अन्योलमा कांग्रेस महाधिवेशन

काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसमा पार्टीको १५औँ महाधिवेशनको मितिलाई लिएर संस्थापन र इतर पक्षबीच द्वन्द्व बढ्ने देखिएको छ । पार्टी विधानअनुसार अघि बढेको भए यतिबेला नेपाली कांग्रेसभित्र पार्टीको १५औँ महाधिवेशनको सरगर्मी सुरु भइसकेको हुन्थ्यो । कांग्रेसको विधानले परिकल्पना गरेको सामान्य व्यवस्था भनेको चार वर्षभित्र महाधिवेशन गरिसक्नुपर्छ । २०७८ मंसिरमा १४औँ महाधिवेशन गरेको कांग्रेसले चार वर्षभित्र अर्थात् नियतिमा रूपमा गर्दा २०८२ मंसिरभित्र १५औँ महाधिवेशन गर्नुपर्छ । तर, चार वर्ष अर्थात् अबको १० महिनाभित्र महाधिवेशन गर्नेगरी कांग्रेसले कुनै पनि गतिविधि अगाडि बढाएको छैन । यसैले पार्टी विधान र संविधानले दिएको अधिकार प्रयोग गर्ने हो भने २०८४ को वैशाखमा हुने स्थानीय तहको निर्वाचन मुखतिर कांग्रेस महाधिवेशन पुग्ने देखिन्छ । महाधिवेशनका विषयमा नेताहरूले सार्वजनिक गरेर धारणाले कांग्रेसभित्र बहस उत्पन्न भएको छ ।

पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा २०८४ को आमनिर्वाचनपछि मात्र पार्टी महाधिवेशन गर्ने रणनीतिमा लाग्नुभएको छ । सभापतिको यो रणनीतिले कांग्रेसभित्र तरंग उत्पन्न भएको छ । नेताहरूले विधानबमोजिम ०८२ मंसिरभित्रै महाधिवेशन गर्नुपर्नेमा जोड दिँदै आइरहेका बेला देउवाले अनौपचारिक बैठकमा ०८४ को चुनावपछि मात्रै महाधिवेशन गर्न उपयुक्त हुने धारणा व्यक्त गर्नुभएको छ । देउवा निवास बूढानीलकण्ठमा गत शुक्रबार भएको अनौपचारिक बैठकमा संस्थापन पक्षका नेताहरूले एक वर्षभित्रै महाधिवेशन गर्नु उचित हुने सुझाव दिएका थिए । तर, देउवाले भने ०८४ को चुनावपछि मात्रै महाधिवेशन गर्ने प्रष्ट संकेत गर्नुभएको छ । देउवाले ०८४ को वैशाखमा हुने स्थानीय तह र मंसिरमा हुने प्रदेश तथा प्रतिनिधि सभाको चुनावलाई कारण देखाएर महाधिवेशन सार्ने रणनीति बनाउनुभएको हो । पार्टीको क्रियाशील सदस्यको व्यवस्थापन सकिएपछि पनि वडादेखि प्रदेशसम्मको अधिवेशन सकेर महाधिवेशनसम्म आइपुग्न कम्तीमा ६ महिना चाहिने देखिन्छ । महाधिवेशन धकेल्ने सभापति देउवाको रणनीतिप्रति कांग्रेस नेता शेखर कोइरालासहितका नेताहरू आक्रोशित बनेका छन् ।

संस्थापन पक्षकै कतिपय नेताहरू पनि महाधिवेशन पर धकेल्ने देउवाको रणनीतिप्रति सन्तुष्ट छैनन् । इतर समूहका नेताहरू केन्द्रदेखि स्थानीय तहसम्मका कार्यकर्ताले समयभित्रै महाधिवेशन गराउन दबाब दिनुपर्ने निष्कर्षमा पुगेका छन् । अर्कोतर्फ सभापति देउवा आफू प्रधानमन्त्री बनेपछि मात्र पार्टी महाधिवेशन गर्ने तयारी रहेको संस्थापन पक्षकै कतिपय नेताहरूको दाबी छ । सत्ता सहकार्यका लागि एमालेसँग भएको सातबुँदे सहमतिअनुसार ०८३ साउनदेखि देउवाको प्रधानमन्त्री हुने पालो आउँछ । त्यसअघि महाधिवेशन गराउँदा प्रधानमन्त्री हुन नसकिने बुझाइ देउवामा छ । तर,प्रधानमन्त्री बन्ने कि नबन्ने भन्ने विषय संसदीय दलको क्षेत्राधिकारमा पर्ने भएकाले पार्टीको केन्द्रीय महाधिवेशन, प्रदेश, क्षेत्र र नगर अधिवेशनसँग सम्बन्ध नरहेको नेताहरूको जिकिर छ ।

हुन त महाधिवेशनको मिति अनिश्चित बन्दै गर्दा नेताहरू भने महाधिवेशन केन्द्रित तयारीमा जुटिसकेका छन् । आगामी महाधिवेशनमा सभापतिमा उम्मेदवारी दिने घोषणा गर्नुभएका इतर समूहका नेता डा. शेखर कोइराला देश दौडाहामा हुनुहुन्छ । अन्य नेताहरू पनि व्यक्तिगत तयारीमा व्यस्त छन् । संस्थापन पक्षका नेताहरूले पनि १५औँ महाधिवेशनबारे आन्तरिक छलफल सुरु गरेका छन् । १४औँ महाधिवेशनमा सभापति शेरबहादुर देउवा गुटमा रहेर लडेकाहरू गत शुक्रबार बूढानीलकण्ठ पुगेर आगामी महाधिवेशनबारे छलफल गरेका हुन् । देउवापछि कांग्रेसको आगामी नेतृत्व सम्हाल्न उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का, महामन्त्री गगन थापा, इतर समूहको नेतृत्व गरिरहनुभएका केन्द्रीय सदस्य डा.शेखर कोइराला, पूर्वमहामन्त्री डा.शशांक कोइराला, विमलेन्द्र निधि र प्रकाशमान सिंहलगायत आकांक्षी देखिएका छन् ।

