एजेन्सी । अमेरिकाका पूर्वविदेश मन्त्री र राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार हेनरी किसिन्जरको निधन भएको छ । किसिन्जरको बुधबार कनेक्टिकटस्थित घरमा निधन भएको हो । किसिन्जर सन् १९७० को दशकमा अमेरिकी विदेश नीतिको पर्याय हुनुहुन्थ्यो । उहाँले यसअघि नोबेल शान्ति पुरस्कार पनि प्राप्त गर्नुभएको थियो । उहाँको जन्म मे २७ १९२३ मा जर्मनीमा भएको थियो । उहाँका बुबा लुइस किसिन्जर शिक्षक हुनुहुन्थ्यो । उहाँ सन् १९४३ देखि १९४९ सम्म अमेरिकी सेनामा समेत हुनुहुन्थ्यो ।
जर्मनीमा तानाशाही नाजीहरूसँग जोगिन उहाँको परिवार सन् १९३८ मा अमेरिकामा गएको थियो । भियतनाम युद्ध रोक्न महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको भन्दै उहाँलाई नोबल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो । किसिन्जर एक राजनीतिज्ञ र एक प्रसिद्ध कूटनीतिज्ञ हुनुहुन्थ्यो । जसले राष्ट्रपति रिचर्ड एम.निक्सन र जेराल्ड फोर्डको शासनकालमा अमेरिकी विदेश नीतिमा अभूतपूर्व काम गर्नुभएको थियो ।
उहाँ विदेशमन्त्री हुनुका साथै हृवाइट हाउसको राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार पनि हुनुहुन्थ्यो र दुवै पद एकैसाथ सम्हालेका उहाँ एकमात्र नेता हुनुहुन्यो । अमेरिकी विदेश नीतिमा उहाँको नियन्त्रण कुनै पनि अमेरिकी राष्ट्रपतिको भन्दा बढी रहेको बताइन्छ । राजनीतिमा आउनुअघि उहाँ हार्वर्डमा पढाउँनुहुन्थ्यो ।
सन् १९५४ मा उहाँको पीएचडीको थेसिसको उपशीर्षक थियो, ‘अ स्टडी इन द स्टेटम्यानसिप अफ क्यासलरे एण्ड म्याटरनिच ।’ उहाँको कूटनीतिक करिअरको ब्लुप्रिन्ट पनि यही पुस्तक थियो । हार्वर्डमा प्राध्यापक भएपछि उहाँले ‘१९५७ मा ‘न्युक्लियर विपन्स एण्ड फरेन पोलिसी’ पुस्तक लेख्नुभयो । जसले उनको व्यक्तित्वलाई उचाइ दियो । उहाँको सबैभन्दा चर्चित पुस्तक हो ‘डिप्लोमेसी’ । यो विश्वमा कूटनीतिक कला र अभ्यासका विस्तृत रूपमा लेखिएको इतिहास हो । उहाँका तीन संस्मरणात्मक पुस्तक पनि निकै चर्चित छन् । १९७९ मा प्रकाशित ‘द हृवाइट हाउस इयर्स’, ‘इयर्स अफ अपहिभेल’ (१९८२) र ‘इयर्स अफ रिन्युअल’ (१९९९)मा उहाँले आफू पदमा रहँदा भएगरेका घटनाक्रमको विस्तृत व्याख्या गर्नुभएको छ ।
त्यस्तै, किसिन्जरको अर्को चर्चित पुस्तक हो, ‘अन चाइना’ २०११। चीन बुझ्न यो पुस्तक महत्वपूर्ण रहेको बताइन्छ । सन् २०१४ मा प्रकाशित उहाँको ‘वल्र्ड अर्डर’ पुस्तकले पनि निकै चर्चा पायो । जीवनको उत्तराद्र्धमा उहाँले एरिक स्मिट र डेनियल हटनलोचरसँग मिलेर लेखेको पुस्तक हो, ‘द एज अफ एआई : एन्ड आवर हृयुमन फ्युचर (२०२१) ।
पदमुक्त भएपछि उहाँले किसिन्जर एसोसियट्स नामक परामर्शदाता कम्पनी स्थापना गर्नुभयो जसले हरेक अमेरिकी राष्ट्रपति र बहुराष्ट्रिय कम्पनीलाई सल्लाह दिने गर्छ ।
किसिन्जरले दुई पटक विवाह गर्नुभयो । सन् १९४९ मा एन फ्लेसरसँग । यो दम्पतीका एक र एक छोरी जन्मिए । उनीहरूले १९६४ सम्बन्धविच्छेद गरे । दश वर्षपछि उहाँले न्यान्सी म्यागिनेससँग विवाह गर्नुभयो । किसिन्जर फुटबलप्रेमी पनि हुनुहुन्थ्यो ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच