लुको नेपाल भ्रमण र प्रधानमन्त्रीको झापा बसाइ !

काठमाडौं । अमेरिकी सहायक विदेशमन्त्री डोनाल्ड लु तीनदिने नेपाल भ्रमण पूरा गरी स्वदेश फर्किनुभएको छ । आइतबार नेपाल आउनुभएका उहाँ मंगलबार बिहान स्वदेश फर्किनुभएको हो । नेपालस्थित अमेरिकी दूतावासको फेसबुक पेजमा उल्लेख भएअनुसार लुले भ्रमणका क्रममा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा, नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल, उपप्रधानमन्त्री तथा अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेल लगायतसँग शिष्टाचार भेट गर्नुभयोे । अनि साथै लुले इसिमोडसँगको लैंगिक समानता र समताको कार्ययोजना अनुदानको औपचारिक सुरुवात र अमेरिकी दूतावास युवा परिषद् नेपालसँग कुराकानी गर्नुभयो ।

अमेरिकी दूतावासका अनुसार यो क्रममा लुले नेपालको समृद्ध सांस्कृतिक सम्पदालाई आफ्नो पहिचानको आधारशिला र पर्यटन र अर्थतन्त्रको प्रमुख माध्यमका रूपमा मान्यता दिँदै भक्तपुरको भ्रमण पनि गर्नुभयो । अनि अमेरिका-नेपाल साझेदारीलाई सुदृढ तुल्याउँदै दिगो विकास, लैंगिक समानता र सामुदायिक सशक्तिकरण लगायतका प्रमुख क्षेत्रहरूमा निरन्तर सहकार्य र प्रगतिका लागि बाटो बनाएको छ ।

सभापति देउवा र अध्यक्ष प्रचण्डसँगको भेटमा अमेरिकी सहायक विदेशमन्त्री लुले नेपालको प्रगति आफूहरूका लागि खुसीको विषय हुने भन्दै सबै प्रकारका सहयोग र सद्भाव बढाउँदै लैजाने बताएको दुवै नेताको सचिवालयले जनाएको छ । लुले नेपालको शान्ति प्रक्रिया राष्ट्रिय सहमतिका साथ टुंगिन थालेकोमा खुसी व्यक्त गर्दै यो अन्तर्राष्ट्रिय समुदायका लागि सुखद खबर भएको बताउनुभएको छ । उहाँले नेपालको आर्थिक विकासका लागि अमेरिकाले निरन्तर सहयोग गर्दै आएको पनि उल्लेख गर्नुभएको छ ।

नेपाल र चीनबीच बिआरआई फ्रेमवर्क सम्झौता भएको केही दिनमै नेपाल भ्रमणमा आएका लुले शीर्ष नेताहरूलाई छुट्टाछुट्टै भेटवार्ता गरे पनि प्रधानमन्त्री ओलीसँग भने उहाँको भेटवार्ता हुन सकेन । परराष्ट्र मन्त्रालयले सुरुमा नेपाल भ्रमणका क्रममा लुले प्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई भेट्ने कार्यक्रम रहेको जनाएको थियो । तर, त्यो सम्भव नभएपछि लुको भेटघाट अन्य नेतामा सीमित बन्न पुगेको हो ।

त्यसो त प्रधानमन्त्री ओलीको सट्टा लुसँग प्रधानमन्त्रीका राजनीतिक सल्लाहकार विष्णु रिमाल र अर्थिक विभाग प्रमुख डा. युवराज खतिवडाले भेटवार्ता गर्नुभयो । लु नेपाल आउँदा प्रधानमन्त्री ओली गृहजिल्ला झापाका सामान्य कार्यक्रममा तीन दिनसम्म बस्नुलाई अर्थपूर्ण मानिएको छ । कतिपयले ओलीको यो कदमलाई बिआरआईबारे अमेरिकी प्रेसर छल्ने प्रयासका रूपमा हेरेका छन् । किनभने अमेरिका नेपालमा बिआरआईको विपक्षमा छ । यता लु फर्केपछि मंगलबार मात्र प्रधानमन्त्री ओली झापाबाट काठमाडौं फर्किनुभयो ।

