कानुनी राजको उपहास

काठमाडौं । कानुनी राजमा सबै कानुनको अधीनमा हुन्छन् र कानुन सबैका लागि बराबरी हुन्छ । अर्थात् कोही पनि कानुनभन्दा माथि हुँदैन । संविधानको सर्वाेच्चता, कानुनको पालना, आवधिक निर्वाचन, निष्पक्ष न्याय र जनताको अधिकारको सम्मान कानुनी राजका आधारभूत तत्व हुन् । त्यसमा पनि उचित र न्यायपूर्ण कानुन निर्माण र त्यस्ता कानुनको आधारमा शासन गर्ने परिपार्टी कानुनी राजअन्तर्गत पर्छन् । तर, केही घटनाक्रमले हाम्रो देशको संवैधानिक अवस्था र कानुनी राजको धज्जी उडाएका छन् । यसबाट मुलुकमा कानुन बमोजिमको शासन चलिरहेको छ कि छैन भन्ने गम्भीर प्रश्न पनि उठाएको छ । सामान्य नागरिकले साना गल्तीमा पनि सजाय भोग्नुपर्छ तर प्रभावशाली व्यक्तिहरू जघन्य अपराधमा पनि उन्मुक्ति पाइरहेको पछिल्ला केही घटनाले देखाउँछ ।

अदालतबाट पक्राउ पुर्जी जारी भएका लुम्बिनी प्रदेश सांसद विष्णु पन्थी सोमबार बुद्ध जयन्तीको अवसरमा आयोजित कार्यक्रममा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँगै देखिए । प्रधानमन्त्री ओलीसँगै अतिथि बनेर सहभागी भएका पन्थीविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी भएको हल्ला फैलिएपछि उनी मञ्चबाटै फरार भए । २०८१ असार १२ मा उनलाई पक्राउ गरेर दाखिला गर्न मोरङ जिल्ला अदालतले प्रहरीलाई पत्राचार गरेको थियो । गौतमबुद्ध हाइड्रोपावर प्रालिका सञ्चालकसमेत रहेका पन्थीको कम्पनीले पल्लवी इलेक्ट्रा प्रालिको बिल नतिरेको आरोप छ ।

जबरजस्ती करणी आरोपमा पुर्पक्षका लागि थुनामा पठाउने आदेश भएका बिर्तामोड नगरपालिकाका पूर्वमेयर ध्रुुवकुमार शिवाकोटी पाँच महिनादेखि अस्पतालमै छन् । आफ्नै घरमा घरेलु कामदारका रूपमा राखिएकी किशोरीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा २४ मंसिरमा पक्राउ परेदेखि नै शिवाकोटी अस्पतालमा बस्दै आएका हुन् । जिल्ला अदालत, झापाले २२ पुस २०८१ मा उनी निर्दोष हुन् भन्न सकिने अवस्था नरहेको भन्दै पुर्पक्षका लागि थुनामा पठाउने आदेश दिएको थियो ।

सहकारी ठगीमा मुछिएकी राप्रपा सांसद गीता बस्नेत एक वर्षदेखि फरार छिन् । सरकारले एक वर्षसम्म सांसद बस्नेतलाई पक्राउ गर्न सकेको छैन । जनताले बचत गरेको रकम अपचलन गरेर फरार सांसदलाई पक्राउ गरेर कानुनी दायरामा ल्याउनुको साटो उल्टै तलबभत्ता निकासा गर्ने गरिएको छ । फरार अवधिमा उनले १० लाख बढी तलब भत्तासमेत बुझेको पाइएको थियो ।

सहकारी ठगीमा संलग्न कांग्रेस सांसद माया राईलाई प्रहरीले सात महिनापछि पक्राउ गरेको थियो । सहकारी ठगीको मुद्दामा फरार उनलाई वैशाख १३ गते उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयको टोलीले पक्राउ गरेको थियो । सांसद राई लामो समयदेखि सत्ताको संरक्षणमा छिन् । कालिमाटीस्थित स्वर्णलक्ष्मी सहकारीको ठगीमा उनको संलग्नता पुष्टि हुँदा पनि प्रहरीले उनलाई पक्राउ गर्न चासो दिएको थिएन । यसअघि ठेगाना नखुलेको भन्दै प्रहरीले उनलाई उन्मुक्ति दिएको थियो ।

माथिका घटनाले देखाउँछ कि प्रभावशाली व्यक्तिलाई कानुनको डर छैन । यी घटनाले नेपालमा कानुनको शासनभन्दा व्यक्ति, सत्ता र शक्तिको शासन हाबी देखिन्छ । सामान्य नागरिकलाई साना गल्तीमा तुरुन्त सजाय पाइरहँदा ठूला भनिएकाहरूले जघन्य अपराधमा पनि उन्मुक्त पाउँदा कानुनी शासनप्रति जनताको विश्वास कमजोर बन्दै जान्छ ।

बलात्कार आरोपी पूर्वमेयरलाई पाँच महिनासम्म अस्पतालमा विश्राम
कोही व्यक्ति कुनै अपराधमा मुछिँदा प्रहरीले नियन्त्रणमा लिन्छ र अनुसन्धान सुरु गर्छ । तर, सबैको हकमा लागू हुने कानुनी व्यवस्था यही हो । तर, नेपालमा भने कानुनी व्यवस्था सानालाई मात्रै बाध्यकारी हुने गरेको बिर्तामोडको एउटा घटनाले देखाउँछ । जबरजस्ती करणी आरोपमा पुर्पक्षका लागि थुनामा पठाउने आदेश भएका बिर्तामोड नगरपालिकाका पूर्वमेयर ध्रुवकुमार शिवाकोटी पाँच महिना अस्पतालमा बसे । आफ्नै घरमा घरेलु कामदारका रूपमा राखिएकी किशोरीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा उनी गत मंसिर २४ गते पक्राउ परेका थिए । तर, पक्राउ परेदेखि हालसम्म उनी अस्पतालमा बस्दै आएका छन् । जबकि जिल्ला अदालत, झापाले २२ पुस २०८१ मा उनी निर्दोष हुन् भन्न सकिने अवस्था नरहेको भन्दै पुर्पक्षका लागि थुनामा पठाउने आदेश दिएको थियो । तर, एक दिन पनि उनले न हिरासत न थुनामा बस्नु परेको छ । उनी बिर्तामोडस्थित बिएण्डसी मेडिकल कलेजको क्याबिनमा बसेका थिए ।

अहिले भने जिल्ला अदालत झापाले पुर्पक्षका लागि थुनामा पठाउन आदेश दिएका शिवाकोटीलाई २० लाख रुपैयाँ धरौटीमा रिहा गर्न उच्च अदालत विराटनगरको इलाम इजलासले आदेश दिइसकेको छ । गत बिहीबार न्यायाधीश किरणकुमार पोखरेल र रेखा थापा पाण्डेको इजलासले २० लाख रुपैयाँ धरौटी माग गर्ने आदेश दिएको थियो ।

पूर्वी सीमा नाका काँकडभिट्टाबाट उद्धार गरिएकी १५ वर्षीया बालिकाको बयानका आधारमा प्रहरीले शिवाकोटीलाई पक्राउ गरेको थियो । सीमामा रहेर चेलिबेटी बेचबिखनविरुद्ध काम गरिरहेको संस्था ‘किन नेपाल’ले शंकास्पद लागेर बालिकालाई सोधपुछ गरेको थियो । त्यसक्रममा उनले आफू बिर्तामोड नगरपालिकाका पूर्वमेयर शिवाकोटीको घरमा बस्ने गरेको तर, पटक-पटक करणी भएपछि भागेर हिँडेको बताएकी थिइन् । कलेज ड्रेसमै रहेकी उनले शिवाकोटीबारे बताएपछि संस्थाले इलाका प्रहरी कार्यालय, धुलाबारी लगेको थियो । त्यहाँ महिला प्रहरीसँग पनि उनले त्यही अनुसारको बयान दिएपछि इलाका प्रहरी कार्यालय, अनारमनी पठाइएको थियो । बुबाआमा नभएका पीडितलाई घरको काम गरिदिने र पढाइदिने सर्तमा शिवाकोटीले घरेलु कामदारका रूपमा राखेका थिए । शिवाकोटी २०७४ सालको स्थानीय तहको निर्वाचनमा नेकपा एमालेबाट बिर्तामोड नगरपालिकाको प्रमुखमा निर्वाचित भएका थिए ।

एक वर्षदेखि फरार राप्रपा सांसदलाई १० लाख तलब भत्ता
सहकारी ठगीमा मुछिएकी राप्रपा सांसद गीता बस्नेत एक वर्षदेखि फरार छिन् । सहकारीको बचत अपचलन गरेर फरार सांसदलाई प्रहरीले एक वर्षसम्म पनि पक्राउ गर्न सकेको छैन । उनीविरुद्ध १४ वैशाख २०८१ मा पक्राउ पुर्जी जारी भएको थियो । त्यतिबेलाको पूर्वी नवलपरासी प्रहरीले उनलाई फरार प्रतिवादी बनाउँदै मुद्दा दायर गरेको थियो । तर, पक्राउ पुर्जी जारी भएको एक वर्षमा पनि उनलाई प्रहरीले पक्राउ गर्न सकेको छैन । पक्राउ गरेर कानुनी दायरामा ल्याउनुको साटो उल्टै तलबभत्ता निकासा गर्ने र बिदा स्वीकृत गर्ने गरेको पाइएको छ । फरार अवधिमा उनले १० लाख बढी तलब भत्तासमेत बुझेको विवरण केही दिनअघि मात्रै सार्वजनिक भएको थियो । यसअघि गत चैतमा फरार बस्नेतले नै पत्र पठाएको भन्दै सभामुख देवराज घिमिरेले संसद्मा पढेर सुनाउनुभएको थियो । त्यतिबेला उनी स्वास्थ्य उपचारमा रहेको बताइएको थियो । पूर्वी नवलपरासीस्थित छिपछिपे सहकारीको रकम हिनामिना गरेको आरोपमा उनीसहित २५ जनाविरुद्ध २० जेठ २०८१ मा मुद्दा दर्ता भएको थियो । संस्थाको पदाधिकारी नरहे पनि बचतकर्ताको रकम अनियमित रूपमा बस्नेतले सञ्चालन गरेको बर्दियास्थित कृष्णसार रिसोर्टमा लगानी गरेको भेटिएको थियो । रिसोर्टमा मात्र सहकारीको ९६ करोड हिनामिना गरेको आरोप छ ।

फरार सूचीमा रहेका एमाले सांसद प्रधानमन्त्रीसँगै मञ्चमा
नेपाल प्रहरीको फरार सूचीमा रहेका एमालेका प्रदेश सांसद प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँगै कार्यक्रममा देखिएका छन् । लुम्बिनी प्रदेशका सांसद विष्णु पन्थी सोमबार लुम्बिनीमा बुद्ध जयन्तीको अवसरमा आयोजित कार्यक्रममा प्रधानमन्त्रीसँगै अतिथिका रूपमा मञ्चमा देखिएका हुन् । सांसद पन्थी र देवराज खनाललाई विराटनगरको पल्लवी इलेक्ट्रा प्रालिले विद्युतीय सामग्री लगेर रकम नतिरेको आरोप छ । उनी कपिलवस्तु निर्वाचन क्षेत्र नम्बर १ (क) बाट विजयी एमाले सांसद् हो । उनलाई १० महिना पहिले नै पक्राउ गर्न प्रहरीले अदालतबाट अनुमति लिएको थियो । तर, प्रधानमन्त्रीकै दलका सांसद पन्थी खुलेआम हिँडिरहेका छन् । काठमाडौंको गौतमबुद्ध हाइड्रोपावर कम्पनीका सञ्चाकसमेत रहेका पन्थी र देवराज खनालविरुद्ध उजुरी परेको थियो । उक्त उजुरीमा अनुसन्धान गर्न प्रहरीले पन्थीलाई पनि पक्राउ गर्न अन्य कार्यालयबाट सहयोग मागेको थियो । जिल्ला प्रहरी कार्यालय मोरङले अदालतबाट पक्राउ पुर्जी जारी भएपछि पन्थीलाई पक्राउ गरिदिन प्रहरी प्रधान कार्यालयसँगै जिल्ला प्रहरी परिसर काठमाडौं र काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालय टेकुमा पनि पत्र पठाएको थियो । जिल्ला प्रहरी कार्यालय रूपन्देहीलाई पठाएको पत्रमा पनि यी कार्यालयलाई बोधार्थ दिइएको छ । तर, आरोपित सांसद शक्तिको आडमा खुलेआम हिँड्दा प्रहरी निरीह देखिएको छ ।