डढेलो नियन्त्रण गर्न आयोगको अपिल

काठमाडौं । राष्ट्रिय किसान आयोगले आगलागी र वन डढेलो व्यापक बन्दै गएको भन्दै नियन्त्रणका लागि सरकारको ध्यानाकर्षण गराएको छ । मुलुकका विभिन्न स्थान हिमाल, पहाड र तराई क्षेत्रमा फागुनयता आगलागी र वन डढेलोका घटना व्यापकमात्रामा घटिरहेका र आगलागी र वन डढेलोका घटनाबाट कृषि र पशुपन्छी क्षेत्रअन्तर्गत विभिन्न बालीनाली, पशु चौपायालगायत किसानले ठूलोमात्रामा क्षति बेहोर्नु परिरहेको आयोगले जनाएको छ । सुक्खायाममा बढ्दै गएको आगलागी र डढेलोका कारण समग्र कृषि क्षेत्रको उत्पादनमा कमी आई राष्ट्रको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा समेत नकारात्मक असर पर्ने भन्दै तीनै तहका सरकार, नेपाल सरकार, प्रदेश सरकार, स्थानीय सरकार र अन्य सरोकारवाला निकायहरूलाई तदारुकतासाथ अबिलम्ब वन डढेलो र आगलागी नियन्त्रण गर्न आयोगले अपिल गरेको छ ।

आगलागी नियन्त्रणका लागि दमकल, फायर पम्पलगायत आगलागी नियन्त्रणसम्बन्धी उपकरण तयारी अवस्थामा राखी तदारूकतासाथ आगलागी नियन्त्रणमा जोड दिन, वन डढेलो लगाउने तथा आगजनी गर्नेलाई खोजबिन र पहिचान गरी दण्डित गर्ने कानुनी व्यवस्था कडाइपूर्वक कार्यान्वयन गर्न, सुक्खायाम सुरू हुनुभन्दा अघि नै डढेलो पूर्वानुमान र नियन्त्रणका लागि आवश्यक योजना निर्माण र त्यसको कार्यान्वयनका लागि चाहिने भौतिक, प्राविधिक तथा आर्थिक स्रोत सुनिश्चित गर्नसमेत आयोगले ध्यानाकर्षण गराएको छ । आगलागी र वनमा लागेको आगो मानव बस्ती र कृषिजन्य उत्पादन क्षेत्रमा सल्किँदा भएको मानवीय र भौतिक क्षतिका कारण मर्कामा परेका आमनेपाली कृषकलाई तत्काल राहत र क्षतिपूर्ति व्यवस्थाका साथै समस्या समाधानका लागि दीर्घकालीन उपायहरू कार्यान्वयनमा ल्याउन माग गरिएको छ ।

आयोगका अध्यक्ष डा. प्रेम दंगालले शुक्रबार एक प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दैै चैते धान लगाइने सिजनमा पानी नपरेका कारण रोपाइँमा पानी अभाव भएकाले खडेरी प्रभावित किसानलाई उचित राहत प्रदान गरी विद्यमान अवस्था सम्बोधन गर्न डिप ट्युबवेल, स्यालो ट्युवबेल जडानलगायत साना नहर तथा कुलो मर्मतसम्भारसमेत गरी अल्पकालीन सिँचाइ पूर्वाधार निर्माणमा जोड दिँदै प्रत्येक वर्षजसो हुने यस्तो प्रकृतिको समस्या सम्बोधन गर्न साना, मझौला र ठूला सिँचाइका कार्यक्रम सञ्चालन गर्न पनि आग्रह गर्नुभएको छ ।

विभिन्न विपद्बाट एक अर्बभन्दा बढी क्षति
सरकारले विगत एक वर्ष अवधिमा विभिन्न विपद्हरूबाट एक अर्ब २३ करोड रुपैयाँ बराबरको क्षति भएको जनाएको छ । शुक्रबार राष्ट्रिय सभाअन्तर्गतको संघीयता सबलीकरण तथा राष्ट्रिय सरोकार समितिको बैठकमा बोल्दै गृह मन्त्रालयका सचिव एकनारायण अर्यालले २०८० वैशाखदेखि २०८१ वैशाख २० गतेसम्ममा प्राकृतिक तथा गैरप्राकृतिक विपद्का कारण करिब एक अर्ब २३ करोड रुपैयाँ बराबरको क्षति भएको जानकारी दिनुभएको हो । सो अवधिमा बाढी, पहिरो र भूकम्पलगायतका विपद्बाट ६३ र आगलागीबाट २६ नेपाली नागरिकको मृत्यु भएको उहाँले बताउनुभयो । त्यस्तै एक वर्षमा सडक दुर्घटनाबाट एक हजार पाँच सय ४७ को मृत्यु र चार हजार एक सय ४७ गम्भीर घाइते भएका छन् । सचिव अर्यालका अनुसार विपद्बाट विगत १० वर्षमा ४१ अर्ब ६० करोडको क्षति भएको छ भने सो अवघिमा २२ हजार आठ सय २२ जनाको सडक दुर्घटनामा मृत्यु र ४८ हजार छ सय १६ जना घाइते भएका छन् ।

डढेलो प्रभावितहरूलाई प्रमुख जिल्ला अधिकारीमार्फत् १५ देखि २० हजार रुपैयाँ उपलब्ध गराएको र अस्थायी आवास बनाउन कार्यविधिलाई संशोधन गरेर ५० हजार दिइने उहाँले जानकारी गराउनुभएको थियो ।