नेपालभर चिसो बढ्दै, चिसोबाट बच्न के गर्ने ?

काठमाडौं । पछिल्ला केही दिनयता काठमाण्डू उपत्यकासहित देशका अधिकांश स्थानको मौसम धुम्म देखिएको छ। दिउँसोको समयमा घाम नलाग्दा सामान्यभन्दा चिसो महसुस गरिएको अनुभव मानिसहरूले सुनाइरहेका छन्।

भारतको मध्य प्रदेश र राजस्थानमा विकास भएको न्यून चापीय क्षेत्र र पश्चिमी वायुको असरका कारण नेपालका अधिकांश ठाउँमा बदली भएर चिसो बढेको मौसमविद्हरू बताउँछन्। जल तथा मौसम पूर्वानुमान महाशाखाका मौसमविद् मीनकुमार अर्याल यो बादलले वर्षा गराइहाल्ने सम्भावना भने नरहेको बताउनुहुन्छ।

‘देशैभरि आंशिकदेखि सामान्य बदलीको अवस्था रहे पनि हावामा आर्द्रताको मात्रा पर्याप्त नभएपछि दुई तीन दिनदेखि नै आकाशमा खाली बादल देखिने, अलिकति सूर्यको तेज बढ्यो भने दिउँसोतिर छरिएर घाम लागेजस्तो हुने र बेलुका भएपछि फेरी ढाक्ने अवस्था छ,’ अर्याल भन्नुहुन्छ ।

‘तर पानी नै पर्न सक्ने स्थिति चाहिँ छैन। परिहाले पनि फाटफुट वर्षामात्रै हो।’ समुद्र सतहभन्दा तीन हजारदेखि चार हजार मिटरभन्दा माथिका उच्च पहाडी र हिमाली क्षेत्रमा भने सामान्य हिमपात हुने पूर्वानुमान गौचरस्थित मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले गरेको छ। केही दिनदेखि नेपाली आकाशमा डुलिरहेको बादल शुक्रवारबाट क्रमशः कम हुँदै गए पनि देशका अधिकांश स्थानको तापक्रम घट्दो क्रममा रहेको मौसमविद्हरू बताउँछन्।

चिसो कति बढ्ला ?

महाशाखाका अर्का मौसमविद् गोविन्द झाका अनुसार निरन्तरको बदलीका कारण देशका अधिकांश स्थानमा अधिकतम तापक्रम नघटे पनि न्यूनतम तापक्रम घट्ने देखिएको छ । ‘भारतमा विकसित भएको न्यून चापीय प्रभावका कारण हावाको प्रवाह दक्षिण(पश्चिम र पश्चिमी वायुको प्रभावका कारण प्रवाह उत्तर-पूर्वतर्फ भइरहेको छ। त्यस कारण बदली बिस्तारै हटेर तापक्रम धेरै घटिहाल्ने देखिँदैन,’ झा भन्नुहुन्छ।

छिल्लो केही दिनयता काडमाण्डूको अधिकतम तापक्रम २२ डिग्री सेल्सियसको हाराहारी र न्यूनतम तापक्रम ९ डिग्री सेल्सिएससम्म झरेको छ। काठमाण्डूको न्यूनतम तापक्रम बुधवार १० डिग्री र बिहीवार ९ डिग्री सेल्सिएस रहेको थियो।

बुधवार ४ डिग्री सेल्सिएससम्म पुगेको जोमसोमको न्यूनतम तापक्रम बिहीवार थप घटेर ५ डिग्री सेल्सिएस पुगेको थियो। धनगढी, भैरहवा, जनकपुर र विराटनगरको पनि न्यूनतम तापक्रम बुधवारभन्दा बिहीवार केही घटेको महाशाखाको तथ्याङ्कमा देखिन्छ।

चिसोमा कस्तो सङ्क्रमण हुनसक्छ ?

जाडो मौसममा पानी नपर्दा प्रदूषण उच्च रहने र त्यसले स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउनसक्ने फोक्सो तथा क्रिटिकल केअर विशेषज्ञ डा रक्षा पाण्डे बताउनुहन्छ । जाडोमा इन्फ्ल्युएन्जा र रुघाखोकी गराउने भाइरस र श्वासप्रश्वास समस्या निम्त्याउने आरएसबी भाइरसहरू सक्रिय हुने उहाँ बताउनुहुन्छ

‘यस्ता भाइरसहरू देखिने भएर रुघाखोकी जाडो मौसममा बढ्ने हुन्छ। दम जस्ता दीर्घरोग, एलर्जी वा नाक सम्बन्धी समस्या नभएका मानिसहरूलाई पनि रुघाखोकीहरू लाग्ने वा ज्वरो आउने धेरैजसो भाइरल सङ्क्रमणले हुन्छ,’ पाण्डे भन्नुहुन्छ, ‘त्यही कुरा दीर्घरोगीलाई हुँदा उहाँहरूलाई भइरहेको रोग बढ्नसक्छ।’

जाडो मौसममा बहने हावा सुक्खा हुने भएकाले हाम्रो श्वास नलीमा पनि चिटचिडाहट निम्त्याउने चिकित्सकहरू बताउँछन्। जसकारण खोकी जस्ता समस्या देखा पर्छन्।

चिसोमा हुने सङ्क्रमणबाट बच्ने उपाय के छन् ?

चिसो मौसममा हुने स्वास्थ्य समस्याबाट बच्नका लागि शरीरलाई न्यानो राख्नुपर्ने पाण्डे बताउनुहुन्छ । ‘न्यानोमा बस्ने, झोल कुराहरू बढी खाने, आराम गर्ने गर्नुपर्छ। दमको रोगीहरूले चाहिँ यस्तो बेला इनहेलरहरू अलिकति बढाउनुपर्ने हुन्छ,’ उहाँले भन्नुभयो ।

कतिपय मानिसहरू चिसो मौसममा फलफूल खान डराउने गरेको भए पनि फलफूलले कुनै खराबी नगर्ने पाण्डे बताउनुहुन्छ । ‘फलफूलहरू खान डराउनु पर्दैन। फलफूल, दूध, केरा जे खाए पनि हुन्छ। दमका रोगीहरूले पनि दमकै लागि चाहिँ खाना बार्नु पर्दैन,’ उहाँले थप्नुभयो।

जाडो महिनामा साधारणतया देखा पर्ने रुघा, खोकी र ज्वरोको समस्या साधारणतया केही दिनमा आफैँ ठीक भएर जाने किसिमका हुने चिकित्सकहरू बताउँछन्। तीन-चार दिनसम्म पनि ज्वरो कम नभए चिकित्सकको परामर्श लिएर थप औषधी वा उपचार गर्नुपर्ने फोक्सो तथा क्रिटिकल केअर विशेषज्ञ पाण्डे बताउनुहुन्छ ।

तर कतिपयलाई तीन-चार दिनभित्रै ज्वरो र रुघा निको भए पनि खोकी भने केही सातासम्म पनि रहन सक्ने उहाँ बताउछनुहन्छ । ‘दुई हप्तासम्म पनि खोकी बसिरह्यो वा त्यसअघि नै पनि राम्रो हुनुको सट्टा झन् झन् खराब हुँदै गयो भने एकपटक डाक्टरलाई देखाउनुपर्छ,’ पाण्डेको सुझाव छ।

कतिपय मानिसहरूले भाइरल इन्फेक्सनमा पनि चिकित्सकको सल्लाह नलिइ एन्टिबायोटिक औषधी लिने गरेको भन्दै पाण्डे त्यसो नगर्न सल्लाह दिनुहुन्छ। ‘एन्टिबायोटिक नचाहिने बेला लियो भने फाइदा भन्दा पनि बेफाइदा हुनसक्छ। जुन तरिकाले औषधी पसलहरूबाट यत्तिकै लिएर एन्टिबायोटिक खाने चलन छ त्यो चाहिँ राम्रो होइन,’ उहाँले बताउनुभयो । बिबिसीको सहयोगमा