चर्चित व्यक्तित्व जसलाई २०८१ मा देशले गुमायो

काठमाडौं । विसं. २०८१ विश्वमा र नेपालमा धेरै हस्तीहरूको निधन भएको छ । कोही लामो आयुसम्म बाँचेर बिदा हुनुभयो भने कतिको कम आयुमा नै दुःखद निधन भयो । नेपालका त्यस्ता हस्तीहरू जो विसं. २०८१ मा हामीबाट सधैँको निम्ति टाढा भएर गए, तीमध्ये केहीको बारेमा यहाँ चर्चा गरौँ । विसंं. २०८१को जेठमा इतिहासकार ज्ञानमणि नेपालको निधन भयो । लामो समयदेखि मुटुको रोगबाट पीडित इतिहासकार नेपालको ९१ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । यस्तै, २०८१ मा वरिष्ठ पर्यटन व्यवसायी अम्बिका श्रेष्ठको ९२ वर्षको उमेरमा निधन भयो । द्वारिका होटल एण्ड रिसोर्टकी अध्यक्षसमेत रहनुभएकी श्रेष्ठको साउनमा निधन भएको हो । विगत ६५ वर्षदेखि होटल तथा पर्यटन व्यवसायमा सक्रिय श्रेष्ठले सन् १९९१ देखि पूर्णरूपमा द्वारिकाजको जिम्मेवारी सम्हाल्दै आउनुभएको थियो ।

इतिहासकार पुरुषोत्तम शमशेर राणाको निधन विसं. २०८१ मा निधन भयो । इतिहासकार राणाको ९९ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । उहाँले राणाकालीन प्रमुख ऐतिहासिक दरबारहरू र श्री ३ हरूका वृतान्त पुस्तक लेख्नुभएको छ ।

यस्तै, गत चैत ९ मा राष्ट्रिय समाचार समितिका पूर्वअध्यक्ष एवं वरिष्ठ पत्रकार माधवरसिंह बस्नेतको निधन भयो । गत फागुन २९ मा साहित्यकार लीलबहादुर क्षेत्रीको निधन भयो । चैत १७ मा लेखक, कूटनीतिज्ञ एवं वरिष्ठ पत्रकार कमलप्रसाद कोइरालाको निधन भयो । चैत २४ मा राष्ट्रिय समाचार समितिका पूर्वप्रमुख समाचारदाता एवं वरिष्ठ पत्रकार भैरव रिसालको निधन भयो ।

यस्तै, गत मंसिर २ मा पूर्वसभामुख दमनाथ ढुंगानाको निधन भयो । उहाँको ८३ वर्र्षको उमेरमा निधन भएको हो । कानुन व्यवसायको क्षेत्रमा पनि चर्चित नाम राख्न सफल हुनुभएका उहाँ २०४८ सालदेखि २०५१ सम्म सभामुख हुनुहुन्थ्यो । ढुंगानाले तत्कालीन विद्रोही माओवादीलाई शान्ति प्रक्रियामा ल्याउन भूमिका पनि खेल्नुभएको थियो ।

त्यस्तै, २०८१ मा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) का सांसद दीपक बोहोराको निधन भयो । पोष्ट कोभिडको साइट इफेक्टले बोलीमा समस्या भएर लामो समयदेखि थेरापी गराउँदै आउनुभएका बोहोराको चैत १९ मा निधन भएको हो । उहाँ २०७९ सालको निर्वाचनमा रूपन्देही ३ बाट निर्वाचित प्रतिनिधिसभा सदस्य हुनुहुन्थ्यो ।

यस्तै, नेपालको पहिलो महिला राजदूत बिन्देश्वरी शाहको विसं. २०८१ मा निधन भयो । उहाँको गत पुसमा निधन भएको हो । २०४४ सालमा परराष्ट्र सेवाबाट शाह नेपालकै पहिलो महिला राजदूत (भारतका लागि) हुनुभएको थियो । उहाँ भारतमा राजदूतपछि सेवानिवृत्त हुनुअघि केही समय परराष्ट्र मन्त्रालयमा अतिरिक्त सचिवको जिम्मेवारी सम्हाल्नुभएको थियो ।

समाजशास्त्री बिहारीकृष्ण श्रेष्ठलाई पनि हामीले २०८१ मा गुमायौँ । पाँच दशकभन्दा अगाडि नै मदन पुरस्कार पाउनुभएका समाजशास्त्री श्रेष्ठको ८८ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । उहाँले ‘कर्णाली लोकसंस्कृति’ भन्ने पुस्तकका लागि २०२८ सालको मदन पुरस्कार संयुक्त रूपमा पाउनुभएको थियो ।

गत माघमा राष्ट्रिय पञ्चायतकी सदस्य नानीमैया दाहालको निधन भयो । उहाँको ९१ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । ०३८ सालको राष्ट्रिय पञ्चायतमा प्रचण्ड बहुमतसहित प्रवेश गरेर नानीमैया देशभर चर्चित हुनुभएको थियो ।

यस्तै, २०८१मा एकीकृत समाजवादी पार्टीका पोलिटब्युरो सदस्य विदुर सापकोटाको निधन भयो । राप्रपा नेपालका प्रवक्ता वसन्तमान सिंह, मानव अधिकारकर्मी सुनिता दनुवार, पूर्वमुख्यसचिव तीर्थमान शाक्य, नेपाल बीमा प्राधिकरणका पूर्वअध्यक्ष प्रफुल्लकुमार काफ्ले, गायक तथा संगीतकार विक्रम राईलाई पनि हामीले २०८१मा गुमायौ ।

