
काठमाडौं । प्यालेष्टिनी इस्लामी समूह (हमास)ले रिहा गर्ने बन्धकहरूको सूची दिएसँगै गाजामा युद्धविराम लागू भएको छ । इजरायली प्रधानमन्त्रीको कार्यालयले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै स्थानीय समयअनुसार आइतबार बिहान सवा ११ बजेदेखि युद्धविराम लागू भएको जनाएको हो । हमास र इजरायल बीचको युद्धविराम आइतबार बिहान साढे ८ बजेदेखि लागू हुने बताइएको थियो । तर, हमासले रिहा गरिने बन्धकहरूको सूची उपलब्ध गराउन ढिलाइ गरेकाले तोकिएको समयभन्दा ढिलो गरी युद्धविराम लागू भएको हो । योसँगै विगत १५ महिनादेखि युद्धरत गाजामा युद्धविराम सम्झौता कार्यान्वयन सुरु भएको छ ।
पाँच दिनअघि १५ जनवरी २०२५ मा कतार, अमेरिका र इजिप्टको प्रयासमा इजरायल र प्यालेस्टाइनबीच युद्धविराम सम्झौता भएको थियो । यो सँगै युद्धविराम सम्झौता कार्यान्वयनमा आएको हो । तीन चरणमा सम्पन्न गरिने भनिएको सम्झौताको पहिलो चरण आइतबारबाट सुरु भएको हो । सम्झौताअनुसार हमासले ३३ युद्धबन्दीको रिहाइ गर्ने सूची इजरायललाई बुझाइसकेको छ । सट्टामा इजरायलले १९ सय प्यालिस्टिनी बन्दी र कैदीहरू रिहा गर्ने सम्झौतामा उल्लेख छ । उनीहरूलाई केही साताभित्र रिहाइ गरिनेछ । सूचीमा रहेका ३३ मध्ये तीन महिला युद्धबन्दी आइतबारै रिहा भएका छन् । हमासले रोमी गोनेन, इमिली दामरी र दुरुन स्टेनब्रीचरलाई रिहा गरेको हो ।
हमासले पहिलो चरणमा ३३ बन्धकहरू रिहा गर्ने जनाए पनि उक्त सूचीमा नेपाली नागरिक विपिन जोशीको नाम भने समावेश छैन । ‘लर्न एण्ड अर्न’ कार्यक्रमअन्तर्गत कृषिसम्बन्धी अध्ययनका लागि इजरायल पुगेका विपिनलाई हमासले २०२३ अक्टोबर ७ मा अलुमिम किबुजबाट बन्धक बनाएको थियो ।
यो सूचीमा समावेश बन्धकमध्ये सबैभन्दा कान्छा र पाका व्यक्ति छन् । प्रकाशित सूचीअनुसार नौ महिनाको उमेरमा अपहरण गरिएका कफिर बिबास हुनुहुन्छ । त्यस्तै, ८६ वर्षीय श्लोमो मान्जुर अपहरण गरिएका सबैभन्दा वृद्ध व्यक्ति हुनुहुन्छ ।
अक्टोबर ७ मा हमासले इजरायलमा हमला गरेपछि २५१ जनालाई बन्धक बनाएर आफ्नो साथमा लगेको थियो । जसमा १२ सयभन्दा बढीको हत्या गरेसँगै युद्ध चर्किएको थियो । २५१ बन्धकमध्ये १५७ जना रिहा भइसकेका छन् । सन् २०२३ को नोभेम्बर २४ देखि ३० सम्म भएको युद्धविरामका क्रममा हमासले १०९ बन्धक रिहा गरेको थियो । इजरायली सेनाले आठ बन्धकको उद्धार गरेको थियो । युद्धका क्रममा ४८ हजारभन्दा बढी प्यालिस्टिनीको ज्यान गइसकेको छ ।
युद्धविरामको पहिलो चरण ६ साताको हुने सम्झौतामा उल्लेख छ । यस अवधिमा हमासले बन्धक बनाएका इजरायली सैनिक, महिला, बाल-बालिका, वृद्धवृद्धा र घाइतेसहित ३३ जना रिहा गरिने भनिएको हो । इजरायलले पनि प्यालेस्टिनी बस्तीबाट सेना फिर्ता सुरु गर्ने तथा प्यालेस्टिनीलाई उत्तरी गाजास्थित घर फर्कन अनुमति दिइने र ती स्थानमा मानवीय सहायताका लागि हरेक दिन करिब ६ सय ट्रकलाई प्रवेश अनुमति दिने सम्झौतामा उल्लेख छ ।
दोस्रो चरणमा इजरायली सेना गाजाबाट पूर्णरूपमा फिर्ता हुने भनिएको छ । यस्तै, हमासले आफ्नो नियन्त्रणमा रहेका इजरायली सैनिकलगायत थप बन्दी रिहा गर्ने सम्झौता छ । तर, त्यसअघि पहिलो चरणको युद्धविरामको समीक्षा हुनेछ ।
युद्धविरामको तेस्रो चरण भने गाजाको पुनर्निर्माणसँग बढी सम्बन्धित छ । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरूले जनाएअनुसार यो चरणमा तीनदेखि पाँच वर्षे पुनर्निर्माणको योजना कार्यान्वयन अघि बढ्नेछ । अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको सहयोगमा गाजा पुनर्निर्माणको प्रक्रिया अघि बढ्नेछ । त्यसअघि हमासले बाँकी बन्धक र बन्दी अवस्थामै ज्यान गुमाएकाहरूको शव फिर्ता गर्नेछ ।
१५ महिने युद्धको क्रममा इजरायलको आक्रमणबाट गाजामा रहेका ६० प्रतिशत संरचना ध्वस्त भएका छन् भने २३ लाखभन्दा बढी विस्थापित भएका छन् । युद्धमा परेर मृत्यु भएका करिब ४८ हजारमध्ये १८ हजारभन्दा बढी बालबालिका छन् ।
युद्धविरामको विरोध गर्दै इजरायलका सुरक्षा मन्त्रीले गरे राजीनामा
इजरायलको सरकारमा सहभागी दक्षिणपन्थी यहुदी पावर पार्टीले युद्धविराम सम्झौताको विरोधमा सरकारबाट बाहिरिने घोषणा गरेको छ । यो कदमले प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुलाई अत्यन्त न्यून संसदीय बहुमतको अवस्थामा छोडेको समाचार एजेन्सीहरूले जनाएका छन् । आइतबार बिहान राष्ट्रिय सुरक्षा मन्त्री इतामार बेन-गभिर, यित्जाक वासरलौफ र अमिचाई एलियाहुले प्रधानमन्त्री नेतान्याहुलाई राजीनामा पत्र बुझाउनुभएको थियो ।
बेन–गभिरले लामो समयदेखि युद्धविराम सम्झौताको विरोध गर्दै आउनुभएको थियो र गाजामा हमासविरुद्ध इजरायलको सैन्य अपरेसन जारी राख्न आग्रह गर्नुभएको थियो । उहाँले प्रधानमन्त्री नेतान्याहुलाई पठाएको राजीनामा पत्रमा सरकारलाई अस्थिर बनाउन काम नगर्ने बताउनुभएको छ । उहाँले युद्धविराम सम्झौताको कडा आलोचना गर्दै यसलाई ‘आतंकवादको पूर्ण विजय’ भन्नुभएको छ ।
नेपालद्वारा युद्धविराम सम्झौताको स्वागत
नेपाल सरकारले ‘गाजामा बन्धकहरूको रिहाइ र युद्धविरामका लागि सम्झौता’को स्वागत गरेको छ । परराष्ट्र मन्त्रालयद्वारा जारी विज्ञप्तिमा स्वागत गर्दै यसले दिगो शान्ति र स्थायित्वको बाटोमा डोर्याउने उल्लेख छ । युद्धविराम सम्झौताको घोषणा बुधबार राति भएको थियो । ‘अक्टोबर ७, २०२३ देखि मध्यपूर्वमा भइरहेका घटनाक्रमलाई नजिकबाट नियालिरहेका छौँ । हामी ‘गाजामा बन्धकहरूको रिहाइ र युद्धविरामका लागि सम्झौता’को हालैको घोषणाको स्वागत गर्दछौँ,’ परराष्ट्रको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘हामी आशा गर्छौँ कि यसले गाजाका जनतालाई मानवीय सहायताको निर्वाध आपूर्ति सुनिश्चित गर्दै सम्बन्धित पक्षहरूलाई दिगो शान्ति र स्थायित्वको बाटोमा डोेर्याउनेछ । नेपाल सरकारले नेपाली नागरिक विपिन जोशीसहित सबै बन्धकहरूको रिहाइको लागि निरन्तर आग्रह गर्दै आएको छ । हामी सम्झौतामा ल्याउन मध्यस्थतामा संलग्न सबै पक्षहरूको प्रयासप्रति हार्दिक आभार व्यक्त गर्दछौँ ।’
भारतलगायत अन्य देशले पनि गरे युद्धविराम सम्झौताको स्वागत
यस्तै, भारतललगायत अन्य देशले पनि इजरायल र प्यालेस्टाइनी लडाकु समूह हमासबीच भएको युद्धविराम सम्झौताको स्वागत गरेका छन् । भारतीय विदेश मन्त्रालयले गाजा क्षेत्रमा जारी हिंसा रोक्नका लागि दुई पक्षबीच भएको सम्झौताको स्वागत गरेको जनाएको हो । विदेश मन्त्रालयले विज्ञप्ति जारी गर्दै यस सम्झौताले दीगो शान्ति र मानवीय सहायता आपूर्ति सहज हुने अपेक्षा गरिएको जनाएको छ । विदेश मन्त्रालयले भारत लामो समयदेखि सबै बन्धकको रिहाइ, युद्धविराम तथा कूटनीति र वार्ताका माध्यमबाट हिंसा अन्त्य हुनुपर्ने पक्षमा रहेको स्पष्ट पारेको छ । एजेन्सीको सहयोगमा ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच