सन्धिखर्क-तम्घास प्रसारण लाइन र सबस्टेसन निर्माण

काठमाडौं । अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका-६ फुदवाङदेखि गुल्मीकोे रेसुंगा नगरपालिका-७, उनायचौर (तम्घास)सम्मको १३२ किलोभोल्ट (केभी) डबल सर्किट प्रसारण लाइन निर्माण भएको छ । सोही प्रसारण लाइनअन्तर्गत उनायचौरमा १३२ केभी तम्घास सबस्टेसन पनि निर्माण सम्पन्न भएको छ ।

नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले सन्धिखर्क-तम्घास करिब १६ किलोमिटर १३२ केभी डबल सर्किट प्रसारण लाइन र १३२ केभी तम्घास सबस्टेसन निर्माण सम्पन्न गरी बुधबारबाट सञ्चालनमा ल्याएको हो । सबस्टेसनमा १३२/३३ केभी, ३० एमभिए र ३३/११ केभी, १६ एमभिएका पावर ट्रान्सफर्मर रहेका छन् भने प्रसारण लाइनबाट करिब दुई सय मेगावाट विद्युत् प्रवाह हुनसक्छ ।

सबस्टेसनबाट स्थानीयरूपमा विद्युत् आपूर्तिका लागि तीनवटा ३३ केभी र चारवटा ११ केभीका फिडर निर्माण गरिएका छन् । त्यसमध्ये ३३ र ११ केभीका दुई/दुईवटा फिडर सञ्चालनमा ल्याई स्थानीयरूपमा विद्युत् आपूर्ति गरिएको छ ।

प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले प्रसारण लाइन र सबस्टेसन सञ्चालनपछि मुख्यरूपमा गुल्मी जिल्लाको विद्युत् आपूर्ति भरपर्दो र गुणस्तरीय हुनुका साथै प्राविधिक चुहावट पनि कम हुने बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘३३ केभी लाइन धेरै लामो हुँदा छिनछिनमा लाइन विच्छेद (ट्रिपिङ) हुने, कम भोल्टेजलगायतको समस्या थियो, अब १३२ केभी प्रसारण लाइन र सबस्टेसनबाट स्थानीयरूपमा विद्युत् आपूर्ति हुन थालेपछि समस्या समाधान भई विद्युत् आपूर्ति पर्याप्त, भरपर्दो र गुणस्तरीय हुनेछ । सोही प्रसारण लाइनबाट विद्युत् प्रवाह हुने गरी ४० मेगावाटका सौर्य आयोजनाका लागि टेण्डर गरिएको छ, अन्य निजी क्षेत्रका जलविद्युत् आयोजना पनि जोडिने हुँदा यो प्रसारण लाइन त्यस क्षेत्रको ट्रंक लाइन हो ।’

बुटवलबाट ३३ केभी प्रसारण लाइनमार्फत् पाल्पा, अर्घाखाँची र गुल्मीमा विद्युत् आपूर्ति हुँदै आएको थियो । ३३ केभी प्रसारण लाइन धेरै लामो हुँदा लाइन ट्रिप भएर झ्याप्प-झ्याप्प बत्ती जाने र भोल्टेज समस्या थियो भने प्राविधिक चुहावट पनि थियो ।

प्राधिकरणका अनुसार कपिलवस्तुको मोतीपुरबाट अर्घाखाँचीको सन्धिखर्कसम्मको १३२ डबल सर्किट प्रसारण लाइन र १३२ केभी सन्धिखर्क सबस्टेसन निर्माण गरी २०७८ चैतबाट सञ्चालनमा आएपछि सोही सबस्टेसनबाट गुल्मीमा विद्युत् आपूर्ति हुँदै आएको थियो । बुटवलबाट भन्दा सन्धिखर्क सबस्टेसनबाट लगिएको ३३ केभी लाइन केही छोटो भए पनि गुल्मीको विद्युत् आपूर्ति भरपर्दो र गुणस्तरीय हुन सकिरहेको थिएन । अब तम्घास सबस्टेसनबाट विद्युत् आपूर्ति दिँदा लाइन छोटो हुने हुँदा त्यस क्षेत्रको विद्युत् आफूर्ति भरपर्दो र गुणस्तरीय हुनेछ ।

बुर्तिबाङ-पौदी-अमराई-तम्घास-सन्धिखर्क-गोरुसिंगे १३२ केभी प्रसारण लाइन आयोजनाअन्तर्गत सन्धिखर्क-तम्घास प्रसारण लाइन र तम्घास सबस्टेसन निर्माण गरिएको हो । आयोजनाअन्तर्गत नै कपिलवस्तुको वाणगंगा नगरपालिका-७ स्थित १३२ केभीको मोतीपुर सबस्टेसन, सोही सबस्टेसनबाट सन्धिखर्कसम्मको लाइन तथा सन्धिखर्क सबस्टेसन सञ्चालनमा आइसकेका छन् । आयोजनाअन्तर्गत तम्घासबाट पाउदी अमराई हुँदै बाग्लुङको बुर्तिबाङसम्म १३२ केभी प्रसारण लाइन र पाउदी अमराइ तथा बुर्तिबाङ सबस्टेसन निर्माणाधीन छन् ।

दुवै सबस्टेसन अन्तिम चरणमा छन् । रुख कटान समस्याका कारण प्रसारण लाइन निर्माण प्रभावित भइरहेको आयोजना प्रमुख मनोज चौधरीले बताउनुभयो । उहाँले तम्घास-पाउदी अमराई प्रसारण लाइनका सबै टावर निर्माण भइसकेको र रुख कटानको स्वीकृति नपाउँदा तार तान्न नसकिएको उल्लेख गर्नुभयो ।

बुर्तिबाङ-पौदी-अमराई-तम्घास-सन्धिखर्क-गोरुसिंगे १३२ केभी प्रसारण लाइन आयोजनाको अनुमानित लागत तीन करोड ९५ लाख अमेरिकी डलर छ । नेपाल सरकार र प्राधिकरणको लगानीमा आयोजना सुरु गरिएको थियो । उक्त प्रसारण लाइनमा जोड्ने गरी निजी क्षेत्रका सात जलविद्युत् आयोजनासँग १३० मेगावाटको विद्युत् खरिदबिक्री सम्झौता (पिपिए) गरिएको छ ।