
काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसमा आन्तरिक विवाद र गुटउपगुट परम्परा जस्तै हो । पार्टी स्थापना कालदेखि नै कांग्रेस नेताहरूबीच आन्तरिक टकराव र गुटगत विवाद हुँदै आएको छ । संस्थापक नेताहरू बिपी कोइराला र सुवर्णशमशेर राणा, गिरिजाप्रसाद कोइराला र गणेशमान सिंह, गिरिजाप्रसाद कोइराला र शेरबहादुर देउवाबीचको टकराव शीर्ष नेताहरूबीच भएका केही उदाहरण मात्र हुन् । विभिन्न कालखण्डमा शीर्ष नेतामात्र नभई दोस्रो र तेस्रो तहका नेताहरूबीच पनि आन्तरिक टकराव र द्वन्द्व हुँदै आएका छन् । पछिल्लो समय पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा र १४औँ महाधिवेशनमा देउवाकै प्रतिस्पर्धी डा.शेखर कोइरालाबीच आन्तरिक तीक्तता चलिरहेको छ । गिरिजाप्रसाद कोइरालाको निधनपछि त गुटभित्र पनि विभिन्न उपगुटको विकास तीव्र गतिमा भइरहेको छ । अहिले कांग्रेसमा दर्जनबढी गुट उपगुट छन् ।
कांग्रेसमा आन्तरिक द्वन्द्व र गुट उपगुटहरू निम्तिन ठूलो मुद्दा चाहिँदैन । वडा अध्यक्षको टिकट वितरण, पार्टीले आयोजना गर्ने सार्वजनिक कार्यक्रममा वरीयता र कुर्सी नमिलेको विषय मात्र नभई विधानमा व्यवस्था नै नभएको वरीयताको विषयलाई लिएरसमेत आन्तरिक द्वन्द्व उत्पन्न हुने गरेको छ । आन्तरिक द्वन्द्व र गुटगत विवाद आन्तरिक निर्वाचनमा देखिनु स्वाभाविक नै हो तर कांग्रेसको आन्तरिक विवादको असर अन्य पार्टीसँगको प्रतिस्पर्धाको क्रममा आमनिर्वाचनमा नै छताछुल्ल देखिने गरेको छ । पार्टीमा हुने गुटगत विवादले समग्र पार्टी र संगठन नै कमजोर भइरहेको विषय नेताहरूले महसुस नगरेका भने होइनन् । तर, आन्तरिक विवाद र गुट उपगुटको द्वन्द्व नेताहरूले समाधान गर्न चाहन्छन् न त सक्छन् । गुटगत प्रतिस्पर्धाले नै अगाडि बढ्न सकिने र नेता बन्न सकिने आम कांग्रेसीहरूको मनस्थिति नै बनिसकेको छ ।
सोमबारदेखि पोखरामा सुरु भएको अभिमुखीकरण कार्यक्रममा कांग्रेसका शीर्ष नेताहरूले आन्तरिक विवाद र गुट उपगुटले पार्टी कमजोर बनेको स्वीकार गरेका छन् । तर, नेताहरूले समाधानको उपाय भने पहिल्याउन सकेका छैनन् । पार्टीमा गुट उपगुट कति झाँगिएको छ भने शीर्ष नेताहरूको अभिव्यक्तिबाट नै स्पष्ट हुन्छ । तर, गुट उपगुट अन्त्यको लागि न वर्तमान नेतृत्वले पहल गरेको देखिन्छ न त भविष्यमा नेतृत्व लिन तम्सिएका नेताहरूले नै अग्रसरता लिन सकेका छन् । पार्टीभित्रको द्वन्द्व र आन्तरिक विवादलाई समाधान गर्नुको सट्टा नेताहरूले यसमै आफ्नो भविष्य देखेका छन् । तर, सार्वजनिक भाषणहरूमा भने गुट उपगुटकै नेतृत्व गरिरहेका र रमाइरहेका नेताहरू आन्तरिक एकतामा जोड दिन भने छोडेका छैनन् ।
एकढिक्का भए वर्तमान निर्वाचन प्रणालीमै बहुमत ल्याउन सकिन्छ : सभापति देउवा
नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले यही निर्वाचन प्रणालीमा पनि बहुमत ल्याउन सकिने बताउनुभएको छ । त्यसका लागि पार्टीका सबै नेताबीच एकता हुनुपर्ने तथा पार्टीलाई एकढिक्का बनाउनुपर्ने उहाँको भनाइ छ । संविधानले अपनाएको मिश्रित निर्वाचन प्रणालीमा कुनै पनि दलले बहुमत ल्याउन नसक्ने भन्दै कांग्रेसकै कतिपय नेताले निर्वाचन प्रणाली बदल्नुपर्ने धारणा व्यक्त गर्ने गरेका छन् । तर, पोखरामा पार्टीले आयोजना गरेको प्रशिक्षण कार्यक्रममा सभापति देउवाले असहज नभए पनि असम्भव नभएको उल्लेख गर्दै भन्नुभयो, ‘अहिले हामीले समावेशी एवं समानुपातिक राजनीतिक प्रणाली अवलम्बन गरेका छौँ, यसबाट कुनै एउटा पार्टीको बहुमत आउन गाह्रो छ । तैपनि हामीले सबैभन्दा ठूलो पार्टी बनायौँ । यो संविधानअनुसार बहुमत प्राप्त गर्न सहज छैन । तैपनि पार्टी एक भएर हिँडे,मतभेद बिर्सिएर हिँडे बहुमत ल्याउन सकिन्छ । पार्टीका सबै नेताहरू लागेर पार्टीलाई त्यही दिशामा अगाडि बढाउन हार्दिक अनुरोध गर्दछु ।’
बिपी कोइराला, गणेशमान सिंह, कृष्णप्रसाद भट्टराई, गिरिजाप्रसाद कोइरालाजस्ता नेताले सुम्पिएको जिम्मेवारी अहिलेको नेतृत्वको काँधमा आएको उल्लेख गर्नुभएका देउवाले त्यो जिम्मेवारी पूरा गर्नका लागि पनि पार्टीभित्र एकता जरुरी रहेको स्पष्ट पार्दै भन्नुभयो, ‘देशको संविधान, देशको राजनीति समावेशी समानुपातिक व्यवस्थामा आधारित छ । सबैको प्रतिनिधित्व संविधानले गरेको छ । यो व्यवस्था हामीले लडेर ल्याएको हो । तर, आउँदा दिन चुनौतीपूर्ण छन् । संघीय प्रणाली, समावेशी व्यवस्था सद्धृढ गर्न पनि पार्टीभित्र एकता चाहिएको छ ।’
अधिकारको विकेन्द्रीकरण हुनुपर्नेमा जोड
सभापति देउवाले पार्टी एकता कायम गर्नसके लोकतन्त्र, समावेशी समानुपातिक राजनीति, संघीय प्रणालीलाई सुदृढ गर्ने चुनौतीको सामना गर्न सकिने बताउनुभयो । काठमाडौंले मात्रै देशको विकास हुन नसक्ने उल्लेख गर्दै सभापति देउवाले भन्नुभयो, ‘देशको विकासका लागि अधिकारको विकेन्द्रीकरण हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो मान्यताअनुसार संघीय राजनीतिमा हामी अघि बढेका छौँ । संघीय लोकतन्त्रको बाटोमा अघि बढेका छौँ । घमण्ड बढाएर होइन, हामीले के-के न पायौँ भनेजस्तो होइन, जनताको सेवा गर्ने व्यक्तिहरू हौँ भन्ने भित्रैबाटै हामीमा आउनुपर्छ । त्यसअनुसार तपाईंहरू जनताको सेवक भएर अगाडि बढ्नुहुन्छ भन्ने मलाई विश्वास छ ।’ समावेशी, समानुपातिक सहितको नेपालको राजनीतिक प्रणाली अत्यन्तै उत्तम व्यवस्थाका रूपमा स्थापित भएको बताउँदै उहाँले अन्य देशका लागि पनि उदाहरणीय भएको उल्लेख गर्नुभयो ।
कांग्रेसमा अन्तर्घात महारोग बन्यो : उपसभापति खड्का
