सहकारी ठगीमा सिबी लामा

काठमाडौं । दुईटा सहकारीको करिब आठ अर्ब रुपैयाँ अपचलन गरेको आरोपमा पक्राउ परेका सिबी (चन्द्रबहादुर तामाङ) लामालाई प्रहरीले सार्वजनिक गरेको छ । काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयको टोलीले आइतबार पत्रकार सम्मेलन गरी सार्वजनिक गरेको हो । उनलाई चितवनको भरतपुरबाट गत शुक्रबार पक्राउ गरिएको थियो । काभ्रे तेमाल गाउँपालिका-५ घर भएका ४९ वर्षीय लामा ललितपुर बालकुमारीस्थित वेस्टर्न अपार्टमेन्टमा बस्दै आएका थिए ।

पक्राउ पुर्जी जारी भएपछि भने उनी भरतपुरमै फ्ल्याट भाडामा लिएर बस्दै आएका थिए । कार्यालयका प्रमुख एवं प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक सानुराम भट्टराईले लामाविरुद्ध कान्तिपुर सेभिङ एण्ड क्रेडिट को-अपरेटिभका ८५२ जना र पशुपति सेभिङ एण्ड क्रेडिट को-अपरेटिभविरुद्ध ५४ जनाको निवेदन परेको जानकारी दिनुभयो । २०५५ देखि ०७६ सालसम्म कान्तिपुर सहकारीको अध्यक्ष रहेका लामा एउटै व्यक्ति दुई संस्थाको अध्यक्ष हुन नपाउने नियम बनेपछि राजीनामा दिएको प्रहरीले जनाएको छ । उनीविरुद्ध विभिन्न प्रहरी इकाइहरूमा अन्य चारवटा बैंकिङ कसुरको मुद्दा चलेको खुलेको छ । उनी अरू तीनवटा मुद्दामा फरार रहेको पाइएको प्रहरीले जनाएको छ ।

लामा नेपाली कांग्रेस काभ्रेका पूर्व-कोषाध्यक्ष हुन् भने २०७४ सालमा कांग्रेसबाट प्रदेशसभा सदस्यको टिकट पाएर चुनाव उठे पनि पराजित भएका थिए । सहकारीको रकम अपचलन गरी व्यक्तिगत नाममा घरजग्गा, निजी कम्पनी र रिसोर्टमा लगानी गरेको आरोप उनीमाथि छ । काठमाडौंको पुरानो र धेरै बचतकर्ता भएकामध्ये कान्तिपुर क्रेडिट एण्ड को-अपरेटिभ्सले शाखा तथा सेवा केन्द्र गरी १८ ठाउँमा सेवा विस्तार गरेको थियो । कुनै समय करिब १४ हजार बचत खाता खोलिएको सहकारीमा अहिले पनि करिब सात हजार बचतकर्ताको ६ अर्ब १३ करोड बचत छ भने सहकारीको सेयरपुँजी करिब ४० करोड छ ।

कान्तिपुरले ६ अर्ब २२ करोड ऋण लगानी गरेको विवरण सहकारी विभागमा बुझाएको छ । ऋणको ठूलो हिस्सा सहकारीका तत्कालीन अध्यक्ष लामा, वर्तमान अध्यक्ष हिमालय विक्रममल्ल ठकुरी, प्रबन्ध सञ्चालक प्रेमध्वज तामाङ, सञ्चालकहरू जोगलाल लामा, सानुकान्छा लामा, नारायणप्रसाद रिमाल, इन्दु थापा र देवराज पराजुली लगायतले मनोमानी ढंगले घरजग्गा, क्रसर उद्योग, निजी अस्पतालदेखि कलेजमा खन्याएको बताइएको छ । कान्तिपुरका वर्तमान अध्यक्ष हिमाल विक्रम मल्ल यसअघि नै पक्राउ परेका थिए । २०८० फागुनमा मल्ललाई प्रहरी वृत्त नयाँ बानेश्वरले पक्राउ गरेर मुद्दा चलाएको थियो ।

काभ्रे धुलिखेल र पनौती, भक्तपुर साँगा, काठमाडौं फर्पिङ, मकवानपुर चित्लाङ, मोरङ कानेपोखरी, खोटाङ हलेसीलगायत स्थानमा चार सय रोपनीभन्दा बढी जग्गा किनिएको विवरण सहकारी विभागमा बुझाइएको छ । सहकारी विभागमा पेस गरेकै विवरणमा ३२ स्थानमा घरजग्गा छ ।

बैंकिङ कसुरका चार मुद्दा
लामाविरुद्ध सहकारी अपचलन मात्रै होइन चारवटा बैंकिङ कसुरको मुद्दासमेत चलेको पाइएको अपराध अनुसन्धान कार्यालयका एसएसपी भट्टराईले बताउनुभयो । ‘क्रिमिनल रेकर्ड सिष्टम’ (सिआरएस) मा लामाको वैयक्तिक विवरण हेर्दा चारवटा बैंकिङ कसुर मुद्दा देखिएको प्रहरीको भनाइ छ । त्यसमध्ये तीनवटा बैकिङ कसुरका मुद्दामा उनी फरार रहेको देखिएको भट्टराईले बताउनुभयो । ‘जम्मा चारवटा बैंकिङ कसुर मुद्दा देखियो । जसमध्ये तीन वटामा फरार देखियो,’ एसएसपी भट्टराईले भन्नुभयो । बैंकिङ कसुरका सबै मुद्दा काठमाडौंमै रहेको खुलेको छ । रकम विवरण भने खुल्न बाँकी रहेको प्रहरीको भनाइ छ ।

थरीथरी पेशा, सहकारीको रकमबाट अस्पतालदेखि कलेजहरूसम्म लगानी
लामा सुरुमा सञ्चारकर्मी रहेको प्रहरी अनुसन्धानबाट खुलेको छ । उनले ओसिन एड्भर्टिजमेन्ट मिडियामा २०४९ सादेखि काम गरेको पाइएको प्रहरीले जनाएको छ । २०५२ सम्म ओसिन मिडियामा काम गरेका उनले त्यसपछि ओभरसियरका रूपमा काम गरेको प्रहरी अनुसन्धानमा खुलेको छ । २०५२ भदौमा तत्कालीन स्थानीय विकास मन्त्रालयको प्राविधिक सहायक तहको ओभरसियर पदमा उनले आठ महिना काम गरेका थिए । त्यसको दुई वर्षपछि उनी सहकारीमा जोडिएको प्रहरीको भनाइ छ । २०५५ देखि २०७६ पुस २४ सम्म उनी कान्तिपुर सेभिङ एण्ड क्रेडिट को-अपरेटिभ लिमिटेडको अध्यक्ष रहेर काम गरेका थिए । सहकारीको रकमबाट अस्पतालदेखि कलेजहरूसम्म लगानी गरेका थिए । २०५९ सालमा उनले तीनकुनेमा कान्तिपुर अस्पताल खोलेका थिए । तीनकुनेमै कान्तिपुर एकेडेमी अफ हेल्थ साइन्स प्रालि नामको कलेजसमेत स्थापना गरेका थिए ।

डेढ अर्बको उजुरी
लामाविरुद्ध सहकारीमा रकम जम्मा गरेका बचतकर्ताको आठ अर्ब रकम अपचलन गरेको आरोप लागेको छ । कान्तिपुर सहकारीको ६ अर्ब र पशुपति सहकारीको दुई अर्ब गरी आठ अर्ब रुपैयाँ अपचलन गरेको आरोप उनीमाथि छ । एक अर्ब ६३ करोडको उजुरी मात्रै प्रहरीमा अहिलेसम्म आएको छ । कान्तिपुर सहकारीका ८५२ बचतकर्ताले प्रहरी वृत्त नयाँ बानेश्वरमा जाहेरी दिएका छन् । उनीहरूको एक अर्ब ५१ करोड ८५ लाख ५२ हजार रुपैयाँ अपचलन भएको छ ।

अर्कै महिलाको नाममा ‘रियलस्टेट’ कम्पनी खोलेर कारोबार
लामाले चितवनमा एक महिलाको नाममा घरजग्गा कारोबार (रियलस्टेट) कम्पनी खोलेर बसेको पाइएको छ । चितवनको भरतपुरस्थित क्यान्सर हस्पिटलपछाडि एक घरबाट पक्राउ परेका तामाङले चितवन भरतपुरकी डिलमाया तामाङको नाममा डिम्बा होल्डिङ प्रालि कम्पनी खोली घर जग्गामा लगानी गरेको पाइएको हो । उनले बैंक खातासमेत उनै महिलाको प्रयोग गरेको प्रहरीले जनाएको छ । अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरी अधिकारीका अनुसार विगत ६ वर्षदेखि पश्चिम चितवनका विभिन्न स्थानमा बस्दै आएका तामाङले त्यहाँका स्थानीयलाई आफू घरजग्गा कारोबारी रहेको भनेर परिचय गराउँदै आएका थिए । तामाङले महिलाकै नाममा विभिन्न बैंकमा खाता खोलेर पैसाको कारोबार गर्दै आएको पाइएको छ । अनुसन्धानकै क्रममा रहेकाले प्रहरीले अहिले महिलाको नाम गोप्य राखेको छ । तामाङले चितवनमा मासिक १५ हजार रुपैयाँ तिरेर फ्ल्याटमा बस्दै आएका थिए ।

ठगी पुष्टि गर्न प्रहरीलाई चुनौती
लामाले भने ठगी पुष्टि गर्न प्रहरीलाई चुनौती दिएका छन् । आफूले न्याय पाउने उनले आशा व्यक्त गरे । ‘मलाई आठ अर्ब ठगी गरिएको आरोप लगाइएको छ । म पुष्टि गर्न चुनौती दिन्छु । कसरी मैले आठ अर्ब ठगी गरेँ ?,’ प्रहरीले सार्वजनिक गर्ने क्रममा उनले भने, ‘हिजोसम्म मलाई आठ अर्ब खाएको आरोप लगाइयो । अब म उपस्थित भएको छु । कहाँ खाएँ मैले आठ अर्ब ? कसरी पुष्टि गर्नुहुन्छ, म पनि हेर्दै जानेछु ।’