राजनीतिक रूपमा बिआरआईको प्रतिस्पर्धी मानिएको अमेरिकी परियोजना एमसिसी अहिले नेपालमा कार्यान्वयनमा गइसकेको छ भने ओली नेतृत्वको सरकारले बिआरआई परियोजना पनि अघि बढाउने सहमति गरेको छ । अमेरिका र चीनसमेत एकआपसमा प्रतिस्पर्धी मानिन्छन् । ‘चीन र अमेरिका अहिलेका मुख्य प्रतिस्पर्धीका रूपमा देखिएका छन् र दुवैका रणनीति अगाडि आउँदा एक अर्काले चासो राख्नु स्वाभाविक हो’, पूर्वप्रधानमन्त्री तथा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले मंगलबार चितवनमा पत्रकारहरूसँग भन्नुभएको छ ।

अध्यक्ष प्रचण्डको यो भनाइबाट पनि अमेरिकी सहायक विदेशमन्त्री लुले बिआरआईबारे चासो देखाएको प्रष्ट हुन्छ । तर, अध्यक्ष प्रचण्डले चिनियाँ विकास परियोजना बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बिआरआई) नेपालको हितमा रहेको भन्दै नेपाल र चीनबीच भएको सहमतिको स्वागत गर्नुभयो ।

नेपालमा एमसिसी संसद्बाट अनुमोदन गर्ने बेला लुले नेपालका नेताहरूलाई दबाबसमेत दिने गर्नुभएको थियो । तर, सहायक विदेशमन्त्री लु काठमाडौं आएकै दिन प्रधानमन्त्री ओली गृहजिल्ला झापा जानुपरेका कारण प्रधानमन्त्रीसँग लुको भेट हुन नसकेको र लु दलका नेतासँगको भेटघाटका लागि आएको प्रधानमन्त्री ओलीका प्रेस संयोजक रामशरण बजगाईंले बताउनुभयो । ‘अमेरिकी सहायक विदेश मन्त्री लु कार्यकालको अन्तिमतिर पुग्नुभएको छ । यसैले दलका नेतासँगको भेटघाटका लागि नेपाल आउनुभएको हो । सोहीकारण प्रधानमन्त्रीसँग भेटघाटको कुनै कार्यक्रम नभएको हो,’ बजगाईंले हिमालय टाइम्ससँग भन्नुभयोे, ‘सरकारसँग नभएर दलका नेतासँग मात्र भेट्ने कार्यक्रम भएपछि कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा, माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड, एमाले उपाध्यक्ष विष्णु पौडेलसँग भेट भएको हो ।’ तर, दूतावासले सरकारको नेतृत्वकर्तासँग भेट्ने भनेर लेखेको थियो । ओली लु आउँदा झापाको दमकमा बिजनेस कम्प्लेक्स उद्घाटन गर्न पुग्नुभएको हो ।
तर, एमालेका एक नेताले भने ओली जानीबुझी नै लुको भ्रमण छल्न काठमाडौंबाहिर गएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयोे, ‘लु आउने थाहा थियो, भर्खरै बिआरआईको सम्झौता भएको अवस्थामा अर्को प्रतिस्पर्धी राष्ट्रको अतिथिलाई भेटेर चीनलाई नचिढ्याउने नीतिअनुसार नै यसो गरिएको हो ।’

यसैबीच एमाले केन्द्रीय सदस्य विष्णु रिजालले अमेरिकी सहायक विदेशमन्त्री डोनाल्ड लुको नेपाल भ्रमणको विषयमा प्रश्न उठाउनुभएको छ । नेपाल भ्रमणका क्रममा लुले नेपाल-चीनबीचको बिआरआई सम्झौताको पारदर्शिताको माग गरेको दाबी गर्दै उहाँले फेसबुकमा लेख्नुभएको छ, ‘खासमा उहाँको नेपाल भ्रमण नै पारदर्शी छैन । नेपाल सरकारको निमन्त्रणाबिना नै आफूखुसी यसरी आउनुको उद्देश्य नै अपारदर्शी छ । साथै, नेपालको छिमेक सम्बन्धका बारेमा टिप्पणी गर्नु अशोभनीय छ ।’ ओलीले लुसँगको भेट छल्नकै लागि पनि झापा गएको चर्चा भइरहेको छ । हुन पनि लु आउने र ओली झापा जानु केही घण्टा मात्र फरक परेको थियो ।