२६औँ दिनमा तोडियो शिक्षकको धैर्यता

काठमाडौं । शिक्षक आन्दोलन विस्तारै उग्र बन्न थालेको छ । २५ दिनसम्म लगभग शान्तिपूर्ण रहेको आन्दोलन २६औँ दिनमा उग्र बनेको हो । शिक्षक आन्दोलन उग्र बनेपछि काठमाडौंको बानेश्वर क्षेत्र आइतबार एकाएक अशान्त हुन पुग्यो । शिक्षक र प्रहरीबीच हानाहानकै अवस्था आयो । यसअघि भने शिक्षकहरूले रचनात्मक आन्दोलन गर्दै आएका थिए । आन्दोलनका क्रममा नाचगान गर्नेदेखि ताली, सिटी बजाउने र बत्ती बालेर सरकार खोज्नेसम्मका काम भएका थिए । तर, झण्डै २६ दिनसम्म पनि सरकारले आफ्ना मागबारे सुनुवाइ नगरेपछि आन्दोलन कडा बन्न थालेको हो । आन्दोलन उग्र बनेपछि प्रहरीले लाठी चार्ज र पानीको फोहोरासम्म हान्ने अवस्था आयो । आन्दोलनरत शिक्षकहरूले प्रहरीमाथि ढुंगासमेत प्रहार गरेका थिए । ढुंगा प्रहार गर्दै निषेधित क्षेत्र तोड्ने प्रयास गरेपछि बल प्रयोग गर्नुपरेको प्रहरीले जनाएको छ । तर, शिक्षक महासंघका नेताहरूले भने शान्तिपूर्ण प्रदर्शनमा सरकारले घुसपैठ गराएर झडपको स्थिति सिर्जना भएको आरोप लगाएका छन् । जिल्ला प्रहरी परिसर काठमाडौंका अनुसार शिक्षकले निषेधित क्षेत्रमा प्रवेश र प्रहरीको ‘ब्यारिकेड’ तोड्न खोजेका थिए । शिक्षकले प्रहरीमाथि ढुंगामुढा पनि गरेको प्रहरी परिसरले जनाएको छ । शिक्षकहरूले प्रहरीको ब्यारिकेड तोडेपछि सामान्य बल प्रयोग गर्नुपरेको प्रहरीको भनाइ छ ।

माइतीघरबाट आएका शिक्षकहरू बानेश्वरबाट संसद् भवनतर्फ अघि बढ्न खोजेका थिए । सो क्रममा प्रहरीले पछाडि हट्न अनुरोध गरेको थियो । तर, शिक्षकहरूले प्रहरीमाथि नै ढुंगा प्रहार गरेपछि नियन्त्रण गर्न पानीको फोहोरा हान्नुपरेको प्रहरीको भनाइ छ । तर, शिक्षक महासंघले ढुंगा प्रहार शिक्षकबाट नभएको दाबी गरेको छ । शिक्षक महासंघको सहअध्यक्ष नानुमाया पराजुलीले आन्दोलनलाई उत्तेजित बनाउन घुसपैठ गरेर ढुंगा प्रहार गरिएको बताउनुभयो । पानीको फोहोरा र लाठी प्रहारबाट दुई दर्जन बढी शिक्षक घाइते भएको पराजुलीले बताउनुभयो ।

