पाराओलम्पिकमा पदक जित्ने भरत र पलेशाको सपना (तस्बिरहरू)

काठमाडौं । दुर्गम दार्चुला जिल्लाका किसान छोरा भरतसिंह महता पारा तेक्वान्दो खेल्ने सपना पूरा गर्न श्रीमती र छोराछोरी लिएर काठमाडौं पुगेका छन् । यात्रा चार दिन लामो थियो। अहिले उनीहरु कीर्तिपुरमा अस्थायी घर भाडामा लिएर बस्दै आएका छन् । एउटै हात भए पनि भरतले ऋण तिर्न नसकेर बनाएको गाई फार्ममा अथक परिश्रम गर्छन् ।

उनकी आमाले आफ्नो गहना पनि बेचे, र उसले पनि तिर्न सक्षम छैन। 'मैले पाराओलम्पिक जितेको दिन,' उनी भन्छन्, 'म एउटा घर बनाउँछु वा कम्तिमा मेरो परिवारको लागि उपयुक्त घर भाडामा दिनेछु।'

आफ्नो परिवारको जीविकोपार्जन र छोराछोरीलाई पढाउनको लागि पैसाको लागि दूध बेच्नु उनको एकमात्र बाँच्ने हो। हरेक दिन बिहान ४ बजे उठ्ने, गाईको दूध खुवाउने र दूध बेच्ने काम गर्छन् । भरतसिंह स्कुलमा हुँदा एक शिक्षकले उनको हातका कारण सम्पूर्ण कक्षाको अगाडि लज्जित भए । सम्पूर्ण कक्षा हाँसे, र त्यो दिन उसले गहिरो अपमान महसुस गर्यो। 'एक दिन, म आफ्नो लागि केहि राम्रो गर्नेछु।'

आफ्नो आँसु पछि आफ्नो शिक्षा छोडेर दृढ संकल्प मा परिणत भयो, उसलाई तेक्वान्दो को लागी धकेलियो। अहिले २७ वर्षको उमेरमा भरतसिंहले १५ महिनादेखि राष्ट्रिय टोलीसँग प्रशिक्षण गरिरहेका छन् । उनले ताइवान, चीन र भियतनाममा पेरिस पाराओलम्पिकका लागि एसियाली छनोटमा प्रतिस्पर्धा गरिसकेका छन्।

उनको जोशले प्रशिक्षक कविराजको ध्यान खिचे, जसले उनलाई निस्शुल्क प्रशिक्षण दिने प्रस्ताव गरे। डेढ वर्षमा, भरतले अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरू जितिसकेका छ्न र पेरिस पाराओलम्पिकका लागि वाइल्ड कार्ड कोटा सुरक्षित गर्यो, यद्यपि पदक अझै पर्खिरहेको छ। भरत नेपाल तेक्वान्दो संघलाई बास र खाना उपलब्ध गराएकोमा र राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्को सहयोगप्रति आभारी छ ।

अर्का पारा-तेक्वान्दो खेलाडी पलेशा गोवर्धनले चीनमा भएको एसियाली छनोट प्रतियोगितामा स्वर्ण पदक जितेर सन् २०२४ मा हुने पेरिस पाराओलम्पिकका लागि छनोट भएकी छिन् । यो कोसेढुङ्गा हासिल गर्ने उनी पहिलो नेपाली पारा–एथलीट हुन् । बायाँ हत्केला नभएकी पलेशा पनि चम्किलो तारा बनेकी छिन् ।२० वर्षको उमेरमा, उनले १३ वर्षको उमेरमा आफ्नो यात्रा सुरु गरेदेखि विश्वभरका खेलाडीहरूलाई पराजित गर्दै धेरै पदकहरू जितिसकेकी छिन्।