०८४ को चुनावपछि महाधिवेशन गरे कांग्रेस नाजुक हुन्छ : डा.कोइराला
नेपाली कांग्रेसका नेता डा.शेखर कोइरालाले चुनावपछि महाधिवेशन गर्दा पार्टीको अवस्था नाजुक हुने जिकिर गर्नुभएको छ । बिहीबार सुर्खेत पुग्नुभएका नेता कोइरालाले भन्नुभयो, ‘म त धेरै पहिलादेखि भनिरहेको छु, हामीहरू समयमा अधिवेशन गरौँ । नेपाली कांग्रेसको विधानमा केही अप्ठेरो पर्‍यो भने एक वर्ष दिएको छ । संविधानले अर्को ६ महिना दिएको छ । यो भनेको डेढ वर्ष हो । कुनै न कुनै रूपमा विधानअनुसार समयमै हुनुपर्छ । चुनावपछि अधिवेशन गर्‍यो भने नेपाली कांग्रेसको अवस्था नाजुक हुन्छ, कमजोर हुन्छ भन्ने कुरा मात्रै हो ।’

महाधिवेशन ०८४ को चुनावअघि नै : थापा
महामन्त्री गगनकुमार थापाले पार्टीको महाधिवेशन २०८४ सालको आम निर्वाचनअघि नै हुने दाबी गर्नुभएको छ । कानुन र पार्टीको विधानले व्यवस्था गरेअनुसार चार वर्षमा महाधिवेशन हुने दाबी गर्दै महामन्त्री थापाले भन्नुभयो, ‘हामीले तोकिएको समयमा महाधिवेशन गर्नका लागि आगामी चैतभित्र पार्टीको क्रियाशील सदस्यता टुंग्याउने गरी काम गरेका छौँ, तल्लो तहका साथीहरूले त्यसलाई सहयोग गर्नुप¥यो । विधानअनुसार २०८२ सालको मंसिर/पुसमा चार वर्षको कार्यकाल सकिन्छ, हाम्रो प्रयास चार वर्षभित्र महाधिवेशन गर्ने थियो र अहिले पनि छ, तर पार्टीको सदस्यता वितरण र अन्य कुरा हेर्दै गर्दा ठ्याक्कै त्यही तिथिमितिभित्र हामी भ्याउँछौँ नै भनेर सम्पूर्ण रूपमा दाबी गर्ने अवस्था छैन ।’

१५औँ महाधिवेशनको मिति अहिले नै भन्न सकिने अवस्था छैन : डा. महत
नेपाली कांग्रेसका प्रवक्ता डा.प्रकाशशरण महतले १५औँ महाधिवेशन ०८४ को निर्वाचन अघि हुन्छ कि पछि हुन्छ भन्ने अहिले नै भन्नसक्ने अवस्था नभएको स्पष्ट पार्नुभएको छ । तर, पार्टीको महाधिवेशन निर्धारित समयमा हुने पक्का भएको दाबी गर्दै प्रवक्ता महतले भन्नुभयो, ‘अहिले पनि एक वर्ष त झण्डै चार वर्षको अवधि पूरा हुन बाँकी नै छ । एक वर्ष थप्ने प्रचलन नै भएको छ । त्योभन्दा अघि त हाम्रो अधिवेशन गर्ने तयारी नै पुगेको छैन । कम्तीमा पनि दुई वर्ष त अहिले नै छ ।’

२०८४ को चुनावपछि मात्रै महाधिवेशन गर्न माग
नेपाली कांग्रेसमा १५औँ महाधिवेशन २०८४ को चुनावपछि मात्रै गर्न नेता र सांसदहरूले माग गरेका छन् । पछिल्लोपटक बसेको संसदीय दलको बैठकमा अधिकांश सांसदहरूले चुनावको मुखमा महाधिवेशन गर्न नहुने भन्दै निर्वाचनपछि मात्रै महाधिवेशन गर्नुपर्ने माग गरेका हुन् । संसदीय दलको बैठकमा डा.शशांक कोइराला, डा.नारायण खड्का, ईश्वरी न्यौपाने सहितका नेताहरूले २०८४ को निर्वाचनपछि मात्रै १५औँ महाधिवेशन गर्न सुझाव दिएका हुन् । १५औँ महाधिवेशनको अन्योल भइरहेका बेला कांग्रेसमा यस्तो आवाज उठेको हो । बैठकमा सहभागी सांसद रामहरि खतिवडाले भन्नुभयो, ‘महाधिवेशनको रापतापपछि चुनावमा जाँदा पार्टी कमजोर हुने भएकाले निर्वाचनपछि महाधिवेशन गरौँ भन्ने सांसदहरूको प्रस्ताव छ । स्थानीय तहमा टिकट नपाएपछि असन्तुष्ट हुने र पार्टीलाई नै असहयोग गर्ने अभ्यास कांग्रेसमा मात्रै होइन सबै पार्टीमा समस्याको रूपमा रहेको छ । यसैले सबै पार्टीको समस्या समाधानको लागि पनि पहिले संघको चुनाव गरेर पछि स्थानीय तहको चुनाव गर्नु उपयुक्त हुने सुझाव दिएका छौँ ।’