काठमाडौं । काठमाडौंमा हैजा फैलिएको समाचार आएसँगै काठमावासीका सन्त्रास छाएको छ । केही दिन अघि काठमार्डौंका केही ठाउँका धाराको पानी हैजाका जिवाणु भेटिएको भन्ने समाचार बाहिरिएसँगै काठमाडौंबासी त्रसित बनेका हुन् ।
यसैबीच सधैँ आम मानिसलाई स्वास्थ्य लगायतका विषयमा सुसुचित गराउँदै आउनु भएका जनस्वास्थ्यविद् डा रवीन्द्र पाण्डेले सामाजिक सञ्जालबाट हैजालगायतका रोगव्याधिबाट बच्न १२ उपाय र सुझावहरु सुझाउनु भएको छ ।
उहाँले काठमाडौंमा हैजा, फुड प्वाइजनिंग, आउँलगायत फैलिएको बताउँदै यो अवस्थाबाट बच्नको यी १२ उपाय अपनाउन अनुरोध समेत गर्नुभएको छ ।
१. सबै प्रकारको पानी ( धारा, इनार, ट्यांकर, जार, मिनरल वाटर आदि ) फिल्टर गरेर तथा १० मिनेट भकभक उमालेर ( Rolling boil ) मात्र पिउनुहोला | कतै जाँदा घरको पानी बोतलमा बोकेर जानुहोला ।
२. सकभर बाहिर खाना तथा खाजा नखानुहोला । खानु परेमा किचेन, भाँडा, पकाउने व्यक्ति आदि सफा भएको ठाउँमा मात्र खानुहोला । सकभर पानीको प्रयोग नहुने खाजा खानुहोला ।
३. तरकारी राम्रोसंग पखालेर तथा पूर्ण पाकेको मात्र सेवन गर्नुहोला ।
४. मासु सफा ठाउँमा मात्र किनेर तथा राम्रोसंग पकाएर मात्र खानुहोला ।
५. फलफूल राम्रोसंग धोएर, ताछेर मात्र खानुहोला ।
६. धेरै बालबालिका पौडी खेलेपछि ( स्विमिंग गरेपछि ) बिरामी भएका छन् | हाम्रा पौडी खेल्ने ठाउँमा पर्याप्त पानी आउने /जाने ब्यबस्था छैन | स्विमिंग पुलमा पिशाबको मात्रा अत्यधिक हुन्छ । शरीरको मयल, जुठो आदि हुने नै भयो | त्यस्तो पानीबाट हैजा, झाडावान्ता, हेपाटाइटिस ए, टाइफाइड ज्वरो, छालाका रोग आदि सर्ने सम्भावना अत्यधिक हुन्छ । तसर्थ यो बर्षा महिनामा पौडी नखेल्नुहोला।
७. बर्षाको पानीले एकठाउँको फोहोर अर्को ठाउँमा पुर्याएको हुन्छ । हाम्रा जुत्ता तथा गाडीको टायरमा फोहोरको रस टाँसिएको हुनसक्छ | तसर्थ घरमा आएपछि जुत्ता, चप्पल, टायर राम्रोसंग पखालेर तथा जुत्ता /चप्पल बाहिर राखेर मात्र घरभित्र पस्नुहोला ।
८. दुधलाई राम्रोसंग उमालेर मात्र सेवन गर्नुहोला ।
९. यदि दिनमा ३ पटक वा सो भन्दा बढी पटक पखाला लाग्यो वा पातलो दिसा भयो भने जीवनजल, सादा पानी, सुप, दालको रस प्रशस्त मात्रामा सेवन गर्नुहोला | हैजादेखि अन्य झाडावान्तामा शरीरमा पानीको मात्रा कम भयो भने जोखिम बढ्ने हो। तसर्थ प्रशस्त झोलिलो खाने, नजिकको स्वास्थ्य संस्थामा गएर औषधि खाने गर्नुहोला ।
१०. हैजा भिब्रियो कोलेरा नामक ब्याक्टेरियाबाट हुने भएकोले उक्त ब्याक्टेरिया एन्टिबायोटिकले मर्दछ । हैजामा मान्छेको मृत्यु ब्याक्टेरियाको कारणभन्दा जल बियोजन ( Dehydration ) को कारणले हुन्छ । तसर्थ औषधि तथा प्रशस्त पानी, जीवनजल सेवन गरेमा अस्पताल जानु पर्दैन ।
११. पानी तथा जीवनजल पर्याप्त मात्रामा खान नसकेमा, चौलानी पानीजस्तो पातलो पखाला लागेमा, मुख सुकेमा, छाला चिसो भएमा, पिशाब कम भएमा तथा बिरामी गलेमा तुरुन्तै नजिकको अस्पतालमा जानुहोला | यस्ता बिरामीलाई सलाइनबाट उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ | जल बियोजनको कारण अन्य अंगमा ( किड्नी आदि ) असर परेमा आइसीयुमा राखेर उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ ।
१२. समयमै उपचार गरेमा हैजा तथा अन्य झाडावान्ताबाट मृत्यु हुने सम्भावना निकै कम हुन्छ । यी रोग फिको ओरल अर्थात दिशाजन्य हात र मुखको सम्पर्कबाट हुने भएकोले हात पटकपटक धुने, स्यनिटाइज गर्ने, साबुनपानीले मिचिमिची हात धोएर मात्र खाना खाने, हातलाई मुखमा राख्ने बेला हात सफा हुनुपर्ने आदि बानीको बिकास गर्नुपर्दछ। हैजा भए नभएको दिशाको कल्चर गरेर पत्ता लाग्दछ ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच