हिमाली क्षेत्रमा पुग्यो औलो, कर्णालीका पाँच वडा जोखिममा

सुर्खेत । कर्णालीका हिमाली क्षेत्रमा पनि औलो रोग देखिएको छ । हाल औलो रोग संक्रमणको आधारमा कर्णालीका हुम्ला र कालिकोटका ५ वटा वडा उच्च जोखिममा देखिन्छन् ।

हुम्लाका ३ र कालिकोटका २ वटा वडा गरी ५ वडा औलोको उच्च जोखिममा रहेको कर्णाली प्रदेश स्वास्थ्य सेवा निर्देशनालयले जनाएको छ ।
पछिल्लो समय जलवायु परिवर्तनका कारण तापक्रम बढ्दै जादाँ हिमाली क्षेत्रमा समेत लामखुट्टेहरु देखिन थालेका छन् । जसले गर्दा हुम्ला र कालिकोटमा पनि औलो संक्रमणको जोखिम बढेको हो ।

तापक्रम वृद्धिकै कारण तराईका लामखुट्टे विभिन्न माध्यमबाट हिमाली क्षेत्रमा जाने र त्यहाँको फोहोर, खाल्डाखुल्डीमा लामखुट्टेको वृद्धि हुन थालेको विज्ञहरु बताउँछन् । जसअनुसार कर्णाली प्रदेशमा औलो नियन्त्रण कार्यक्रम तिब्र रुपमा संचालन भइरहेको निर्देशनालयका स्वास्थ्य शिक्षा अधिकृत नवराज कंडेलले बताउनु भयो ।

उहाँका अनुसार स्थानीय औलो रोग शुन्यमा झार्ने रणनीति अनुरुप नियन्त्रणका कार्यक्रम भइरहेका छन् । माइक्रोस्कोपी र आर डि टि विधिबाट औलो परिक्षण र उपचारका कार्य भइरहेको उहाँले बताउनु भयो ।

औलो रोग विरुद्धको अभियान अन्तर्गत पछिल्लो समय विरामीको संख्या घटदै गएपनि औलो हिमाली क्षेत्रमा देखिन थालेको हो । निर्देशनालयका अनुसार हाल कर्णालीमा २४ जना औलोका विरामी छन् ।

निर्देशनालयले बुधबार विश्व औलो दिवसका अवसरमा संचारकर्मीहरुसँग अन्तक्रिया गर्दै कर्णालीमा औलोको अवस्था र भइरहेका गतिविधिबारे जानकारी गराएको हो । हाल सुर्खेतमा २० जना, दैलेखमा ३ र कालिकोटमा १ जना गरी २४ जना विरामी रहेका छन् । उनीहरु सबैको निशुल्क उपचार गरिएको छ ।
पछिल्लो पाच वर्षको तथ्यांक हेर्ने हो भने कर्णालीमा औलोका स्थानीय रोगीहरुको संख्या भने घट्दो क्रममा छ । तर औलो नदेखिने स्थानमा पनि देखिन थालेको निर्देशनालयका औलो रोग नियन्त्रण कार्यक्रमका फोकल प्रसन श्यामलाल आचार्यले बताए । उनका अनुसार पछिल्लो समय सुर्खेत लगाएत कर्णाली प्रदेशमै औलो उन्मुलन हुँदै गएको छ ।

नेपाल औलो रणनितिक योजना सन् २०१४—२०२५ अनुसार नेपाललाई सन २०२५ सम्ममा औलोमुक्त राष्ट्र बनाउने सरकारको लक्ष्य छ । उक्त लक्ष्य अनुसार कर्णालीमा पनि तिब्र रुपमा औलो नियन्त्रण कार्यक्रम भइरहेको निर्देशक डा.रविन खड्काले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार औलो परिक्षण गरिएका व्यक्तिहरुलाई झुल वितरण, विरामी व्यक्ति तथा नजिकका छिमेकीहरुमाथि औलो परीक्षण तथा निगरानी भइरहेको छ ।

छिमेकी देश भारत लगायत तेस्रो मुलुकबाट आउने व्यक्तिहरुबाट समेत औलो संक्रमणको जोखिम रहेको भन्दै उनीहरुमाथि परीक्षणमा कठिनाइ भएको डा. खड्काले बताउनु भयो । उहाँका अनुसार कर्णाली प्रदेशमा औलो रोग नियन्त्रण गर्न आवश्यक जनशक्तिको कमि हुनु, छुट्टै किट विज्ञ नहुनु, बजेटको अभाव लगायतका कठिनाइ रहेका छन् ।

चिकित्सकहरुका अनुसार औलो अर्थात् मलेरियो लामखुट्टको टोकाइका कारण लाग्ने रोग हो । मानिस तथा अन्य केही जनावरलाई समेत लाग्ने यो रोग प्लाज्मोडियम समूहका प्रोटोजोआ परजिवीका कारण लाग्ने गर्छ । लामखुट्टेले टोकेर परजीवी शरीरमा प्रवेश गर्यो भने त्यसको १० देखि १५ दिनमा लक्षणहरू देखिन सुरु हुन्छ ।

औलोको जोखिम कम गर्न झुल तथा लामखुट्टे भगाउने रसायनहरूको प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ । लामखुट्टेको टोकाइ कम गर्ने वा लामखुट्टेको नियन्त्रणका लागि कीटनाशक औषधि छर्कने तथा घर वरपर पानी जमेका खाल्टाखुल्टी पुर्ने गर्नुपर्छ ।

राति सुत्दा सधैँ झुल प्रयोग गर्नु औलोबाट बच्ने प्रमुख उपाय हो । सन् २०२५ सम्ममा औलोमुक्त नेपाल बनाउने योजना छ ।