पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस :

काठमाडौं । राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहको ३०२औँ जन्मजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस शुक्रबार मुलुकभर विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरी मनाइएको छ । आधुनिक नेपालको एकीकरण अभियानका नेतृत्वकर्ता शाहले राष्ट्रको एकीकरण अभियानमा पुर्‍याएको योगदानको स्मरण गर्दै प्रत्येक वर्ष पुस २७ गते पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस मनाइँदै आएको छ । तत्कालीन गोरखाका राजा शाहले विभिन्न सामाजिक, आर्थिक र भौगोलिक चुनौतीबीच जनताको उत्साहजनक सहयोग र सहभागितामा छरिएर रहेका बाइसे, चौबिसे राज्यलाई एकीकृत गर्नुभएको थियो । उक्त अभियानले राष्ट्रिय स्वाधीनता र सार्वभौमिकतालाई अक्षुण राख्ने आधार तयार गरेका कारण विश्वका पुराना स्वतन्त्र राष्ट्रमध्ये नेपाल एक रहन पुगेको छ ।

विक्रम संवत् १७७९ मा जन्मिनुभएका शाहले २० वर्षको उमेरमा गद्दी आरोहण गर्दै तत्कालीन आन्तरिक तथा बाहृयशक्तिलाई पराजित गरेर एकीकरण अभियान सञ्चालन गर्नुभएको थियो । उहाँले आफ्नो शासनकालमा दिएका ‘घुस लिने र दिने दुवै राष्ट्रका शत्रु हुन्’ भन्नेलगायत दिव्योपदेश आज पनि भ्रष्टाचार न्यूनीकरण र सुशासन प्रवद्र्धन गर्ने सन्दर्भमा त्यतिकै समय सान्दर्भिक छन् । भौगोलिक अवस्थाको पाटोलाई ध्यान दिँदै उहाँले नेपाललाई दुई ढुंगाबीचको तरुलको संज्ञा दिनुभएको थियो । पछिल्ला वर्षमा उहाँको योगदानको कदर गर्दै सरकारले पुस २७ गते पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस बनाउन सार्वजनिक बिदाको परम्परा पुनः सुरु गरेको छ । राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहको निधन ५२ वर्षको उमेरमा माघे संक्रान्तिको दिन नुवाकोटको देवीघाटमा विसं १८३१ मा भएको थियो ।

राष्ट्रनिर्माताप्रति राष्ट्रपतिको सम्मान
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहको सालिकमा माल्यार्पण गर्नुभएको छ । पृथ्वीजयन्ती एंव राष्ट्रिय एकता दिवसको अवसरमा राष्ट्रपति पौडेलले शुक्रबार बिहान सिंहदरबारको पश्चिम गेट अगाडिको पृथ्वीनारायण शाहको सालिकमा पुष्पगुच्छा अर्पण गर्दै सम्मान व्यक्त गर्नुभएको हो । सो अवसरमा नेपाली सेनाको टोलीले सलामी दिएको थियो । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) का अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनसहितका नेता कार्यकर्ताहरूले पनि सिंहदरबारस्थित राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहको सालिकमा माल्यार्पण गरी सम्मान व्यक्त गरेका छन् । लिङ्देनसहित राप्रपाका ज्येष्ठ सांसद पशुपति शमशेर जबरा, सांसद दीपक सिंहलगायत नेता कार्यकर्ता ¥यालीसहित सिंहदरबार मूलगेट अगाडि सालिकमा माल्यार्पणका लागि पुगेका थिए । बिहानैदेखि सर्वसाधारणको पनि भिड लागेको थियो । बाजागाजा, झाँकीसहित पुगेको शिवसेनाको टोलीले सालिकमा १०८ केजीको माला पहि¥याएको छ ।

प्रधानमन्त्रीद्वारा पृथ्वीनारायण शाहको तस्बिरमा माल्यार्पण
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले पृथ्वीनारायण शाहको तस्बिरमा माल्यार्पण गर्नुभएको छ । ३०२औँ पृथ्वीजयन्ती एवं राष्ट्रिय एकता दिवसका अवसरमा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी राप्रपाले भृकुटीमण्डपमा गरेको जलपान समारोहमा प्रधानमन्त्री प्रचण्ड सहभागी हुनुभएको थियो । सोही क्रममा प्रधानमन्त्री प्रचण्डले कार्यक्रम स्थलमा राखिएको तस्बिरमा माल्यार्पण गर्नुभएको हो । पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसमा प्रधानमन्त्रीले शुभकामना मन्तव्य नदिएको भन्दै आलोचना भएको थियो ।

