‘मुमूर्षा’ आत्मकथाको पुस्तक

यस पुस्तकको ‘मुमूर्षा’ शीर्षक नै मेरा लागि नौलो थियो । यसको अर्थ मृत्युको चाहना भन्ने रहेछ । मानिसले असाध्य रोग र अति निराशाले यस्तो चाहना गर्छन् भन्ने सुनिएको हो । यस कृतिका कृतिकारले पनि यस आसयलाई पुस्तकको शीर्षकमा उतार्नुभएको रहेछ भन्ने थाहा हुन्छ । ‘मुमूर्षा’ चिरञ्जीवी दाहालको आत्मसंस्मरणको पुस्तक हो । आत्मसंस्मरण र नियात्रालाई हालका दिनमा समस्तरका विधाका रूपमा हुर्काउँदै लगेको पाइन्छ । यस पुस्तकले पनि लेखकका यस्तै विगतलाई पछाडि फर्केर हेर्ने प्रयास गरेको छ । पुस्तकको यो पहिलो संस्करण हो, जुन २०७८ सालमा पाठक माझ आएको छ ।

लेखक दाहाल स्वयं प्रकाशक रहेको यस पुस्तकको यस संस्करणमा १००० प्रति छापिएको उल्लेख भएको छ र यसको सर्वाधिकार पनि दाहाल स्वयंमै छ । डिएमआई साइजको यस पुस्तकमा पहेँलो तौलविहीन हलुका कागजको प्रयोग भएको छ । छपाइस्तरीय छ र अशुद्धिहरू पनि कमै भेटिन्छन् । आवृत्ति छापाखाना बागबजार काठमाडौंमा मुद्रण भएको यो पुस्तकमा भूमिका खण्डमा १० र पाठ्य खण्डमा २५४ गरी २६४ पृष्ठ छन् र पुस्तकको मूल्य ३५० रुपैयाँ छ । पुस्तकको आवरण सुन्दर छ । अमूर्त कलाको यस आवरणमा माथि तारा र चन्द्रमा छन् । बादल, मानवाकृति रहेको छ भने माथि ठूला सेता अक्षरमा पुस्तकको शीर्षक छ । तल साना अक्षरमा पुस्तकका लेखकको नाम छ ।

उहाँका संस्मरणहरूले विविध विषयलाई समेटेका छन् । बाल्यावस्था, कैशोर्य, घरव्यवहारका संशाधन र परिवेश, जन्मस्थानको सम्झना, विभिन्न ठाउँको भ्रमण, मिर्गौला प्रत्यारोपण आदिलगायत सन्दर्भहरूको संस्मरण उहाँले यस पुस्तकमा गर्नुभएको छ । धेरै यात्राहरूको प्रसंग भएर पनि नियात्राहरू समेटेर छुट्टै पुस्तक प्रकाशन गर्ने सोच उहाँले राखेको पाइँदैन ।

पुस्तकको पृष्ठ आवरणमा फोटोसहित लेखकको परिचय दिइएको छ । जसअनुसार लेखकको जन्म २०२१ साल फागुन २३ गते तान्द्राङ गोरखामा भएको र हाल चितवनको कालिका नगरपालिकामा बस्तै आउनुभएको जानकारी पाइन्छ । उहाँको यसअघि ‘समृद्धि’ शीर्षकमा संयुक्त मुक्तकसङ्ग्रह प्रकाशित भएको र केही पुस्तक प्रकाशनका क्रममा रहेको बताइएको छ । त्यसपछि केही सूक्तिमय भनाइ यस पृष्ठमा दिइएका छन् । नीलो पृष्ठभूमिको यो पृष्ठ आकर्षक देखिन्छ । पुस्तकमा कसैको भूमिका राखिएको छैन । सुरुमा समर्पण ‘मातापिताप्रति’ भनिएको छ र त्यसपछि प्रस्तावना राखिएको छ ।

नाम उल्लेख नभए पनि यो ‘प्रस्तावना’ लेखककै हो भन्ने थाहा हुन्छ । त्यसपछि विषयसूची दिइएको छ । पुस्तकमा २६ वटा संस्मरणात्मक लेख छन् । पहिले पहिले आफ्नो जीवनमा भएका केही अविस्मरणीय घटना, संस्मरणयोग्य पात्र, सुन्दर ठाउँहरू, रमाइला परिवेश आदिलाई सम्झिएर संस्मरण लेखिन्छ । नेपाली साहित्यमा संस्मरणका पुस्तक धेरै लेखिएका छन् तर हालका दिनमा संस्मरणभन्दा नियात्रा बढी लेखिन्छन् र संस्मरणलाई समेत नियात्रामै समेट्ने प्रयास भइरहेको छ ।

केही लेखकहरूले यी दुईबीच पार्थक्य नछुट्याएको जस्तोसमेत देखिएको छ । लेखक दाहालले यस पुस्तकका २६ वटा लेखमध्ये सातवटा लेखको शीर्षक एक शब्दको, ११ वटा लेखको शीर्षक दुई शब्दको, पाँचवटाको तीन शब्दको, दुईवटाको चार शब्दको र एउटाको एक शब्दको शीर्षक छनोट गर्नुभएको छ । यसबाट लेखक छोटो शीर्षक चयन गर्न चाहनुहुन्छ भन्ने देखिन्छ । फैलावटका हिसाबले उहाँका लेख सात पृष्ठदेखि १५ पृष्ठसम्मका छन् ।

उहाँका संस्मरणहरूले विविध विषयलाई समेटेका छन् । बाल्यावस्था, कैशोर्य, घरव्यवहारका संशाधन र परिवेश, जन्मस्थानको सम्झना, विभिन्न ठाउँको भ्रमण, मिर्गौला प्रत्यारोपण आदिलगायत सन्दर्भको संस्मरण उहाँले यस पुस्तकमा गर्नुभएको छ । धेरै यात्राको प्रसंग भएर पनि नियात्राहरू समेटेर छुट्टै पुस्तक प्रकाशन गर्ने सोच उहाँले राखेको पाइँदैन र संस्मरणभित्रै त्यस्ता लेख पनि सेटिएका छन् । यस पुस्तकका लागि लेखक दाहाललाई बधाई छ । आगामी दिनमा पनि उहाँबाट अन्य विभिन्न पुस्तक आइरहून्, उहाँलाई अग्रीम शुभकामना ।