‘छालाका रोगहरूले पनि कान चिलाउने र दुख्ने समस्या ल्याएकाे हुनसक्छ’

काठमाडौं । कान हाम्रो शरीरको महत्त्वपूर्ण ज्ञानेन्द्रिय हो।   कानको मुख्य काम सुन्नु हो। यसले हामीलाई वरपरको आवाज पहिचान गर्न, सञ्चार गर्न र वातावरणसँग जोडिन मद्दत गर्छ। आवाजको माध्यमबाट हामी खतराको संकेत थाहा पाउँछौं र सुरक्षित रहन्छौं। कानको भित्री भागमा रहेको भेस्टिबुलर प्रणालीले हाम्रो शरीरको सन्तुलन कायम राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।

कानले हामीलाई संसारसँग जोड्ने, सुरक्षित राख्ने र जीवनको आनन्द लिने क्षमता प्रदान गर्दछ। यो हाम्रो दैनिक जीवनको अभिन्न अंग हो।

हाम्रा लागि यति महत्वपूर्ण अंग मानिएको कान कहिलेकाहीँ हाम्रो असावधानीका कारण समस्यामा पर्न सक्छ । यसर्थ यस कुरामा हामी सचेत हुन जरुरी छ ।

कान धेरै चिलाउनुका धेरै कारणहरू हुन सक्छन्। कान चिलायो भन्दै हामीले विभिन्न ठोस कुराले कान खोतल्ने गर्नु हुँदैन ।

कान चिलाउनुका सामान्य कारण यस्ता छन् :

कानमा फोहोर जम्मा भएका कारण पनि कान चिलाएकाे हुन सक्छ । य  कानमा प्राकृतिक रूपमा फोहोर जम्छ, तर धेरै जम्मा भएमा चिलाउन सक्छ। कानको संक्रमणका कारण पनि तपाइँकाे कान चिलाएकाे हुन सक्छ । ब्याक्टेरिया वा फङ्गसको संक्रमणले कान चिलाउने र दुख्ने हुन सक्छ।

एलर्जी :  साबुन, शैम्पू, वा अन्य छालाका उत्पादनहरूबाट एलर्जी भएमा कान चिलाउन सक्छ।
छालाको अवस्था :  एक्जिमा वा सोरायसिस जस्ता छालाका रोगहरूले कानमा चिलाउने समस्या ल्याउन सक्छ।
सुख्खा छाला :  कानको भित्री छाला सुख्खा भएमा पनि चिलाउन सक्छ।
कान सफा गर्ने गलत तरिका :  कटन बड वा अन्य वस्तुहरू प्रयोग गरेर कान सफा गर्दा भित्री छालामा चोट लाग्न सक्छ र चिलाउन सक्छ।

यदि तपाईंको कान धेरै चिलाउँछ भने, डाक्टरलाई देखाउनु राम्रो हुन्छ। उहाँले कारण पत्ता लगाएर उचित उपचार गर्न सक्नुहुन्छ।

कान दुख्ने समस्या

कान दुख्ने समस्या धेरै कारणले हुनसक्छ र यो निकै असहज हुनसक्छ।

कानको संक्रमण (Ear Infection): यो विशेष गरी बच्चाहरूमा सामान्य हुन्छ, तर वयस्कहरूलाई पनि हुन सक्छ। मध्य कानको संक्रमण (Otitis Media) मा कानको पर्दा पछाडि तरल पदार्थ जम्छ र दुखाइ हुन्छ। बाहिरी कानको संक्रमण (Swimmer's Ear वा Otitis Externa) पानी वा अन्य कारणले गर्दा हुन्छ र कानको बाहिरी भाग र नलीमा दुखाइ हुन्छ।

कानमा फोहोर जम्नु (Earwax Buildup): धेरै फोहोर जम्मा भएमा कानमा दबाब र दुखाइ महसुस हुन सक्छ।

कानमा चोट लाग्नु (Ear Injury): कानमा कुनै वस्तुले घोच्दा वा ठक्कर लाग्दा दुखाइ हुन सक्छ। चर्को आवाजको कारणले पनि कानमा अस्थायी दुखाइ हुन सक्छ।

बाहिरी वस्तु कानमा पस्नु (Foreign Object in Ear): साना वस्तुहरू जस्तै कीरा, खेलौनाका टुक्राहरू, वा अन्य चीजहरू कानमा पस्दा दुखाइ हुन्छ।

गलाको संक्रमण (Sore Throat) वा साइनस संक्रमण (Sinus Infection): यी संक्रमणहरूले कानमा दबाब बढाउन सक्छन् र दुखाइ हुन सक्छ।

दाँतको समस्या (Dental Problems): दाँत दुख्ने वा टेम्पोरोमन्डिबुलर जोइन्ट (TMJ) को समस्याले कानमा दुखाइ महसुस गराउन सक्छ।

वायुमण्डलीय चापमा परिवर्तन (Changes in Air Pressure): हवाईजहाजमा उड्दा वा उच्च स्थानमा जाँदा कानमा दबाब र दुखाइ महसुस हुन सक्छ।

पानी कानमा पस्नु (Water in Ear): नुहाउँदा वा पौडी खेल्दा कानमा पानी पसेमा असहज महसुस हुन सक्छ र कहिलेकाहीँ संक्रमण पनि हुन सक्छ।

चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्: यदि तपाईंलाई कान दुख्ने समस्या छ भने, विशेष गरी यदि दुखाइ गम्भीर छ, लामो समयसम्म रहन्छ, वा ज्वरो, कानबाट तरल पदार्थ आउने, वा सुन्ने क्षमतामा कमी जस्ता अन्य लक्षणहरू छन् भने तुरुन्तै डाक्टरलाई देखाउनुहोस्।

तातो वा चिसो कम्प्रेस: कानमा तातो वा चिसो कपडाले सेक्दा दुखाइ कम हुन सक्छ।

दुखाइ कम गर्ने औषधि: डाक्टरको सल्लाह अनुसार प्यारासिटामोल वा आइबुप्रोफेन जस्ता दुखाइ कम गर्ने औषधि लिन सक्नुहुन्छ।

कान सफा गर्ने प्रयास नगर्नुहोस्: कटन बड वा अन्य वस्तुहरू प्रयोग गरेर कान सफा गर्ने प्रयास नगर्नुहोस्, किनकि यसले समस्या झन् बढाउन सक्छ।

पानीबाट बचाउनुहोस्: यदि तपाईंलाई बाहिरी कानको संक्रमण भएको छ भने, नुहाउँदा वा पौडी खेल्दा कानमा पानी पस्न नदिनुहोस्।

श्रवण यन्त्रको प्रयोगमा सावधानी: यदि तपाईं श्रवण यन्त्र प्रयोग गर्नुहुन्छ भने, त्यसलाई नियमित रूपमा सफा गर्नुहोस् र सही तरिकाले लगाउनुहोस्।

कान दुख्ने समस्यालाई गम्भीरतापूर्वक लिनुपर्छ र सही निदान र उपचारको लागि डाक्टरको सल्लाह लिनु महत्त्वपूर्ण छ।

• पत्रपत्रिकाको सहयोगमा