गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट तीन एयरलाइन्सले उडान गर्दै

वुटबल । देशको दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भैरहवास्थित गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा तीनभन्दा बढी अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सले उडान सञ्चालन गर्ने भएका छन् । निर्माण सम्पन्न भएको लामो समयसम्म व्यावसायिक अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुन नसकेको गौतम बुद्ध विमानस्थलमा अब अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सले व्यावसायिक उडान सञ्चालन गर्न लागेका हुन् । गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका महाप्रबन्धक प्रतापबाबु तिवारीका अनुसार कुवेतको जजिरा, दुबईको राष्ट्रिय ध्वजावाहक फ्लाई दुबई र थाइल्यान्ड मुख्यालय रहेको थाई एयर एसियाले गौतम बुद्ध विमानस्थलमा उडान गर्न लागेका हुन् । यी तीनवटै एयरलाइन्सले नियामक नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणबाट उडान अनुमति लिइसकेका छन् । सोहीअनुरूप उडान तालिका बनाएको विमानस्थलले जनाएको छ । भैरहवा विमानस्थलबाट हाल नेपाल वायुसेवा निगमले मात्र अन्तर्राष्ट्रिय उडान गरिरहेको छ ।

उडान कार्यतालिका
ठूलो लगानीमा बनाइएको उक्त विमानस्थलबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू गराउन नसकेको भन्दै सरकारको व्यापक आलोचना हुँदै आएको छ । अधिकारीहरूले अहिले अनुमति पाएकाबाहेक अन्य कम्पनीहरूले पनि उडान अनुमति लिन चासो देखाएकाले अब त्यस्तो आलोचनाको औचित्य नरहने दाबी गरेका छन् । यही अक्टोबर २ बाट नेपालमा उडान सुरु गरेको थाई एअर एशियाले बैंकक-काठमाडौं चार र बैंकक-भैरहवा चारवटा उडान गर्ने गरी अनुमति पाएको छ । उक्त कम्पनीको प्राविधिक टोलीले गत अक्टोबर ३ मा भैरहवा गएर विमानस्थलको प्राविधिक निरीक्षण गरिसकेको छ । यस्तै फ्लाई दुबई र जजिरा दुवैले यही अक्टोबर २७ देखिको उडान तालिका स्वीकृत गराएका छन् । कम्पनीहरूले दिएको जानकारीअनुसार नै उडानको व्यवस्थापनका लागि विमानस्थलले तयारी गरिरहेको छ । फ्लाई दुबईले हप्ताका सातै दिन एक–एक उडान गर्ने तालिका स्वीकृत गराएको छ भने जजिराले मंगलबार, बिहीबार र शनिबार गरी सातामा तीन उडान गर्ने स्वीकृति लिएको छ ।

सहुलियत दिने घोषणा
काठमाडौंबाहिर भैरहवा र पोखरामा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बनाएको सरकारले ती विमानस्थलबाट तालिकाबद्ध रूपमा उडानहरू हुन नसकेपछि त्यहाँबाट उडान गर्ने कम्पनीहरूलाई सहुलियत दिने घोषणा गरेको छ । पोखरा र भैरहवाबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान प्रोत्साहित गर्नका लागि टिकट शुल्कमा लाग्ने गरेको मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) र अन्य कतिपय सेवा शुल्कहरू तत्कालका लागि नलिने निर्णय गरिएको छ । नेपालबाट अरब क्षेत्रमा वैदेशिक रोजगारीका लागि जाने नेपालीहरू धेरै हुने भएकाले त्यहाँका वायुसेवा कम्पनीहरूले भैरहवामा पनि नेपाली कामदारहरूलाई लक्षित गरेर उडान गर्न लागेको जानकारहरू बताउँछन् । कामदारका लागि मेडिकल रिपोर्ट बनाउन र श्रम स्वीकृति लिन काठमाडौं नै धाउनुपर्ने बाध्यता हुँदा भैरहवाबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान प्रभावकारी नभएको कतिपयको भनाइ छ । अब भने सरकारले भैरहवाबाटै श्रम स्वीकृतिको व्यवस्था मिलाउने र मेडिकल रिपोर्ट लिनका लागि पनि सहजीकरण गरिरहेको बताइएको छ ।
दुई वर्षअघि २०७९ जेठ २ गते गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको उद्घाटन भएसँगै जजिराले भैरहवामा उडान थालेको थियो । तर, विभिन्न समस्या देखाएर बीचमा रोकेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनका लागि आवश्यक पर्ने अध्यागमन, भन्सार, सुरक्षा लगायतका व्यवस्थापकीय काम दुरुस्त अवस्थामा रहेको विमानस्थलले जनाएको छ । अध्यागमन कार्यालय, गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका निमित्त प्रमुख अध्यागमन अधिकृत विष्णुप्रसाद ढुंगानाले जजिरा एयरलाइन्स र फ्लाई दुबईले छिट्टै उडान गर्ने भएकाले सोहीबमोजिम आवश्यक तयारी भइरहेको जानकारी दिनुभयो ।