विद्यालय शिक्षा ऐन जारी गर्नुपर्ने मागसहित शिक्षक चैत २० गतेदेखि काठमाडौंमा सडक आन्दोलनमा छन् । पटक-पटक सरकारसँग वार्ता भए पनि सफल हुन सकेको छैन । आन्दोलनरत शिक्षकहरूका माग तीन दिनभित्र सम्बोधन गर्न सर्वोच्चले जारी गरेको आदेश सरकारबाट उल्लंघन भएको छ । आन्दोलन लगातार चलिरहँदा सामुदायिक विद्यालयको भर्नादेखि पठनपाठन नराम्रोसँग प्रभावित भएको भन्दै सर्वोच्चले बिहीबार (वैशाख ११ गते) तीन दिनभित्र शिक्षकका माग सम्बोधन गर्न परमादेश जारी गरेको थियो । तर, तीन दिनको अवधिमा सरकारले शिक्षकलाई आन्दोलनबाट विद्यालय फर्काउन ठोस पहल नगरी अदालतको आदेश अवज्ञा गरेको हो । बिहीबार नयाँ शिक्षामन्त्रीको जिम्मेवारी रघुजी पन्तले पाउनु र सर्वोच्चको आदेश एकैदिन जारी भएको थियो । मन्त्री पन्त पदमा बहाल भएपछि शनिबार एक चरण वार्ता भए पनि कुनै सहमति हुन सकेन । पुनः वार्तामा बस्ने भनेर फर्किएका शिक्षकसँग त्यसपछि सरकारले कुराकानी गरेको छैन ।

घाइते सबै शिक्षकको उपचार निःशुल्क
शिक्षक आन्दोलनमा घाइते भएका सबै शिक्षकलाई राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरमा सारिने भएको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयले घाइते शिक्षकलाई ट्रमा सेन्टरमा निःशुल्क उपचार गर्ने निर्णय गरेको हो । मन्त्रालयको निर्णयपछि अन्य अस्पतालमा रहेका घाइतेलाई पनि ट्रमा सेन्टरमा सार्न लागिएको नेपाल शिक्षक महासंघले जनाएको छ । महासंघका अध्यक्ष लक्ष्मीकिशोर सुवेदीका अनुसार, झडपका क्रममा ३१ जना शिक्षक घाइते भएका छन् । उनीहरूको सिभिल अस्पताल र एभरेष्ट अस्पतालसहित फरक–फरक ठाउँमा उपचार भइरहेको छ । अब भने उनीहरू सबैलाई ट्रमा सेन्टरमा सारिनेछ ।

पत्रकार घाइते भएको विषयमा चौतर्फी विरोध
शिक्षक आन्दोलनको समाचार संकलनमा खटिनुभएकी एकजना पत्रकार घाइते हुनुभएको छ । शिक्षक आन्दोलनका क्रममा प्रहरीले हानेको पानीको फोहोरा लागेर प्राइम टेलिभिजनकी पत्रकार सविना कार्की घाइते हुनुभएको हो । प्रहरीले हानेको पानीको फोहोराले कार्कीको आँखामा चोट लागेको प्राइम टेलिभिजनले जनाएको छ । पानीको फोहोराबाट घाइते हुनुभएकी उहाँलाई सुरुमा प्रहरीले बोकेर सिभिल अस्पताल लगेको थियो । सिभिलले ट्रमा सेन्ट्रर सिफारिश गरेको थियो । तर, आँखामा गम्भीर चोट भएका कारण उहाँलाई ट्रमाबाट सिनामंगलस्थित तिलगंगामा पु¥याइएको हो । उपचारमा संलग्न चिकित्सकका अनुसार चोटको कारणले गर्दा दुवै आँखाको लेन्सहरू सुन्निएको छ । आँखाको छालाको माथिल्लो भाग पनि च्यातिएको छ । आँखामा रगत पनि जमेको छ । आँखाभित्र पनि रगत जमेकोले गर्दा भिजन कम (देख्ने क्षमता) कम रहेको छ । चोटले गर्दा आँखामा प्रेसर पनि बढेको उपचारमा संलग्न चिकित्सकले बताएका छन् ।

शिक्षक आन्दोलनका क्रममा पत्रकार घाइते भएको घटनाप्रति पत्रकार महासंघसहित सञ्चारसम्बद्ध संघसंस्थाले विरोध जनाएका छन् । शिक्षक आन्दोलनका क्रममा घाइते हुनभएकी पत्रकार कार्कीलाई नेपाल पत्रकार महासंघको टोलीले भेटसमेत गरेको थियो । महासंघकी अध्यक्ष निर्मला शर्मा, महासचिव रामप्रसाद दाहालसहितको टोलीले आइतबार साँझ अस्पताल पुगेर घाइते पत्रकार कार्कीको स्वास्थ्य अवस्था बुझेको हो । महासंघकी अध्यक्ष शर्माले घटनाको छानविन गरी दोषीमाथि कानुनी कारबाही गर्न माग गर्नुभयो । घाइते पत्रकारको उपचारको सबै व्यवस्था मिलाउन र क्षतिपूर्ति दिन पनि उहाँले माग गर्नुभयो । यसअघि महासंघले विज्ञप्ति जारी गर्दै नागरिकलाई सुसूचित गराउने धर्म निर्वाहमा जुटेकी पत्रकार कार्कीमाथि प्रहरीले गरेको प्रहार अत्यन्त निन्दनीय र खेदजनक रहेको जनाएको थियो । महासंघका महासचिव दाहालले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘नागरिकलाई सुसूचित गराउने धर्म निर्वाहमा जुटेकी पत्रकार कार्कीमाथि प्रहरीले गरेको प्रहार अत्यन्त निन्दनीय र खेदजनक छ । यो हर्कतले प्रेस स्वतन्त्रता र नागरिकको सुसूचित हुने संवैधानिक अधिकारमा आघात पुगेको महासंघको ठहर छ ।’ यसैगरी, विभिन्न पेसागत संगठन र सञ्चारसम्बद्ध संघसंस्थाले पनि घटनाको विरोध गरेका छन् ।

मिडिया एलाइन्स नेपालले पनि घटनाप्रति आपत्ति जनाउँदै समाचार संकलनमा खटिने पत्रकारको सुरक्षाको ग्यारेण्टी गर्न माग गरेको छ । घटनापछि आइतबार साँझ विज्ञप्ति जारी गर्दै एलायन्सले घटनाको निष्पक्ष छानविन गरी दोषी प्रहरीमाति कडा कारबाही गर्नसमेत माग गरेको छ । यसैगरी, कार्कीको सम्पूर्ण उपचारको व्यवस्था गर्न र क्षतिपूर्ति दिनसमेत माग गरेको छ । यसैगरी, पत्रकार महासंघ हिमालय टाइम्स प्रतिष्ठानले पनि घटनाप्रति आपत्ति जनाउँदै पत्रकारको सुरक्षाको व्यवस्था गर्न माग गरेको छ । प्रतिष्ठानका अध्यक्ष चूडामणि कोइरालाले पनि एक विज्ञप्ति जारी गर्दै घाइते पत्रकारको उपचार व्यवस्था र क्षतिपूर्ति दिन माग गर्नुभएको छ ।

प्रधानमन्त्रीको रवैया समस्या समाधान गर्नेतिर छैन : प्रचण्ड
नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले संवादमार्फत शिक्षकका माग छिट्टै सम्बोधन गर्न सरकारलाई आग्रह गर्नुभएको छ । बाँकेको राप्ती सोनारीस्थित फत्तेपुरमा आयोजित सभामा उहाँले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली समस्या बल्झाउनेतर्फ रहेको आरोप लगाउनुभयो । शिक्षक र प्रहरीको झडपलाई गम्भीर रूपमा लिनुपर्ने उहाँको भनाइ थियो । ‘प्रधानमन्त्रीको रवैया समस्या समाधान गर्नेतिर छैन । समस्या बल्झाउने, झन् समस्या थोपर्नेतिर, जनतालाई सताउनेतिर मात्रै अघि बढेको छ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘कैयौँ शिक्षकको टाउको फुट्यो भन्ने सुनेको छु । यसलाई सरकारले गम्भीर रूपले लिएन भने निकै नराम्रो रूप लिनसक्छ ।’ अदालतले दिएको आदेश स्मरण गराउँदै तत्काल सहमति गरेर शिक्षकलाई विद्यालय फर्काउन ढिला नगर्न उहाँले आग्रह गर्नुभयो ।

प्रतिपक्षीले शिक्षकहरूलाई उत्तेजित गर्ने काम गर्‍यो : बर्तौला
नेकपा (एमाले)का प्रमुख सचेतक महेश बर्तौलाले प्रतिपक्षीले शिक्षकहरूलाई अनावश्यक उत्तेजित गर्ने काम गरेको आरोप लगाउनुभएको छ । आइतबार संसद् भवन नयाँ बानेश्वरमा सञ्चारकर्मीसँग कुरा गर्दै उहाँले शिक्षकहरूको आन्दोलनलाई गलत दिशातर्फ लैजान गरी प्रतिपक्षीले उत्तेजित गर्ने काम गरेको आरोप लगाउनुभएको हो । बर्तौलाले प्रचण्ड सरकारमा हुँदा शिक्षकहरूसँग भएको सहमति कार्यान्वयन नहुँदा अहिलेको अवस्था आएको दाबी गर्नुभयो । शिक्षकहरूको जायज मागलाई सरकारले सम्बोधन गर्ने उहाँको भनाइ थियो । बानेश्वरमा आइतबार भएको झडप दुखद् भन्दै आगामी दिनमा यस्तो घटना दोहोरिन नदिन शिक्षकहरू पनि गम्भीर हुनुपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।

शिक्षकहरूमाथि प्रहरीले बल प्रयोग गर्नु कुशासनको उदाहरण : डा. कोइराला
नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले विद्यालय शिक्षा ऐन जारी गर्न माग गर्दै आन्दोलनरत शिक्षकमाथि प्रहरीले बल प्रयोग गर्नु र पालिका लगाएर धम्क्याउनु सरकारको कुशासनको उदाहरण भएको टिप्पणी गर्नुभएको छ । डा. कोइरालाले एक/दुई दिनमै शिक्षकहरूका समस्या समाधान गरी पठनपाठन सुचारु गर्न सरकारको ध्यानाकर्षणसमेत गराउनुभएको छ । ‘शिक्षा ऐन ल्याउनुपर्ने मागसहित शिक्षकहरू सडक आन्दोलनमा उत्रेको झण्डै एक महिना भयो । पठनपाठन र सरकारी भर्ना अभियान ठप्प छ, कक्षा १२ को परीक्षासमेत सरेको छ । यस्तो अवस्थामा शिक्षकसँग वार्ता गरी समस्या समाधान गर्नुपर्नेमा सडकमै उनीहरूमाथि प्रहरी बल प्रयोग गर्नु र पालिका लगाएर शिक्षकहरूलाई धम्क्याउनु सरकारको कुशासनको अर्को उदाहरण हो,’ उहाँले भन्नुभएको छ, ‘अब धेरै ढिला भयो । एक÷दुई दिनमै समस्या समाधान गरी पठनाठन सुचारु गर्न सरकारको ध्यानाकर्षण गराउँछु ।’

आन्दोलनलाई कमजोर ठान्ने दुःस्साहस नगरियोस् : अध्यक्ष सुवेदी
शिक्षक महासंघले राज्यले दमन गरेको निष्कर्ष निकालेको छ । समस्या समाधान गरेर पठाउनभन्दा पनि राज्यले दमन गरेर कमजोर बनाउन खोजेको महासंघका अध्यक्ष लक्ष्मीकिशोर सुवेदीले बताउनुभयो । शिक्षक आन्दोलनको सभालाई सम्बोधन गर्दै महासंघ अध्यक्ष सुवेदीले शिक्षक ज्यान दिन तयार रहेको बताउनुभयो । ‘हामी शिक्षक हौँ । हामीसँग लाठी छैन । शान्त आन्दोलनकारीलाई भड्काउन घुसपैठ पठाएर उत्तेजित बनाउने काम भयो,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘सरकारले नांगो रूप देखायो । हेक्का रहोस्, हरेक शिक्षक ज्यान दिन तयार छ । हाम्रो आन्दोलनलाई कमजोर ठान्ने दुःस्साहस नगरियोस् ।’ सुवेदीले संघीय शिक्षा ऐन नआएसम्म आन्दोलन जारी रहने उहाँले बताउनुभयो ।