मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समीक्षा

काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकले शुक्रबार चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ का लागि जारी मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समीक्षा सार्वजनिक गरेको छ । तथापि केन्द्रीय बैंकले पहिलो त्रैमासिक समीक्षामार्फत् कुनै नीतिगत व्यवस्थामा भने परिवर्तन गरेको छैन । अर्थतन्त्रको विद्यमान अवस्था एवं परिदृश्य, विदेशी विनिमय सञ्चिति स्तर तथा मुद्रास्फीतिको विश्लेषणका आधारमा मौद्रिक नीतिको लचिलो कार्यदिशालाई निरन्तरता दिइएको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । पर्यटक आगमनमा भएको वृद्धि, एयरपोर्टलगायतका पर्यटन पूर्वाधारको बढ्दो उपयोग, सूचना प्रविधि क्षेत्रको विस्तार तथा निर्माणाधीन जलविद्युत् आयोजनाको प्रगति एवं क्षतिग्रस्त आयोजनाको पुनर्निर्माणलगायतका कारण समग्र माग विस्तार हुने र त्यसबाट चालु आर्थिक वर्ष लक्षित आर्थिक वृद्धि हासिल गर्न सहयोग पुग्ने अनुमान मौद्रिक नीतिको त्रैमासिक समीक्षामा उल्लेख छ ।

‘विगतकै कार्यदिशालाई निरन्तरता दिइँदा समग्र अर्थतन्त्र, आर्थिक एवं बैंकिङ क्रियाकलापमा देखा परिरहेको शिथिलता तथा जटिलता अझ गहिरिँदै जाने हो कि भन्ने चिन्ता बढाएको छ ।’

गत असोजमा आएको वर्षा र बाढीबाट करिब ४६ अर्बको आर्थिक क्षति भएको र सरकारले सडक मार्गलगायतका पूर्वाधारको मर्मत तथा प्राकृतिक विपत्तिपछिको पुनर्निर्माणका लागि उल्लेख्य खर्च गर्नुपर्ने भएकाले सार्वजनिक वित्त व्यवस्थापनमा केही चाप पर्ने तर भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा गरिने खर्चले अर्थतन्त्रका अन्य क्षेत्र चलायमान बनाउन उल्लेख्य सहयोग पुग्ने, लगानीका लागि बैंक कर्जाको मागसमेत बढ्ने बताइएको छ । चालु आर्थिक वर्षको पहिलो त्रैमाससम्म मुद्रास्फीति लक्षित सीमाभित्र रहेको, भारतमा पछिल्लो समय खाद्यान्न समूहको मुद्रास्फीतिमा चाप पर्न गई विगत दुर्ई महिनादेखि समग्र मुद्रास्फीति बढेको, अधिकांश केन्द्रीय बैंकहरूले नीतिगतदर घटाउन सुरु गरेको अवस्थामा समेत मुद्रास्फीतिमा चाप कायम रहेका कारण भारतीय रिजर्भ बैंकले नीतिगत दरलाई यथावत् राखेको समीक्षामा उल्लेख छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य स्थिर रहन गई गैरखाद्य समूहको मूल्यमा भने थप चाप नपर्ने अनुमान राष्ट्र बैंकको छ । आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को वार्षिक औसत मुद्रास्फीति ५.० प्रतिशतको सीमाभित्र रहने अनुमान छ । विप्रेषण आप्रवाहमा भएको वृद्धिलगायतका कारण २०८१ असोजमा कायम विदेशी विनिमय सञ्चितिले १४.६ महिनाको वस्तु तथा सेवाको आयात धान्न सक्ने अवस्था रहेको र वैदेशिक रोजगारीमा जाने नेपालीहरूको संख्या वृद्धि भई विप्रेषण आप्रवाहमा समेत वृद्धि हुने अनुमानका आधारमा चालु आर्थिक वर्षको बाँकी अवधिमा पनि विदेशी विनिमय सञ्चिति सुविधाजनक रहने बताइएको छ ।

केन्द्रीय बैंक पर्ख र हेरको अवस्थामा
बैंक तथा वित्तीय संस्था परिसंघ नेपाल (सिबिफिन)ले मौद्रिक नीति २०८१ ले लिएको मौजुदा कार्यदिशाबाट नै मूल्य स्थिरता तथा बाहृय क्षेत्रमा स्थायित्व कायम राख्दै आर्थिक क्रियाकलाप विस्तारमा थप सहयोग पु¥याउने अपेक्षासहित जारी भएको मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समीक्षा पर्ख र हेरको रणनीति अवलम्बन गरेको ठहर गरेको छ । अर्थतन्त्रका बाहृय सूचकमा निरन्तर सकारात्मक सुधार आउँदै गरेको तर अर्थतन्त्रका आन्तरिक सूचक झन् शिथिल हुँदै गएको तत्कालीन परिस्थिति र आमअपेक्षा सूक्ष्मरूपमा अध्ययन तथा विश्लेषणसहित समग्र आर्थिक, व्यावसायिक एवं बैंकिङ गतिविधि जीवन्त बनाउन धेरै हदसम्म लचकता अपनाउँदै गत साउनमा आएको २०८१/८२ को मौद्रिक नीतिले आमरूपमा आशा र उत्साह जगाएकोमा सिबिफिनले समयसापेक्ष मौद्रिक नीतिको स्वागत गर्दै आगामी निर्देशन तथा समीक्षामार्फत् समयानुकूलरूपमा थप नीतिगत सहजता हुने ठूलो अपेक्षा गरेको थियो । मौद्रिक नीतिले अपनाएका नीतिगत व्यवस्था कार्यान्वयन हुँदै मूल्य स्थिरता र बाहृय क्षेत्रको स्थायित्व कायम हुँदै गए पनि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको खराब/निष्क्रिय कर्जा एवं गैरबैंकिङ सम्पत्तिमा निरन्तररूपमा वृद्धि भइरहेको, अपेक्षाकृतरूपमा कर्जा लगानी हुन नसकेको, आर्थिक एवं बैंकिङ गतिविधिले समेत गति लिन नसकिरहेको, आन्तरिक मागमा कमी आइरहेको, सरकारले पुँजीगत खर्च गर्न नसकिरहेको र निजी क्षेत्रको मनोबलसमेत खस्किरहेको वर्तमान परिस्थितिबीच जारी भएको समीक्षाले पछिल्लो समयमा विकसित विविध घटनाक्रमलाई नीतिगत सम्बोधन गर्नुपर्ने अवस्थामा विगतकै कार्यदिशालाई निरन्तरता दिइँदा समग्र अर्थतन्त्र, आर्थिक एवं बैंकिङ क्रियाकलापमा देखा परिरहेको शिथिलता तथा जटिलता अझ गहिरिँदै जाने हो कि भन्ने चिन्ता र चासो बढाएको पनि सिबिफिन भनाइ छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थामा पर्याप्त तरलता रही न्यून ब्याजदर कायम भएको र सार्वभौम साख मूल्यांकनमा नेपालले हालैमात्र प्राप्त गरेको सन्तोषजनक नतिजाले लगानी विस्तार, कर्जा प्रवाह तथा पुँजी परिचालनका लागि ठूलो अवसर सिर्जना भएको अनुकूल अवस्था हृदयंगम गर्दै राष्ट्र बैंकबाट आगामी त्रैमासिक समीक्षामार्फत् थप सहज नीति र उपायहरू अवलम्बन गर्नेमा सिबिफिन आशावादी रहेको सिबिफिनका वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेश उपाध्यायले बताउनुभएको छ ।