-विजय रावत
जुम्ला । जुम्लामा मात्र उत्पादन हुने विश्वकै अति लोकप्रिय अर्गानीक धानका रुपमा परिचित कालीमार्सी रोपाइँ सुरु भएको छ ।
यतिबेला किसानलाई कालीमार्सी धान रोपाइँमा विहानदेखि रातिसम्म खेतमा भ्याइनभ्याइ भएको तातोपानी गाउँपालिका – ४ का स्थानीय सत्यदेवी पाण्डेले बताउनुभयो । असार नलाग्दै यहाँका किसानलाई रोपाइँको चटारो छ ।
जिल्लाका आठवटै स्थानीय तहमा धानखेती हुने गरेको छ । यतिबेला चन्दननाथ नगरपालिका,तातोपानी,गुठीचौर र पातारासी गाउँपालिकामा जेठबाटै रोपाइँ सुरु भएको कृषि विकास कार्यालय जुम्लाका प्राविधिक सुकिराम नेपालीले जानकारी दिनुभयो । बाह्रैमास सिँचाइ सुविधा पुगेका र खोला आसपासका खेतमा रोपाइँ छिटो हुने गरेको छ । “सिंचाइ पुगेका ठाउँमा रोपाइँलाई सहज भएको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “असारसम्ममा जिलाका सबैठाउँमा रोपाइँ सकिसक्छ ।”
पछिल्लो समय मार्सी धानको चामलले बजार पाएपछि किसान मार्सी धान खेतीप्रति आकर्षित भएका छन् । जिल्लामा दुई हजार ८०० हेक्टरमा धानखेती हुने गरेको कृषि विकास कार्यालयको तथ्यांकले देखाउन छ । कृषि विज्ञका अनुसार चिसो हावापानीमा उत्पादन हुने खाद्यान्न र फलफूल निकै स्वादिला हुन्छन । त्यसैले जुम्ला लगायत हिमालको तल्लो भेग र उच्च पहाडमा फल्ने मार्सी धानको भात पनि स्वादिलो, आडिलो र स्वस्थकर हुन्छ ।
समुद्री सतहभन्दा १० हजार फिटको उचाइमा फल्ने मार्सी धान नेपालको उच्च हिमाली जिल्ला जुम्लामा हुन्छ । यो धानको चामल रातो हुन्छ र भात पकाउँदा अरुभन्दा गिलो हुन्छ । यसमा प्रोटिनको मात्रा बढी हुने र भात खाँदा चाँडो भोक नलाग्ने र अडिलो हुन्छ । धानबाली विशेषज्ञका अनुसार यो धानको महत्वपूर्ण विशेषताका आधारमा नै काठमाडौँ लगायत देशका विभिन्न सहरमा उच्च माग हुने गरेको छ ।
विश्वकै उच्च स्थानमा धान उत्पादन हुने जिल्लाको पातारासी गाउँपालिका स्थित छुमचौरमा कार्लीमार्सी धान रोपाइँ सुरु भएको छ । त्यहाँ सुधारिएको कार्लीमार्सी धान रोपिएको हो । दुई हजार आठ सय मिटर अग्लो स्थानमा रहेको सो स्थानमा आठ प्रकारका कालीमार्सी धान रोपिएको हो ।
कालीमार्सी धान संरक्षण तथा प्रवद्र्धनकर्ता कलीमान महताराका अनुसार २०२१ सालदेखि सो स्थानमा धान रोपिएको हो । चन्दननाथ मन्दिरको शेरा जिउलाबाट धानको बेर्ना ल्याएर छुमचौर जिउलोमा रोपाइँ सुरु भएको हो । कालीमार्सी धानको महत्वका विषयमा बुझ्दै गएपछि अहिले सो जिउलोमा २०० रोपनीजतिमा धान रोपेको कालीमार्सी धान संरक्षण तथा प्रवद्र्धनकर्ता महताराले बताउनु भयो । सरकारले कार्लीमार्सी धान संरक्षणका लागी ठोस योजना ल्याउन नसकेको यहाँका स्थानीय बताउँछन् ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच