![तबलावादक उस्ताद जाकिर हुसैनको निधन](https://ehimalayatimes.com/wp-content/uploads/2024/12/zakir-hussain.jpg)
पश्चिम नवलपरासी । पश्चिम नवलपरासीको सिमावर्ती नाका हुादै भारतबाट अवैध रुपमा आयातित केराका विरुवामा घातक पानामा रोगको जोखिम बढ्दै गएको छ ।
गत वर्ष नवलपरासीमा यस क्षेत्रमा पहिलो पटक पानामा रोगको नयाँ तथा घातक प्रजाती ट्रोपिकल रेश चार (टिआरफोर) रोग देखापरेको थियो । प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकिकरण परियोजना, परियोजना कार्यान्वयन एकाई रुपन्देहिले गरेको अन्तरक्रिया कार्यक्रममा भारतबाट अस्वस्थ्य विरुवाको अवैध आयात हुँदा नेपालमा पानामा टिआरफोर देखिएको विज्ञहरुले बताएका छन् ।
सो क्रममा प्लान्ट क्वारेन्टाईन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्र हरिहरभवन काठमान्डौका वरिष्ठ बाली संरक्षण अधिकृत प्रकाश पौडेलले अवैध रुपमा भारतबाट केराको विरुवा आयात हुँदा जोखिम बढेको बताउनुभयो । पाना टिआरफोरले प्रकोपको रुप लिएमा केरा खेतिनै ध्वस्त हुने जोखिम बढेपनि स्थानीय तह र प्रदेश सरकार गम्भीर नभएको उहाँको टिप्पणी थियो ।
भारतको कुशिनगरबाट अवैध रुपमा पश्चिम नवलपरासी हुँदै भित्रिएको केरा कैलालीसम्म पुग्दा पानामा रोग फैलिएको पाईएको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।
नेपालमै पहिलो पटक पानामा टिआरफोर कैलालीमा देखिएपछि पश्चिम नवलपरासीको प्रतापपुरमा पनि देखापरेको थियो । रोग देखापरेपछि आवश्यक सावधानी अपनाउन भने पनि त्यसप्रती कुनै पनि निकाय गम्भिर नबन्दा समस्या विकराल बन्ने खतरा बढेको पौडेलले बताउनुभयो ।
स्थानीय तहदेखि प्रदेश सम्म संघीय सरकारले समन्वय गरेर आवश्यक सहयोग गरेपनि दुवै तहले खासै चासो नदिएको उहाँको भनाई छ ।
भारतबाट अवैध रुपमा आयात हुने विरुवाको बदलमा नेपालकै सरकारी स्वीकृती प्राप्त नर्सरीबाट उत्पादित विरुवा प्रयोग गर्नुपर्नेमा प्लान्ट क्वारेन्टाईन तथा विषादि व्यवस्थापन कार्यालयको जोड छ । पानामाको टिआरफोर देखापरेपछि गत वर्षनै आचारसंहिता बनाई आन्तरिक ओसारपसारमा समेत स्वीकृती लिनुपर्ने व्यवस्था सहितको मापदण्ड बनाईएपनी कुनै सावधानी नअपनाईदा केरा खेती जोखिममा परेको विज्ञको भनाई छ ।
तर नवलपरासीका केरा किसानहरुले भने विकल्प विना विरुवा आयातमा कडाई गर्न नहुने बताएका छन् । केरा उत्पादक समिति नवलपरासीका अध्यक्ष लख्खु यादवले विरुवाको उचित विकल्प दिनुपर्ने माग गर्नुभयो । उहाँले प्रतिबन्धले मात्र समस्याको समाधान नहुने भन्दै नेपालमा सरकारले तोकेका नर्सरीले केराको विरुवानै उत्पादन गर्न नसकेको जिकिर गर्नुभयो ।
प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकिकरण परियोजनाका प्रमुख, वरिष्ठ कृषि अधिकृत नारायण काफ्लेले समयमै विरुवाका लागी पहल गर्न सके नेपालकै नर्सरीमा प्रर्याप्त विरुवा उत्पादन हुने बताउनुभयो ।
परियोजनाले किसानलाई विउमा अनुदान रकम उपलब्ध गराउदै आएको बताउदै काफ्लेले स्थानीय तह तथा प्रशासन समेत बेखबर बन्दा जथाभावि विरुवाको प्रयोगले रोगको जोखिम बढेको उल्लेख गर्नुभयो ।
अन्तरक्रिया कार्यक्रममा जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख भगौती यादवले केरा खेतीको प्रर्वद्धन र रोगको जोखिम न्युनिकरणका लागी तिनै तहका सरकार र निकायबिच समन्वयको आवश्यकता रहेकोमा जोड दिनुभयो । प्रतापपुर गाँउपालिकाका अध्यक्ष उमेशचन्द्र यादवले केराका विरुवाका लागी समयमै सुश्चितता हुनुपर्ने बताउँदै केरामा बिचौलियाको प्रवेशले किसानमा मारमा परेको उल्लेख गर्नुभयो ।
सुस्ता गाँउपालिकाका अध्यक्ष टेकनारायण उपाध्यायले केरा उत्पादक समिति विधान अनुरुप चल्ने हो भने समस्या धेरै निराकरण हुने बताउनुभयो । प्रमुख जिल्ला अधिकारी स्कीम श्रेष्ठले अस्वस्थ विरुवा नियन्त्रण गर्ने सन्दर्भमा किसान पनि सचेत बन्नुुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।
नवलपरासीको प्रतापपुर र सुस्ता गाँउपालिकाका सात वटा वडालाई प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकिकरण परियोजनाले केरा जोनका रुपमा विकास गरी किसानलाई सहयोग गर्दे आएको छ । सो क्षेत्रमा २६ सय विगाहामा केरा खेति हुदै आएको छ । पानामा टि आर फोर गत वर्ष प्रतापपुरका एक किसानको खेतमा देखापरेको थियो । उक्त रोगका सम्बन्धमा देश विदेशका कृषि विज्ञहरुले अध्ययन गरी रोग नियन्त्रणका लागि आवश्यक सावधानी अपनाउन सुझाव दिएपनि कार्यान्वयन भएको छैन ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच