गाउँमै स्वास्थ्य शिविर, यौनबारे खुल्न थाले किशोरकिशोरी

कालीकोट । गाउँघरमा अझै पनि किशोरकिशोरीहरूले यौन तथा प्रजनन् स्वास्थ्यका विषयमा लाज र डरले कुरा गर्न नसक्ने स्थिति छ । तर सान्नित्रिवेणी गाउँपालिकामा आयोजित किशोरकिशोरीमैत्री स्वास्थ्य शिविरले उहाँहरूलाई आफ्नो समस्या खुलेर व्यक्त गर्न र समाधान खोज्न हौसला दिएको छ ।

सान्नित्रिवेणी गाउँपालिका स्वास्थ्य शाखाको आयोजना, प्लान इन्टरनेश्नल नेपालको सहयोग र किर्डाक नेपाल कालीकोटको साझेदारीमा सञ्चालित ‘सशक्त बालिका परियोजना’ अन्तर्गत वडा नं। ८ मुम्रामा आयोजित एकदिने शिविरमा १० देखि १९ वर्ष उमेर समूहका २५६ जना किशोरकिशोरीहरूले निःशुल्क स्वास्थ्य सेवा लिएका छन् ।

सशक्त बालिका परियोजनाका अधिकृत बलिराज शाहीका अनुसार, तीमध्ये ६३ जना दलित समुदायबाट थिए भने बाँकी १९३ जना अन्य समुदायका थिए । शिविरमा सहभागीहरूलाई यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्यसम्बन्धी परामर्श, स्वास्थ्य परीक्षण र निःशुल्क औषधि वितरण गरिएको थियो ।

शिविरमा जिल्ला अस्पताल कालीकोटमा कार्यरत मेडिकल अधिकृत डा। प्रतिमा भण्डारी, सान्नित्रिवेणी आधारभूत स्वास्थ्य केन्द्रका डा। रोशनकुमार राय यादवसहितको स्वास्थ्यकर्मी टोलीले सेवा दिएका थिए ।

“हाम्रो समाजमा किशोरकिशोरीहरू अझै पनि यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्यका विषयमा खुलेर कुरा गर्न सक्दैनन् । उनीहरूमा धेरै भ्रम, डर र लाज हुन्छ । यस्तो अवस्थामा गाउँमै आएर परामर्श दिन र स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने अवसर पाउनु आफैंमा सकारात्मक कुरा हो । हामीले धेरै किशोरीहरूसँग व्यक्तिगत रूपमा संवाद गर्यौं, उनीहरूका जिज्ञासा सुनेर समाधान दिन सकेका छौं । यस्तो कार्यक्रम निकै प्रभावकारी हुन्छ” जिल्ला अस्पताल कालीकोटमा कार्यरत मेडिकल अधिकृत डा. प्रतिमा भण्डारीले भन्नुभयो ।

उहाँले थप्नुभयो, “स्वास्थ्यका विषयमा लाज मान्नु हुँदैन भन्ने सन्देश दिन हामी गाउँसम्म आएका हौं । किशोरीहरू खुल्न थालेका छन्, उनीहरूले आफैं आएर कुरा गरे, समस्याहरू बताए । हामीले पनि उनीहरूको कुरा सुन्ने वातावरण तयार गर्‍यौं । यस्तो संवादले उनीहरूमा आत्मविश्वास बढ्छ, स्वास्थ्यप्रति सजगता आउँछ । यस्ता शिविर बारम्बार हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो धारणा छ ।”

शिविरले १७ वर्षीया सिर्जना केसीजस्ता किशोरीहरूलाई नयाँ अनुभव दिएको छ । सान्नित्रिवेणी-९ मुम्रा घरभएकी सिर्जनाले, “हामी गाउँका केटीहरूलाई यस्ता कुरा कसैसँग भन्न गाह्रो हुन्छ । घरमा बा–आमासँग वा विद्यालयमा शिक्षकसँग यस्तो विषयमा कुरा गर्न लाज लाग्छ । तर आज डाक्टर दिदीहरूसँग कुरा गर्दा थाहा भयो स्वास्थ्यका कुरा लुकाउनु हुँदैन । समस्या हुँदा परामर्श लिनुपर्छ ।” उहाँले थप्नुभयो, “पहिला लाजले स्वास्थ्य संस्थामा जानै सक्दिनथ्यौं । डर लाग्थ्यो कि के भन्ने हो, कसरी भन्ने होला भनेर । तर आज डाक्टरहरू आफैँ गाउँमा आए, मायालु साथले कुरा गरे । मलाई पेट दुख्ने समस्या थियो, जचाइदिनुभयो, औषधि पनि दिनुभयो । अब त लाग्छ यस्ता कार्यक्रम फेरि फेरि हुनुपर्छ । हामीजस्ता किशोरीका लागि यस्ता शिविर धेरै उपयोगी छन् सिर्जनाले सुनाउनुभयो ।”

शिविरमा सहभागी चिकित्सक डा. रोशनकुमार राय यादवले पनि यस्ता कार्यक्रम गाउँगाउँमा अझै व्यापक रूपमा सञ्चालन गर्नु पर्ने आवश्यकता औंल्याउनुभयो ।“गाउँका केटीहरूले महिनावारी, गर्भधारण, संक्रमण र शरीरको परिवर्तनजस्ता विषयमा खुला रूपमा कुरा गर्न सक्दैनन् । उनीहरूमा डर र लाजका कारण धेरै कुरा लुकेर बसिन्छ । तर, आजको शिविरमा उनीहरू खुलेर कुरा गर्न आए, हामीले सकेसम्म सबैलाई परामर्श र औषधि उपलब्ध गरायौं । यस्ता कार्यक्रमले किशोरीहरूलाई सजग, निडर र आत्मनिर्भर बनाउने हामीले विश्वास लिएका छौं ” डा.यादवले भन्नुभयो ।

नरहरिनाथमा पनि व्यापक सहभागीता, ३ सय बढीले लिए सेवा

यस्तैगरी, गएको आइतबार नरहरिनाथ गाउँपालिकामा पनि स्वास्थ्य शाखाको आयोजना, प्लान इन्टरनेश्नल नेपालको सहयोग र किर्डाक नेपालसँगको साझेदारीमा पालिका केन्द्र कुमालगाउँमा स्वास्थ्य शिविर सम्पन्न भएको थियो ।

उक्त शिविरमा कुल ३५२ जना किशोरकिशोरीहरूले सहभागिता जनाएका थिए । तीमध्ये ३०७ किशोरी र ४५ किशोर सहभागी थिए भने ३९ जनाले स्वास्थ्य परीक्षणसहितको सेवा प्राप्त गरेका थिए ।

गाउँमै चिकित्सकको उपस्थिति, मैत्रीपूर्ण परामर्श र सहज पहुँचले किशोरकिशोरीहरूमा स्वास्थ्यप्रति चेतना बढाएको छ । यस्ता कार्यक्रमले ग्रामीण क्षेत्रका युवाहरूलाई स्वास्थ्य सम्बन्धी अधिकारबारे जान्न, बुझ्न र प्रयोग गर्न सशक्त बनाउने विश्वास स्थानीय तह र आयोजक संस्थाहरूले लिएका छन् ।

यो पनि पढ्नुहोस्

भक्तपुर अस्पतालमा १२८ स्लाइस क्षमताको सिटी स्क्यान सेवा सुरु