राजनीतिक अस्तित्व जोगाउन संघर्षरत बाबुराम

काठमाडौं । २०७३ साल जेठ ३० गते दशरथ रंगशालामा डा.बाबुराम भट्टराईको नेतृत्वमा नयाँ शक्ति पार्टी घोषणा हुँदा मुलुकको राजनीति तरंगित भएको थियो । पूर्वप्रधानमन्त्री एवं संविधान सभाको महत्वपूर्ण राजनीतिक संवाद समितिको सभापति भइसकेका डा.भट्टराईले माओवादी छाडेर वैकल्पिक राजनीतिको उद्घोष गर्दै नयाँ शक्ति पार्टीको स्थापना गर्नुभएको थियो । दैनिक पत्रिकाका प्रथम पृष्ठमा ‘ज्याकेट एड’सहित प्रचार गरिएको नयाँ शक्तिको घोषणा सभामा मुलुकका सबैजसो राजनीतिक दलका शीर्ष नेताहरू पुगेर शुभकामना दिएका थिए । नयाँ शक्ति पार्टीले स्थापनाको आठ वर्षमा अनेक राजनीतिक चरण पार गर्‍यो । विभिन्न पार्टीसँग एकता र सहकार्य गर्दै डा.भट्टराई नेतृत्वको ‘नयाँ शक्ति’ अहिले ‘नेपाल समाजवादी पार्टी’ को पहिचानमा छ ।

नेपाल समाजवादी पार्टीले नयाँ शक्ति स्थापना भएकै दिनको स्मरणमा बुधबार आफ्नो स्थापना दिवस मनाइयो । प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा आयोजित नेसपाको वार्षिकोत्सवमा खास आकर्षण देखिएन । ‘साना दल’ का नेताहरू पुगेर भट्टराईलाई शुभकामना दिए । स्थापनाको आठ वर्ष पुग्दा नेसपासँगै डा. भट्टराई नै राजनीतिक अस्तित्व निर्माणका लागि संघर्षरत हुनुहुन्छ ।

नयाँ शक्ति नेसपा हुँदै अब के ?
नयाँ शक्ति पार्टीको नामबाट सुरु भएको डा.भट्टराई नेतृत्वको पार्टी नेसपाको नाममा रहेको छ । गत निर्वाचनमा भट्टराईले आफू जित्दै आएको निर्वाचन क्षेत्र नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई छाडिदिनुभयो । गठबन्धनमा प्राप्त केही सिटमा माओवादीको चुनाव चिहृन लिएर आफ्ना उम्मेदवार उठाउनुभएका भट्टराईले अपेक्षित सफलता हासिल गर्न सक्नुभएन । नेसपाका संघीय सांसद महिन्द्र राय लगायतले पार्टी छाडेर माओवादीमै समाहित हुने निर्णय लिए । गण्डकी प्रदेशमा नेसपा नेता फणीन्द्र देवकोटा हालै मन्त्री बन्नुभएको छ । यद्यपि, माओवादी संसदीय दलको सदस्यका रूपमा ह्वीप उल्लंघन गरेका कारण देवकोटाको पद धरापमा छ ।

डा.भट्टराईलाई राजनीतिका वेगसँगै उनका अत्यन्तै निकट भनिएकाहरूले साथ छाडिसकेका छन् । भट्टराई, उहाँकी पत्नी हिसिला यमी र छोरी मानुषी यमी भट्टराईबाहेक अरू को– को नेसपामा छन् ? भन्ने बुझ्नै कठिन छ ।

नयाँ शक्ति गठन हुँदा देखिएको आकर्षण बचाएर संगठित गर्न नसकेकै कारण डा. भट्टराई नेतृत्वको पार्टीले सांगठनिक तागत हासिल गर्न नसकेको हो । यही कारण माओवादी छाडेर नयाँ शक्ति हुँदै नेसपासम्म भट्टराईको नेतृत्वमा आइपुगेको राजनीतिक संगठनको भविष्य आगामी दिनमा के हुन्छ ? भन्ने धेरैको चासो छ ।

‘उडान गर्न सफल, अवतरण गराउन असफल’
लामो समय डा.भट्टराईसँग राजनीतिक सहयात्रा गर्नुभएका नेसपाका पूर्वनेता एवं बागमती प्रदेशका आन्तरिक मामिलामन्त्री गंगानारायण श्रेष्ठ विचार सही भए पनि नेसपाले सांगठनिक तागत हासिल गर्न नसकेको बताउनुहुन्छ । यसो हुनुमा भट्टराईकै वैयक्तिक कारणहरू हाबी रहेको उहाँको भनाइ छ । ‘वैकल्पिक राजनीतिको ग्राउण्ड अहिले पनि खाली नै छ । ‘पाँच स’ को सान्दर्भिकता अझै पनि छ तर उहाँले उडान भर्न मात्रै सक्नुभयो सफल अवतरण गराउन सक्नुभएन’, श्रेष्ठले हिमालय टाइम्ससँग भन्नुभयो । नयाँ पार्टीको नयाँ विचार अनुसारको नयाँ संगठन बनाउन भट्टराई चुकेकै कारण आज नेसपा राजनीतिक अस्तित्व रक्षाको संघर्षमा रहेको श्रेष्ठको भनाइ छ । विचारलाई कार्यान्वयन गर्न चुस्त र क्रियाशील संगठन आवश्यक रहेको तथ्यलाई बुझ्न नसकेकै कारण नेसपामा स्थापना कालदेखि नै नेताहरूले छाड्ने क्रम बढेको उहाँको भनाइ छ ।

‘ठूला दलको बेवास्ता’
नेसपाको स्थापना दिवसको अवसरमा बुधबार आयोजित कार्यक्रममा नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रका कोही पनि नेता पुगेनन् । सबै पार्टीलाई निम्तो गरेको भए पनि शीर्ष नेताहरू कार्यक्रममा नआएको नेसपाकै एक नेताले जानकारी दिनुभयो । उपप्रधानमन्त्री एवं रास्वपा सभापति रवि लामिछाने, जनमत पार्टीका अध्यक्ष डा.सिके राउत, आम जनता पार्टीका अध्यक्ष प्रभु साह, विवेकशील साझा पार्टीकी अध्यक्ष समीक्षा बाँस्कोटा, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीका रेशम चौधरी लगायतका नेताहरू नेसपाको निम्तो मान्न प्रज्ञा प्रतिष्ठान पुगेका थिए ।

म बिपीकै कार्यकर्ता हुँ : डा. भट्टराई
नेसपा अध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराईले राजनीतिक जीवनको प्रारम्भमा आफू बिपी कोइरालाकै अनुयायी भएको बताउनुभएको छ । पार्टी स्थापना दिवसको अवसरमा आयोजित कार्यक्रममा बोल्दै उहाँले आफू बिपी कोइरालाको विचारबाट सधैँ प्रभावित रहेको बताउनुभयो । ‘म बिपीको विचारबाट प्रभावित थिएँ । उहाँकै अनुयायी थिएँ । कांग्रेसले राजालाई मान्न थालेपछि म अलग भएँ । गणतन्त्र स्थापनाका लागि कम्युनिष्ट पार्टीमा लागेँ’, उहाँले भन्नुभयो । नेपालमा वैकल्पिक राजनीतिको सबैभन्दा पहिले आफूले वकालत गरेको स्मरण गराउँदै उहाँले अझै पनि वैकल्पिक राजनीतिकै भविष्य रहेको उल्लेख गर्नुभयो ।