नेपाली कांग्रेसका उपसभापति पूर्णबहादुर खड्काले अन्तर्घात कांग्रेसको महारोग बनेको टिप्पणी गर्नुभएको छ । कांग्रेसमा वर्षौंदेखि झांगिएको अपराधपूर्ण अन्तर्घातले मात्र पार्टीलाई निर्वाचनमा बहुमत ल्याउन रोक्ने गरेको उहाँको दाबी छ । नेपाली कांग्रेसले प्रदेश सभापति तथा प्रदेश प्रशिक्षण विभागका प्रमुखहरूका लागि पोखरामा गरेको ‘संगठन र समसामयिक सन्दर्भमा अभिमुखीकरण’ कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उपसभापति खड्काले भन्नुभयो, ‘अन्तर्घातले कांग्रेसलाई गाँजेको छ । अन्तर्घात कांग्रेसको महारोग भयो । यो रोग अन्त्य ग¥यौँ भने प्रदेश र संघमा कांग्रेस एक्लैले बहुमत ल्याउन सक्छ । हामीले हाम्रो व्यवहार बदल्नैपर्छ ।’ एक्लै चुनाव लड्दा मात्र नभई गठबन्धन बनाएर लड्दा पनि अन्तर्घातको कारण कांग्रेसले धेरै क्षति व्यहोर्दै आएको उल्लेख गर्दै उपसभापति खड्काले भन्नुभयो, ‘हिजो (२०७९ मा माओवादीसँग) गठबन्धन गर्दा पनि प्रदेशका ४० र संघका ३० वटा सिट अन्तर्घातकै कारण हारेका हौँ । हामीलाई कसैले रोक्न सक्दैन । रोक्ने भनेको वर्षौंदेखिको अपराधपूर्ण अन्तर्घातले हो ।’ पार्टी एकढिक्का भए यही निर्वाचन प्रणालीमा बहुमत ल्याउन सक्ने उहाँको दाबी छ । कांग्रेसको नीति, विचार सिद्धान्त वा इतिहासप्रति कसैको गुनासो नभएको तर नेताहरूको व्यवहारमा समस्या रहेको उल्लेख गर्दै खड्काले भन्नुभयो, ‘मञ्चमा एकता होऔँ, विवादहरू भए कोठाभित्र छलफल गरौँ । एकताबद्ध भएर अगाडि बढौँ । ०८१ को अभियान चलाऔँ, ०८२ को अभियान चलाऔँ । ०८३ को अभियान चलाऔँ । तीन वर्षका अभियान सफल भएपछि ०८४ को आम अभियानमा स्थानीय तह, प्रदेश र संघमा बहुमत ल्याउन कसैले रोक्न सक्दैन । जनताको गुनासो, मतदाताको गुनासो, जमिनमा पार्टी बचाएर बचेकाहरूको गुनासो कांग्रेसको लोकतन्त्र, समाजवाद, राष्ट्रियतासँग छ ? कांग्रेसको परिवर्तनको इतिहाससँग छ ? छैन । छ भने मेरो व्यवहारसँग छ । त्यसैले हामीले आफ्नो व्यवहार बदलौँ ।’
अभिमुखी कार्यक्रममा सहमहामन्त्री महालक्ष्मी उपाध्यायले पार्टीका नेता तथा कार्यकर्ताले आफूलाई भन्दा पनि पार्टी र राष्ट्रलाई केन्द्रमा राखेर अघि बढ्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो । प्रवक्ता डा.प्रकाशशरण महतले पार्टीबाट भए गरेका कामलाई सामाजिक सञ्जालको माध्यमबाट जनमानसमा पु¥याउन सकारात्मक भूमिका खेल्न आग्रह गर्नुभयो । नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय नीति, अनुसन्धान तथा प्रशिक्षण प्रतिष्ठानको आयोजनामा पोखरामा पार्टीको प्रदेश सभापति तथा प्रशिक्षण विभाग प्रमुखका लागि संगठन र समसामयिक सन्दर्भमा आयोजित अभिमुखीकरण कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो । प्रशिक्षण एवं अभिमुखीकरण कार्यक्रममा सातवटै प्रदेशका पार्टी सभापति र प्रदेशका प्रशिक्षण विभाग प्रमुख, पार्टीका केन्द्रीय पदाधिकारी, कास्की जिल्लाबाट प्रतिनिधित्व गर्ने केन्द्रीय सदस्य तथा प्रदेशका पदाधिकारी सहभागी रहेको थियो । साथै, कांग्रेसले मंगलबार र बुधबार जिल्ला सभापतिहरूलाई प्रशिक्षण दिँदै छ ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच