पुस्तक : ‘ठाकुर स्मृतिग्रन्थ’ प्रशंसनीय प्रयास

प्रा.ठाकुरप्रसाद पराजुली नेपाली प्राध्यापन क्षेत्रका साथै लेखनमा समेत अग्रणी व्यक्तित्व हुनुहुन्थ्यो । त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा नेपाली विभागको प्रमुखसमेत हुनुभएका प्रा.पराजुलीको गतवर्ष निधन भयो । उहाँका समकालीन, आफन्तजन र प्राज्ञिक-बौद्धिक व्यक्तिहरूको प्रयासले उहाँको निधनको एक वर्षको वार्षिक पुण्यतिथिको सन्दर्भ पारेर ‘साहित्यकार प्रा.ठाकुरप्रसाद पराजुली स्मृतिग्रन्थ’ प्रकाशित भएको छ । भीमकाय भन्न मिल्ने यो स्मृतिग्रन्थ भूमिका खण्डमा १४ र पाठ्यखण्डमा ५९० गरी ६०४ पृष्ठको छ । छपाइ स्तरीय छ भने अशुद्धिहरू पनि कमै पाइन्छन् । पुस्तकमा सेतो तौलयुक्त कागज प्रयोग भएको छ । यो पुस्तक केही गरुङ्गो हुन पुगेको छ ।

डिएमआई साइजमा रहेको यो पुस्तकको मूल्य ५०० रुपैयाँ छ । स्वर्गीय पराजुलीका परिवारजन भवानी पराजुली, कमल पराजुली, किशोर पराजुली, शारदा शर्मा र शान्ति शर्मा प्रकाशन समितिमा रहनुभएको यस पुस्तकको सम्पादन परिषद्मा होमनाथ सुवेदी, डा.देवीप्रसाद सुवेदी, गोपाल पराजुली, प्राडा.लक्ष्मणप्रसाद गौतम र डा.रमेश शुभेच्छु रहनुभएको छ । प्रथम संस्करणका रूपमा २०८० साल चैतमा अर्थात् हालैमात्र यो पुस्तक सार्वजनिक भएको छ । यसको सर्वाधिकार प्रकाशकमा रहेको छ भने लेआउट भुँडीपुराण डेस्कबाट भएको छ ।

स्वर्गीय प्रा.ठाकुर पराजुलीका नाममा एउठा स्थायी प्रठिष्ठान नै बनाएर आगामी दिनका पनि उहाँको सम्झानामा कोष स्थापना, पुरस्कार स्थापना, विद्वत् वृत्ति प्रदानजस्ता विभिन्न काम गर्न सके अझै उपयुक्त हुन सक्ने थियो ।

पुस्तकको आवरणमामा स्वर्गीय पराजुलीको फोटो राखिएको छ र माथि पुस्तकको शीर्षक ठूला अक्षरमा र तल साना अक्षरमा प्रकाशन समितिको नाम उल्लेख भएको छ । पृष्ठ आवरणमा पनि माथि स्वर्गीय पराजुलीको फोटो राखिएको छ र त्यसमुनि मदनमणि दीक्षित, अभि सुवेदी र घनश्याम कँडेलका प्रा.पराजुलीका सन्बन्धमा लेखिएका केही विचार उल्लेख गरिएको छ । यही पृष्ठमा तल प्रकाशन समितिको नाम उल्लेख भएको छ । भूमिका खण्डमा स्वर्गीय पराजुलीका सम्बन्धमा प्रा. डा. वासुदेव त्रिपाठीको ‘स्वागतयोग्य ‘प्राध्यापक ठाकुरप्रसाद पराजुली’ को स्मृतिग्रन्थको प्रकाशनप्रति शुभेच्छा’, सम्पादकीय र प्रकाशकीय रहेका छन् भने त्यसपछि विषयसूची रहेको छ ।

यस स्मृतिग्रन्थमा भूमिका खण्ड, जीवनी व्यक्तित्व खण्ड, समीक्षा खण्ड, शोधसमीक्षा खण्ड, संस्मरण खण्ड, पद्यस्मृति खण्ड, परिवार खण्ड, अन्तर्वार्ता/निवार्ता खण्ड, ठाकुर पराजुलीका लेखरचना खण्ड र अन्त्यमा तस्वीर खण्ड रहेका छन् । यस स्मृतिग्रन्थमा नेपालका धेरै लब्धप्रतिष्ठित विद्वानका स्वर्गीय पराजुलीका बारेमा लेखिएको लेखरचनाहरू समावेश भएका छन् । उहाँका समकालीन, अनुज पुस्ता, विद्यार्थी तथा उहाँलाई नजिकबाट चिनेका जानेका व्यक्तिहरूले उहाँका सम्बन्धमा लेख्नुभएको छ ।

जीवनी र व्यक्तित्व नरेन्द्रराज प्रसाईले लेख्नुभएको छ भने समीक्षा खण्डमा विभिन्न १४ जना, शोधसमीक्षा खण्डमा तीनजना र संस्मरण खण्डमा ३३ जना लेखकहरूका लेख रचना समावेश छन् । यसैगरी पद्यस्मृति खण्डमा पाँचजना, पवरिवार खण्डमा १८ जना अन्तर्वार्ता/निवार्ता खण्डमा तीनजना व्यक्ति, एउटा अनलाइन र अन्त्यमा प्रा.ठाकुर पराजुलीका विभिन्न विधाका केही रचना दिइएको छ ।

यो स्मृतिग्रन्थ तयार पार्न स्वर्गीय पराजुलीको परिवार तथा सम्पादन परिषद्को प्रयास प्रशंसनीय छ । आफ्ना परिवारका एकजना विद्वान व्यक्तिले आफू जीवत रहँदा गरेको प्राज्ञिक साहित्यिक योगदानको कदर परिवारबाट भएको छ भने एकजना विद्वान व्यक्तित्वको सम्झना गरेर उहाँका बारेमा विभिन्न लेखक साहित्यकारबाट लेखिएका लेख रचनाहरूको संकलन, संयोजन तथा सम्पादनको काम गर्ने सम्पादन परिषद् निश्चिय नै प्रशंसाको पात्र बन्न पुगेको छ ।

स्वर्गीय ठाकुर पराजुलीका नाममा एउठा स्थायी प्रतिष्ठान नै बनाएर आगामी दिनहरूका पनि उहाँको सम्झानामा कोष स्थापना, पुरस्कार स्थापना, विद्वत् वृत्ति प्रदानजस्ता विभिन्न काम गर्न सके अझै उपयुक्त हुनसक्ने थियो । एउटा छोटो पाठक प्रतिक्रियामा यत्रो बृहत् ग्रन्थका बारेमा लेख्न सम्भव छैन । पाठकहरूले आफैं पढेर यसबारे जानकारी लिनु हुनेछ । पछि कतै विस्तृत रूपमा लेख्ने अवसर प्राप्त भएका खण्डमा पुनः लेख्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दै अहिले यस पाठक टिप्पणीलाई बिट मार्नु सान्दर्भक हुनेछ ।