हामीले सर्वोच्च अदालतका पूर्वन्यायाधीश प्रकाश वस्तीलाई २०८१ मा गुमायौ । उहाँको ७१ वर्षमा गत पुषमा निधन भयो । वस्ती २०३३ सालमा अधिवक्ता बनेदेखि कानुनी सेवामा प्रवेश गर्नुभएको थियो । २०६५ सालदेखि वस्ती सर्वोच्च अदालतका अस्थायी न्यायाधीश रहनुभएको थियो ।

वस्तीले २०७१ कात्तिकदेखि २०७७ कात्तिकसम्म राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगको सदस्य रहेर पनि मानव अधिकारको क्षेत्रमा काम गर्नुभएको थियो । हामीले २०८१ मा सर्वोच्च अदालतका पूर्वन्यायाधीश अरविन्दनाथ आचार्यलाई पनि गुमायौँ ।

यस्तै, वरिष्ठ पत्रकार माथवरसिंह बस्नेतको ७९ वर्षको उमेरमा चैत ९ मा निधन भयो । चलचित्र माइतीघरका अभिनेता सिपी लोहनीको निधन गत वैशाखमा भयो । निजी क्षेत्रबाट निर्मित पहिलो चलचित्र ‘माइतीघर’का अभिनेता उहाँको ८६ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । गीतसंगीत क्षेत्रमा विशेष रुचि राख्ने लोहनीले सरकारी सेवाअन्तर्गत अर्थ र उद्योग मन्त्रालयमा समेत काम गर्नुभएको थियो । वास्तविक नाम चिदम्बरप्रसाद लोहनी भए पनि छोटकरीमा सिपी लोहनीका नाममा चलचित्र तथा गीतसंगीत क्षेत्रमा उहाँ परिचित हुनुहुन्थ्यो ।

नेपाली लोकगायक एलपी जोशीको गत साउनमा निधन भयो । ‘रिटिङ रिटिङ नबजाऊ बिनायो’ र ‘वल्लो खोलो पल्लो खोलो’ जस्ता दर्जनौँ लोक गीतका गायक जोशीको ८८ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो ।

नेपाली शास्त्रीय संगीत क्षेत्रका वरिष्ठ व्यक्तित्व गुरुदेव कामतलाई पनि हामीले २०८१मा गुमायौँ । उहाँको ६९ वर्षको उमेरमा साउनमा निधन भयो । शास्त्रीय संगीतका गुरु कामत नेपाल-भारत क्षेत्रमा प्रख्यात हुनुहुन्छ । त्यस्तै, संविधानसभा सदस्य एवं वरिष्ठ उद्योगपति श्रवणकुमार अग्रवालको ७७ वर्षको उमेरमा ०८१ मा निधन भयो । उहाँको गत साउनमा निधन भएको हो । उहाँ मारवाडी सेवा समितिका पूर्वअध्यक्ष हुनुहुन्थ्यो ।

यस्तै, नेपालको पर्यटन व्यवसायमा उल्लेखनीय योगदान पुर्‍याउनुभएका पर्यटन व्यवसायी श्यामबहादुर पाण्डे, पर्यटकीय क्षेत्र सौराहाका पुराना पर्यटन व्यवसायी तथा संरक्षणकर्मी विष्णुप्रसाद अर्याल, वरिष्ठ पर्यटन व्यवसायी वसन्त मिश्र, पर्यटन व्यवसायी देवेन्द्र वाग्ले, प्रेम घले, वसन्तराज मिश्र, व्यवसायी आरबी रौनियार, निर्माण व्यवसायी कृष्णलाल चौलागाईं लगायतलाई हामीले २०८१ मा गुमाएका छौँ ।

त्यस्तै, वर्ष २०८१ मा गण्डकी प्रदेशसभा सदस्य विमला गौचनको निधन भयो । पूर्वसचिव विजयराज भट्टराई, काठमाडौं महानगरपालिकाका पूर्वमेयर पिएल सिंहको निधन २०८१ मा निधन भयो । ‘ग्रामर गुरु’ भनेर चिनिने भाषाविद् चूडामणि गौतम, लेखक तथा साहित्यकार रामजीप्रसाद उपाध्याय पोखरेल (राप्रउ), ‘वाइल्डलाइफ फोटोग्राफर’ चुङ्बा शेर्पा, इतिहासकार पुरुषोत्तम शमशेर राणा, गायक प्रकाश तिमिल्सिना, वरिष्ठ गीतकार विश्व वल्लभ, शृंगारिक गजलकार प्रकट पंगेनी ‘शिव’, कलाकार तथा नेपाल चलचित्र कलाकार संघको पूर्वमहासचिव चेतबहादुर सिंह ‘राजा’, पत्रकार श्यामसुन्दर पुडासैनी, संगीता बानियाँ, सुरेश रजक, कलाकार तेजा ऐर, बालगायक सचिन परियार लगायतलाई हामीले विसं. २०८१ मा गुमाएका छौँ ।

यस्तै, खेलकुद क्षेत्रका केही हस्तीलाई पनि हामीले २०८१ मा गुमाएका छौँ । नेपालका पूर्वराष्ट्रिय फुटबल तथा एथलेटिक्स खेलाडी लालबहादुर खड्काको ५९ वर्षको उमेरमा निधन भयो । नेपाली फुटबल प्रशिक्षक तथा पूर्वखेलाडी हरिओम श्रेष्ठलाई पनि हामीले २०८१ मा गुमाएका छौँ । राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप)का पूर्वसदस्यसचिव सुशील शमशेर जबरालाई पनि हामीले गुमाएका छौँ । त्यस्तै, बुद्धिचालका राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी विलमलाल श्रेष्ठको निधन भएको छ । टेबलटेनिस खेलाडी सेलिशा खड्गीलाई पनि हामीले ०८१ मा गुमाएका छौँ ।