मुसहर महिलालाई मिटरब्याजबाट जोगाउन वित्तीय साक्षरता

सर्लाही । सर्लाहीको बरहथवा नगरपालिका-३ टाँडीका लिला पासवान अहिले घरबारविहीन हुनुभएको छ । पाँच धुर जग्गामा बनेको पक्की घर साहुलाई बुझाएर उहाँ डेरा गरी बस्नुहुन्छ । तीन वर्षअघि लिएको ६ लाख ऋण र त्यसको चर्काे ब्याजले उहाँको परिवारलाई घरबारविहीन बनायो । तीन वर्षमा ६ लाखको साँवा ब्याज गरी १३ लाख ९० हजार साहुलाई बुझाउनुपर्ने अवस्था आयो । ज्याला मजदुरी गरेर परिवार पाल्दै आउनुभएका उहाँलाई करिब १४ लाख तिर्न पहाड फोडेजस्तै भयो । अनेक कोसिस गर्दा पनि पैसा तिर्न नसकेपछि उहाँले घरघरेडी नै साहुलाई बुझाउनुभयो ।

पासवान जस्तै सर्लाही जिल्लाको चार पालिकामा बसोवास गर्ने अधिकांश परिवार मिटरब्याजको चपेटामा परेका छन् । साहुसँग लिएको ऋण तिर्न नसकेर कमारो बस्ने चलन मुसहर बस्तीमा अझै छ । साहुबाट लिएको ऋण तिर्न नसकेर टाँडीकै लालो माझीको परिवार विस्थापित भयो । १० वर्षअघि लिएको २० हजारको साँवा ब्याज तिर्न नसकेर उहाँको परिवारले देश नै छोड्नुप¥यो । ६ वर्ष साहुको घरमा कमारो बस्दा पनि ऋण तिर्न नसकेपछि उहाँको परिवार भारत पुगेको छ । पाँच रुपैयाँ ब्याजमा ६ लाख रुपैयाँ ऋण लिँदा तीन वर्षमा १४ लाख पुग्यो लिला पासवानले भन्नुभयो, ‘कसैगरी तिर्न नसकेपछि घरघरेडी साहुलाई बुझाएर डेरामा बसेको छु ।’

सर्लाही जिल्ला मुसहर समुदायको जनसंख्या २० हजार रहेको छ । त्यसको करिब ६० प्रतिशत मुसहर समुदाय मिटरब्याजको चपेटामा रहेको नेपाल मुसहर संघ जिल्ला अध्यक्ष रितुराज ऋषिले जानकारी दिनुभयो । मिटरब्याजबाट मसुहर समुदायलाई जोगाउन सर्लाहीमा वित्तीय साक्षरता अभियानको सुरुवात गरिएको छ । नविल बैंकको आर्थिक सहयोगमा साप नेपालले मुसहर बस्तीमै पुगेर वित्तीय साक्षरताका कक्षा सञ्चालन गरिएको छ ।

जिल्लाको बरहथवा नगरपालिका, हरिपुर नगरपालिका, चन्द्रनगर गाउँपालिका र बसबरिया गाउँपालिका १२० परिवारलाई वित्तीय साक्षरता कक्षामा समावेश गरिएको छ । वित्तीय साक्षरता कक्षामा सहभागी भएकाहरूले मुसहर बस्तीमा अरूलाई पनि बुझाउन भूमिका खेल्ने गरी प्रतिनिधिमूलक रूपमा सहभागी गराइएको साप नेपालका प्रादेशिक निर्देशक जनक कार्कीले जानकारी दिनुभयो । मुसहर महिलाहरूलाई बचतको महत्व बुझाउँदै मिटरब्याजको जोखिमबाट मुक्त गर्न कक्षा सञ्चालन गरिएको उहाँको भनाइ छ । साक्षरता कक्षामा बचत तथा ऋण व्यवस्थापन, पारिवारिक बजेट, बैंक तथा वित्तीय कारोबार, बिमा, रेमिटेन्सको बारेमा बुझाइएको छ । बैंक र सहकारीबाट ऋण लिँदा घर जग्गा लिलाम हुन्छ भन्ने डर मुसहर समुदायमा रहेको छ ।

साहुसँग लिएको चर्काे ब्याजबाट मुक्त गरी मुसहर समुदायलाई बैंक र सहकारीसम्म पुर्‍याउन कार्यक्रम गरिएको हो । बैंक र सहकारीमा कारोबार गर्दा सचेत भइयो भने घरखेत जाँदैन भन्ने बुझाउँदै बचत गर्ने बानीको विकास र त्यसको फाइदा बुझाउन वित्तीय साक्षरता कक्षा चलाइएको साप नेपालका कोषाध्यक्ष केदारप्रसाद गौतमले बताउनुभयो । चरम गरिबी, अशिक्षा, रोग र भोकले आक्रान्त मुसहर बस्तीका सीमान्तकृत समुदाय गाउँका धनाढ्यहरूको आर्थिक शोषणमा रहेका छन् । साप नेपालले सर्लाहीमा मुसहर महिला सशक्तिकरण परियोजना सञ्चालन गर्‍यो । सो परियोजनाअन्तर्गत मुसहर महिलाकै अग्रसरतामा चन्द्रनगर र हरिपुरमा महाजन मुक्त बचत तथा ऋण सहकारी संस्था खोलिएको छ ।

चन्द्रनगरको सहकारीमा ८५० जना र हरिपुरको सहकारीमा ५०० जना महिलाहरू सेयर सदस्य छन् । वित्तीय साक्षरता कक्षामा नविल बैंकका क्लष्टर म्यानेजर दिनेश अधिकारी, स्वस्तिक सहकारीका व्यवस्थापक विनोद थापा, नविल बैंक बरहथवा शाखाका प्रमुख रामबाबु थापा, हरिवन शाखा प्रमुख उत्सव बिडारी, लालबन्दी शाखा प्रमुख श्यामबाबु दाहाल, साप नेपालका कोषाध्यक्ष केदारप्रसाद गौतम लगायतले सहजीकरण गरेका थिए ।