उनी अथक ऊर्जा र घर पारालम्पिक पदक ल्याउने सपनाका साथ प्रशिक्षण गर्छिन्। पलेशा चीनमा आर्किटेक्चर पढ्छिन् र आफ्नो प्रशिक्षणमा ध्यान केन्द्रित गर्न छ महिनाको बिदा लिएकी छिन्। विद्यालय जानुअघि बिहान ५ बजेदेखि ७:३० बजेसम्म सातदोबाटो खेलकुद कम्प्लेक्समा तालिम लिएको उनको विद्यालयका दिनहरू सम्झिन्छिन्। सानैदेखि उनी तेक्वान्दोमा निकै प्रतिबद्ध थिइन् । उनका आमाबुवाले उनलाई सधै साथ दिएका छन् ।

उनलाई पढ्न, चित्र बनाउन र लेख्न मन पर्छ।पलेशा सम्झन्छिन्, 'मलाई मार्सल आर्टमा सधैं रुचि थियो, विद्यालयमा अवसर आएपछि ग्रहण गरें। त्यतिबेला मलाई अरू विद्यार्थीभन्दा फरक महसुस पनि भएन। प्रशिक्षकले मलाई फरक क्षमता भएकाले परिचय गराएपछि मात्रै । मलाई थाहा छ म फरक थिएँ।' उनी थप्छिन्, 'फुटबल र बास्केटबल बुझ्न सजिलो छ, त्यसैले तिनीहरूसँग धेरै दर्शकहरू छन्। तेक्वान्दोमा धेरै दर्शकहरू नभए पनि मैले सक्दो गरेँ भने मेरो प्रशंसा हुनेछ जस्तो मलाई लाग्छ। मेरा धेरै साथीहरूलाई आर्थिक अस्थिरताको डर छ। यदि सरकार खेलाडीहरूलाई आर्थिक रूपमा मद्दत गर्न इच्छुक भएको भए, हामीले राम्रो नतिजा र विश्वव्यापी मान्यता पाउने थियौं।'

नेपालमा पूर्णसमय एथलीट बन्नको लागि वातावरण अझै पनि धेरै कारणले, सम्भवतः राजनीतिक वा कोषको अभावले उपयुक्त छैन। त्यसकारण, मेरो जीवनमा सधैं केहि नया योजना हुनुपर्छ। त्यसैले म आर्किटेक्ट-इन्जिनियर बन्न अध्ययन गर्दैछु। 'जब तपाईं खेल्नुहुन्छ र वर्षभर राम्रो प्रदर्शन गर्नुहुन्छ, तर केवल एउटा प्रतियोगितामा राम्रो गर्नुहुन्न, कहिलेकाहीँ यस्तो हुन्छ र म फर्केर फेरि राष्ट्रिय टोली बनाउँछु भन्ने कुनै ग्यारेन्टी हुँदैन। यो धेरै गाह्रो छ,' पलेशा गोवर्धन भन्छिन्।

प्रशिक्षक कविराज नेगी लामाले २०१५ देखि नेपाली पारा तेक्वान्दो टोलीलाई १० अन्तर्राष्ट्रिय पदक जिताउनको लागि प्रशिक्षण दिइरहेका छन्। टोकियो २०२० पाराओलम्पिकमा पदक नजिते पनि टोलीको दृढ संकल्प अटल छ। नेपाली जनताको आशीर्वादले पेरिसमा देखेका सपनालाई यथार्थमा परिणत गर्ने लक्ष्य राखेका छन् । नेपाल तेक्वान्दो संघले २०१३ मा पारा तेक्वान्दो खेल्न थालेको थियो। त्यसयता नेपालले २१ अन्तर्राष्ट्रिय पदक जितेको छ तर ओलम्पिकमा कुनै पनि पदक जित्न सकेको छैन।

प्रशिक्षक कविराजले पलेशाको उपलब्धि र भरतसिंहको प्रतिबद्धतामा ठूलो गर्व महसुस गर्छन्। सीमित स्रोतसाधनका बाबजुद पलेशाले दक्ष अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडीलाई पराजित गरेको छ । उनको दृढ संकल्पले एक बलियो र अटूट आत्मा देखाउँछ, संसारभरि सबैलाई प्रेरणा दिन्छ ।

तस्बिर : स्कन्द गौतम/नेपाल फोटो लाइब्रेरी