भैरहवा र पोखरा विमानस्थल पूर्ण सञ्चालन कार्ययोजना
सरकारले राष्ट्रिय गौरवको आयोजना गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थललाई पूर्ण क्षमतामा सञ्चालनका लागि कार्ययोजनासहित प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ । सोही योजनाअनुरूप अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सले धमाधम उडान गर्न लागेका हुन् । अन्य एयरलाइन्सले पनि उडानका लागि चासो देखाएको विमानस्थलका अधिकारीले बताएका छन् । निर्माण सम्पन्न भएर लामो समयदेखि नियमित अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुन नसकेका ती दुई विमानस्थल सञ्चालनका लागि सरकारले विभिन्न सेवामा एयरलाइन्सलाई सहुलियत लगायतका आकर्षक प्याकेज घोषणा गरेको छ । गत साउन २८ गतेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले नागरिक उड्डयन क्षेत्रको समग्र सुधारसम्बन्धी कार्ययोजना स्वीकृत गर्दै गौतम बुद्ध र पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनसम्बन्धी कार्ययोजना स्वीकृत गरेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन गर्न हवाई इन्धनदेखि टिकट सहुलियत दिने सरकारको योजना छ ।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको वैकल्पिक अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माणमार्फत दिगो पर्यटन विकास गर्ने लक्ष्यसहित रुपन्देहीको भैरहवास्थित गौतम बुद्ध विमानस्थल निर्माण गरिएको हो । दक्षिण एसियाली पर्यटन पूर्वाधार विकास परियोजनाअन्तर्गत रहेको यो विमानस्थल निर्माणमा एसियाली विकास बैंक एडिबीको सहयोग छ । झण्डै ४३ अर्ब रुपैयाँ खर्चेर यो विमानस्थल निर्माण भएको हो । यो मुआब्जा वितरण सहितको रकम हो । एडिबीसँग सरकारले करिब साढे सात अर्ब रुपैयाँ ऋण लिइएको छ । ०७५ वैशाखदेखि नै पाँच प्रतिशतका दरले ब्याज तिर्न थालिसकिएको छ । ३२ वर्षमा चुक्ता गर्नेगरी ऋण लिएको र पाँच वर्षको अवधिमा ६० करोड मात्र ऋण बैंकलाई भुक्तानी गरिएको प्राधिकरणले जनाएको छ । २५ चैत ०६७ मा भएको सम्झौताअनुसार नेपालले ग्रेस अवधि आठ वर्षसहित ३२ वर्षमा ४८ किस्तामा ऋण चुक्ता गर्नुपर्छ । बैंकलाई तिर्नुपर्ने ऋणको ब्याजसमेत अहिले विमानस्थलले कमाइरहेको छैन । त्यसैले पनि विमानस्थल कतै ‘सेतो हात्ती’ बन्ने पो हो कि भन्ने डर कायमै छ ।

कूटनीतिक पहल आवश्यक
लुम्बिनी विश्वका २० मुलुकका करिब एक अर्ब बुद्ध अनुयायीको तीर्थस्थल हो । जीवनमा एकपटक लुम्बिनी पुग्ने धोको हरेक बौद्धमार्गीको हुन्छ । तर, सिधा हवाई सम्पर्क नहुँदा लम्बिनी आउन चाहने पर्यटकलाई काठमाडौं वा भारत हुँदै आउनुपर्ने बाध्यता छ । यो विमानस्थललाई दिगो रूपमा सञ्चालन गर्न सरकारले बौद्ध धर्मावलम्बी बढी भएका मुलुकमा सिधा उडानका लागि कूटनीतिक पहल गर्न आवश्यक छ ।

उडान नहुँदा पर्यटन क्षेत्र निराश
पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान नहुँदा पर्यटन क्षेत्र निराश छ । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण सुरु भएपछि पोखराका पर्यटन व्यावसायीले पर्यटनका पूर्वाधारमा लगानी पनि थपेका थिए । विमानस्थल सञ्चालनमा आएपछि पाहुना आगमन बढ्ने व्यावसायीको अपेक्षा थियो । तर, विमानस्थलबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान नहुँदा प्रतिफल पाउन नसकेको पर्यटन क्षेत्रको गुनासो छ । अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आए पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान सुरु नहुँदा गुनासो गरिरहेको पर्यटन क्षेत्रले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट उडान गरिरहेका हवाई कम्पनीलाई पोखराबाट उडान गर्नै पर्नेगरी बाध्यकारी बनाउन सरकारले पहल गर्नुपर्ने सुझाएका छन् ।

लगानी डुब्ने जोखिममा आशाको सञ्चार
ठूलो विदेशी ऋण लगानीमा बनेका दुई अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलहरू पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको लगानी डुब्ने जोखिम बढेको छ । चिनियाँ एक्जिम बैंकको ऋणमा बनेको पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडान सुरु हुन सकेको छैन । यसबाट विदेशी ऋण लगानीमा बनेका यी दुई विमानस्थल ऋणको पासो बन्ने डर बढ्दै गएकोमा गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पछिल्लो समय अन्तर्राष्ट्रिय उडान सुरु हुनुले केही आशाको सञ्चार विकास भएको सम्बन्धित बताउँछन् ।