
काठमाडौं । पाथीभरा केबलकार निर्माणसम्बन्धी विवाद समाधान गर्न गठन गरिएको सरकारी र आन्दोलनरत पक्षको वार्ता टोलीबिचको छलफल सकारात्मक रहेको छ । सोमबार साँझ ललितपुरको हिमालय होटलमा भएको दुई पक्षबिच वार्ता सकारात्मक रहेको हो । आज (मंगलबार) पुनः बैठक बस्ने सहमति भएको आन्दोलनरत पक्षका वार्ता समिति संयोजक प्राज्ञ अमर तुम्याहाङले जानकारी दिनुभयो ।
ताप्लेजुङको पाथीभरामा निर्माणाधीन केबलकारको विवाद वार्ता र संवादबाट समाधान गर्न दुवै पक्ष तयार भएका छन् । पाथीभरा (मुक्कुम्लुङ) क्षेत्रमा केबलकार निर्माणको क्रममा उत्पन्न विवाद संवादमार्फत समाधान गर्न सरकार र आन्दोलनरत पक्ष तयार भएका छन् । दुवै पक्षले विवाद समाधान गर्न वार्ता समिति बनाएका छन् । आन्दोलनरत पक्षसँग वार्ता गर्न सरकारले गृह मन्त्रालयका सहसचिव प्रेमप्रसाद भट्टराईको संयोजकत्वमा वार्ता टोली बनाएको छ भने आन्दोलनरत पक्षले पनि सरकारसँग वार्ता गर्न अमर तुम्याहाङको संयोजकत्वमा वार्ता समिति बनाएको छ । भट्टराई संयोजकत्वको सरकारी वार्ता टोलीमा संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय, संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय र सहरी विकास मन्त्रालयका प्रतिनिधि रहेका छन् ।
वार्ता टोलीले आन्दोलनका कार्यक्रम फिर्ता लिई संवादमार्फत् समस्या समाधानमा सहयोग गर्न अपिल गरेको छ । सरकारको कार्यविभाजन नियमावली, २०७४ बमोजिम रज्जुमार्ग, केबलकारसम्बन्धी नीति, कानुन र मापदण्डको विषय संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयसँग सम्बन्धित देखिएकाले केबलकार निर्माणको विषयमा स्थानीय रूपमा उठेका सवाल र सरोकारका विषयलाई समेत ध्यान दिँदै सबै सरोकारवालासँग समन्वय र सहजीकरण गरिएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
यसैगरी, केबलकारको विरोधमा आन्दोलनरत पक्षले पनि सरकारसँग वार्ता गर्न समिति बनाएको छ । सरकारले वार्तामा आउन आहृवान गरेसँगै आन्दोलनरत पक्षले तुम्याहाङको संयोजकत्वमा वार्ता टोली गठन गरेको हो । वार्ता टोलीमा राम मादेन, शंकर लिम्बू र सरस्वता सिंगक (सरु) रहनुभएको छ । सरकार र मुक्कुमलुङ संरक्षक संस्थाहरू र संलग्न राजनीतिक पार्टीहरूको तर्फबाट आन्दोलन, संघर्षहरूको स्थायी समाधान गर्न र वार्ताका लागि न्यूनतम वातावरण बनाउन समिति बनाइएको आन्दोलनरत पक्षले जारी गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । वार्ता र सम्वादको माध्यमबाट केबलकारलगायत समस्यालाई शान्तिपूर्ण समाधान गरिनुपर्छ भन्नेमा आफूहरू सकारात्मक रहेको आन्दोलनरत पक्षले जनाएको छ ।
काठमाडौंमा पनि प्रदर्शन
ताप्लेजुङको पाथीभरामा निर्माणाधीन केबलकारको विरोधमा काठमाडौंमा पनि सुरु भएको छ । केबलकार निर्माणको विरोधमा पूर्वी नेपाल केन्द्रित आन्दोलन गरिरहेको समूहले काठमाडौंमा पनि विरोध प्रदर्शन गरेको हो । ‘नो केबलकार’ समूहले सोमबार काठमाडौंको माइतीघर मण्डलामा पनि विरोध प्रदर्शन गरेको हो । मुक्कुमलुङ ताङ्सेःप चुम्भो र मुक्कुमलुङ संरक्षण अन्तर्दलीय संघर्ष समितिको अगुवाइमा भएको प्रदर्शनमा सहभागीहरूले पाथीभरा क्षेत्र लिम्बू समुदायको मुन्धुमीस्थल भएकाले त्यसलाई जस्ताको तस्तै संरक्षण गर्नुपर्ने अडान दोहो¥याएका छन् । उनीहरूले गृहमन्त्रीको राजीनामासहित ६ बुँदे माग अघि सारेका हुन् । घाइतेहरूको निःशुल्क तथा प्रभावकारी उपचार र उच्चस्तरीय न्यायिक छानविन समिति गठन गर्नुपर्ने माग पनि उनीहरूले राखेका छन् । दोषीमाथि कडा कारबाही हुनुपर्ने, मुक्कुमलुङ क्षेत्रबाट सशस्त्र प्रहरी फिर्ता गरिनुपर्ने र धार्मिक तथा सांस्कृतिक सम्पदामाथि अतिक्रमण बन्द गर्नुपर्ने उनीहरूको माग छ ।
माग सम्बोधन नभए अनिश्चितकालीन आमहडतालसहित देशव्यापी आन्दोलन चर्काउने चेतावनी दिएको छ । ‘माग पूरा भएन भने अनिश्चितकालीन आमहडताल र लिम्बूवान क्षेत्रभर प्रदर्शनका कार्यक्रम अघि बढाइनेछ,’ समितिले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ । काठमाडौंको माइतीघरमा भएको प्रदर्शनमा आन्दोलनकारीहरूले सांकेतिक रूपमा सडक नाटक पनि प्रदर्शन गरेका थिए । उनीहरूले ‘गोली खान तयार छौँ, तर केबलकार बन्न दिन्नौँ’ भन्ने नारासमेत लगाएका थिए ।
फुङलिङ-१० काफ्लेपाटीदेखि मन्दिर छेउसम्म २ दशमलव ७ किमी केबलकार निर्माणको तयारी भइरहेको छ । आन्दोलनरत पक्षले पाथीभरा मुक्कुमलुङ लिम्बू समुदायको मुन्धुमीस्थल भएकाले यथावत् राख्नुपर्ने माग गर्दै आएका छन् । उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्षसमेत रहनुभएका चन्द्र्र ढकालको आइएमई ग्रुपलाले पाथीभरा केबलकार बनाउन लागेको हो । दुई दशमलव ७५ किमी लामो दूरीको केबलकार निर्माणका लागि आइएमई गु्रपले तीन अर्ब लगानी गर्ने योजना छ । ‘मुक्कुमलुङ’लाई अतिक्रमण गरेर ‘पाथीभरा’ बनाइएकाले ‘मुक्कुमलुङ’ नै राख्न आन्दोलनरत पक्षले सरकारलाई पटक–पटक ज्ञापनपत्र पनि बुझाएको थियो । आन्दोलनरत समूहको एकमात्र माग मुन्धुमीस्थलमा कुनै पनि हालतमा ठूला पूर्वाधार बनाउन नदिने भन्नेछ ।
बन्दले पूर्वी नेपालका नौ जिल्ला प्रभावित
नो केबलकार समूहले आहृवान गरेको बन्दका कारण पूर्वी नेपाल प्रभावित भएको छ । माघ १५ मा ताप्लेजुङबाट सुरु भएको यातायात बन्द पूर्वका नौ जिल्लामा फैलिइसकेको छ । आन्दोलनरत समूहले आइतबार र सोमबार ताप्लेजुङ, पाँचथरलगायत पूर्वी नेपालमा सवारीसाधन चल्न दिएका थिएनन् । यातायात बन्दको प्रभाव इलाम, झापा, मोरङ, सुनसरी, धनकुटा, तेह्रथुम र संखुवासभामा समेत परेको प्रहरीले जनाएको छ । बन्दका कारण किसानले तरकारी, फलफूललगायत उपज बजार पुर्याउन सकेका छैनन् । केबलकारको तल्लो स्टेसन रहने ठाउँमा एक्स्काभेटरले जमिन सम्याउन थालेपछि गत माघ १२ गते ताप्लेजुङको फुङलिङ नगरपालिका–११, बलुडाँडामा झडप भएपछि आन्दोलन उग्र बनेको थियो । झडपमा प्रहरीको गोली लागि मुक्कुमलुङ संरक्षणकर्ताहरू यामबहादुर लिम्बू, सगुन लावती, र धर्मान पालुङ्वा घाइते हुनुभएको थियो । उहाँहरूको काठमाडौंको शिक्षण अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ । झडपपछि माघ १५ देखि मेची राजमार्ग, तमोर करिडोर, र तेह्रथुम हुँदै ताप्लेजुङ भित्रिने सबै नाका अवरुद्ध छन् । आन्दोलन थप सशक्त बनाउन माघ २० र २१ गते लिम्बूवान क्षेत्रका नौ जिल्लामा आमहडतालको घोषणा गरिएको थियो । त्यसपछि आक्रोशित नो केबलकार समूहले बन्दसहित आन्दोलनका कार्यक्रम घोषणा गरेका हुन् ।
‘मुक्कुमलुङ’लाई अतिक्रमण गरेर ‘पाथीभरा’ बनाइएकाले ‘मुक्कुमलुङ’ नै राख्न आन्दोलनरत पक्षले यसअघि नै सरकारलाई पटक–पटक ज्ञापनपत्र पनि बुझाएको थियो । आन्दोलनरत समूहको एकमात्र माग मुन्धुमीस्थलमा कुनै पनि हालतमा ठूला पूर्वाधार बनाउन नदिने छ । नो केबलकार समूहहरूले गत मंगलबारदेखि मेची राजमार्ग, तमोर कोरिडोर, तथा ताप्लेजुङमा सदरमुकाम आउने सडकमा यातायात बन्द गरेको थियो । ताप्लेजुङ, पाँचथर, इलाम, झापा, मोरङ, सुनसरी, धनकुटा, तेह्रथुम र संखुुवासभा लगायतको जिल्ला बन्दको घोषणा गरेको हो ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच