नेपालमै पहिलोपटक ‘मेल टु फिमेल’ सफल शल्यक्रिया

काठमाडौं । त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्जमा नेपालमै पहिलोपटक लिंग परिवर्तनसम्बन्धी शल्यक्रिया सफल भएको छ । जनकपुर निवासी २५ वर्षीय एक ट्रान्सजेण्डर व्यक्तिमा पुरुष लिंगको तन्तुलाई चाहिने मात्रामा उपयोग गरेर महिला जनन्द्रीयको पुनर्निर्माण गरिएको हो । अस्पतालले आइतबार पत्रकार सम्मेलन गरी नेपालमै पहिलोचोटि ‘सेक्स चेन्ज अपरेसन’ (मेल टु फिमेल) सम्पन्न गरिएको जानकारी दिएको हो ।

अस्पतालद्वारा जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘जनकपुर निवासी २५ वर्षीय ट्रान्सजेण्डरमा गरिएको यस ‘सेक्स चेन्ज अपरेसन’मा पुरुषको लिंगको तन्तुहरूलाई चाहिने मात्रामा उपयोग गरेर महिलाको जनन्द्रीय अंगको पुनर्निर्माण गरियो र यसले सो व्यक्तिलाई आफूले चाहेको लैंगिक पहिचान प्राप्त गर्न सहयोग गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।’

अस्पतालका प्रवक्ता तथा सहप्राडा. गोपाल सेढाईँले ती व्यक्ति पुरुष भएर जन्मिए पनि पछि हर्मोनका कारण ट्रान्सजेण्डरका रूपमा परिवर्तन भएको बताउनुभयो । अस्पतालको प्लाष्टिक सर्जरी विभागद्वारा जेठ १२ देखि १५ सम्म पारलैंगिक समुदायका लागि आयोजित विभिन्न शल्यक्रियामा उक्त शल्यक्रिया पनि गरिएको हो । त्यस अवसरमा अनुहार तथा स्तनको पनि शल्यक्रिया गरिएको अस्पतालले जनाएको छ । सेढाईँले अब यो सेवा नेपालमै नियमित रूपमा उपलब्ध हुने भएकाले विदेश जानुपर्ने बाध्यता नहरेको बताउनुभयो ।

प्राडा. जयनमान श्रेष्ठको संयोजकत्वमा अप्रेसन
विदेशी विशेषज्ञ प्लाष्टिक सर्जन डा. अलिरेजा हामिदियन जारोमीको नेतृत्वमा तथा विभागीय प्रमुख प्राडा. जयनमान श्रेष्ठको संयोजकत्वमा उक्त अप्रेसन सम्पन्न भएको थियो । शल्यक्रिया टोलीमा डा. ईश्वर लोहनी, डा. संगम रायमाझी, डा. समीत शर्मा, डा. विकेश राजभण्डारी, डा. हिमालय निरौला तथा रेजिडेण्ट डाक्टर डा. अनुप थापा, डा. सुदीप पण्डित, डा. आशिष अधिकारी, डा. नोभेल, डा. ईशा, डा. अस्विनको सक्रिय सहभागिता थियो । शल्यक्रियामा एनेस्थेसिया सेवा डा. मेघा कोइराला तथा डा. पंकज जोशीको नेतृत्वको टिमले गरेका थिए ।

नियमित रूपमा सेवा
प्राडा. जयनमा श्रेष्ठका अनुसार अबदेखि त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा ‘जेण्डर अफर्मिङ क्लिनिक’ स्थापनासहित यस्ता सेवा नियमित रूपमा प्रदान गरिनेछ । यस क्लिनिकमार्फत ट्रान्सजेण्डर समुदायका लागि आवश्यक शारीरिक तथा मानसिक मूल्यांकनपछि लिंगीय पुनर्निर्माणसहितका सेवा नियमित रूपमा उपलब्ध गराइने योजना बनाइएको छ । यस कार्यक्रमले सामाजिक, मानसिक, भावनात्मक र शारीरिक रूपमा फरक पहिचान बनाएका ट्रान्सजेण्डर व्यक्तिहरूलाई सम्मान र स्वास्थ्य सेवामा पहुँच दिलाउने उद्देश्य राखेको छ ।
यस्तो सेवा लिनका लागि विदेश जानुपर्ने, उच्च खर्च बेहोर्नुपर्ने बाध्यता रहेकोमा अब नेपालमै यो सेवा उपलब्ध भएपछि ट्रान्सजेण्डर समुदायलाई ठूलो राहत पुग्ने विश्वास गरिएको छ । ‘हालसम्म यो अप्रेसन गर्न विदेश जानुपर्ने बाध्यता भएको र धेरै खर्चिलो पनि हुने गरेको थियो । तर, नेपालमा यो सुविधा उपलब्ध भएपछि ट्रान्सजेण्डर समुदायलाई धेरै राहत मिल्छ,’ प्राडा. गोपाल सेढाईँले भन्नुभयो ।
नेपालमा पहिलोपटक पुरुषबाट महिलाको लिंग परिवर्तन गर्ने शल्यक्रिया विदेशीको सहयोगमा गरिए पनि अब भने विदेशी चिकित्सकको सहयोग नलिईकन गर्न सकिने बताइएको छ । विभाग प्रमुख प्राडा. श्रेष्ठले महिलाको हर्मोन ल्याउनका लागि भने बिरामीले नियमित औषधि सेवन गर्नुपर्ने बताउनुभयो । विभागीय प्रमुख प्राडा. श्रेष्ठले बिरामी पूर्णरूपमा निको हुनका लागि तीनचार महिना लाग्ने बताउनुभयो । उहाँले लिंग परिवर्तनको शल्यक्रियाको चरणको प्रक्रिया एउटै भए पनि नयाँ शल्यक्रिया भएकाले धेरै गाह्रो नभएको बताउनुभयो ।

एक लाख ५० हजारदेखि दुई लाख रुपैयाँसम्म लाग्ने
अस्पतालका सर्जन प्राडा. ईश्वर लोहनीले ती व्यक्तिलाई आफूले चाहेको लैंगिक पहिचान प्राप्त गर्न गरेको बताउनुभयो । उहाँले अस्पतालमा एक लाख ५० हजारदेखि दुई लाख रुपैयाँसम्ममा उक्त लिंग परिवर्तनका लागि खर्च लाग्ने बताउनुभयो । पत्रकार सम्मेलनमा ब्लु डाइमण्ड सोसाइटीकी पिटरले अब लिंग परिवर्तन गर्न विदेश जानुनपर्ने बताउनुभयो । उहाँका अनुसार नेपालमा हालसम्म करिब ५० जनाले विदेशमा गएर लिंग परिवर्तन गरिसकेका छन् । विदेशमा जाँदा लिंग परिवर्तन गर्दा महँगो र लिंग परिवर्तनपछि पटक–पटक फलोअपमा जाँदा समस्या हुने उहाँले सुनाउनुभयो ।