राप्रपाको चियापान
पृथ्वी जयन्तीको अवसरमा राजेन्द्र लिङ्देन नेतृत्वको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी राप्रपाले चियापान कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । भृकुटीमण्डपमा भएको चियापान कार्यक्रम प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल, नेपाली कांग्रेसका शेरबहादुर देउवा, प्रतिनिधि सभाका सभामुख देवराज घिमिरेका साथै विभिन्न दल नेताहरू सहभागी भएका थिए । राप्रपाका नेता तथा कार्यकर्ता र अन्य नागरिकको पनि चियापानमा बाक्लो उपस्थिति थियो । चियापान कार्यक्रममा राप्रपाले प्रधानमन्त्रीसहित, मन्त्रीहरू, विभिन्न राजनीतिक दलका नेता, कूटनीतिक तथा संवैधानिक निकायका प्रतिनिधि, धार्मिक संघ संगठनका, उद्योगी, व्यवसायी, पेसाकर्मी, बुद्धिजीवीलगायत आठ हजारलाई निमन्त्रणा गरेको थियो । शुक्रबार बिहान ११ बजे भृकुटीमण्डपबाट र्‍याली निकालेर राप्रपाले सिंहदरबार अगाडिको पृथ्वीनारायणको सालिकमा माल्यार्पण गरेर पुनः भृकुटीमण्डपमा पुगेपछि चियापान कार्यक्रम गरेको थियो ।

पृथ्वीनारायण शाहको जन्मजयन्तीमा एकता दिवस मनाउनु राम्रो हो : ओली
नेकपा एमालेका अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले राष्ट्र निर्माता पृथ्वीनारायण शाहको जन्मजयन्तीमा एकता दिवस मनाउनु राम्रो काम भएको बताउनुभएको छ । शुक्रबार राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले काठमाडौंमा ३०२औँ पृथ्वी जयन्तीको अवसरमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा पुग्नुभएका अध्यक्ष ओलीले नेपालको भौगोलिक एकीकरणको नेतृत्वकर्ता पृथ्वीनारायण शाहको ३०२औँ जन्मजयन्तीमा कार्यक्रम गरेकामा राप्रपालाई धन्यवादसमेत दिँदै भन्नुभयो, ‘एकता दिवस भनेर राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले जुन कार्यक्रम गरेको छ, त्यसका लागि उहाँहरूलाई धन्यवाद छ । यो राम्रो काम गर्नुभएको छ ।’

नेपालको अहिलेको भूखण्ड निर्माणमा पृथ्वीनारायण शाहको योगदान छ : उपप्रधानमन्त्री श्रेष्ठ
उपप्रधान एवं गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठले नेपालको अहिलेको भूखण्ड निर्माणमा पृथ्वीनारायण शाहको योगदान स्मरणयोग्य रहेको बताउनुभएको छ । शुक्रबार पृथ्वीनारायण शाहको ३०२औँ जन्मजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसको सन्दर्भमा राप्रपाले गरेको चियापान कार्यक्रममा पुग्नुभएका उपप्रधानमन्त्री श्रेष्ठले नेपालको यो स्वरूप बनाउनमा शाहको योगदान रहेको बताउँदै भन्नुभयो, ‘आजको नेपाल भूखण्डको एकीकरणको भौगोलिक एकीकरण मात्र थियो कि अरू पनि थियो भन्ने बहस त छँदै छन् । तर, आजको नेपाल जुन रूपमा अवस्थित छ, एउटा देशको रूपमा अवस्थित छ, यो भूखण्डको निर्माणमा जुनसुकै विधिबाट भए पनि यसको नेतृत्वदायी पहल पृथ्वीनारायण शाहले नै गर्नुभएको हो । यसका लागि भए पनि हामीले उहाँप्रति सम्मान र श्रद्धासुमन अर्पण गर्नैपर्छ ।’

पृथ्वीनारायण शाहलाई राजनीतिभन्दा माथि राख्नुपर्छ : लामिछाने
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेले राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहको सम्मान गर्न कन्जुस्याइँ गर्नु नहुने बताउनुभएको छ । शुक्रबार राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले काठमाडौंमा ३०२औँ पृथ्वी जयन्तीको अवसरमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा सहभागी सभापति लामिछानेले देशलाई एक ढिक्का बनाई नेपाल भनेर गौरव गर्न सक्ने राष्ट्रनिर्माताप्रतिको सम्मान सबैले गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।

पृथ्वीनारायण शाहलाई राजावादीले आफ्नो मात्रै हुन् भन्ने सोच्नु नहुने र गणतन्त्रवादीले हाम्रो होइन भन्ने सोच्नु नहुने स्पष्ट पार्दै भन्नुभयो, ‘त्यति बेलाको बाइसे, चौबिसे राज्यहरूको अवस्था र त्यो इतिहासको चुनौतीलाई कुशलतापूर्वक सम्पन्न गरी देशलाई एक ढिक्का बनाई नेपाल भनेर गौरव गर्नसक्ने राष्ट्रनिर्माताप्रतिको अघात सम्मान यसमा मलाई लाग्छ कसैले पनि कन्जुस्याइँ गर्नु हुँदैन । राजावादीले हाम्रो मात्रै पेवा हो भन्न पनि भएन, गणतन्त्रवादीले हाम्रो होइन भन्नुभएन । सबैको साझा बनाउने काममा लाग्नुपर्छ । राष्ट्र निर्मातालाई राजनीतिभन्दा माथि राख्नुपर्छ ।’

देखिने गरी आन्दोलन गर्छौं, कोर्स करेक्सन गर्न बाध्य पार्छौं : लिङ्देन
राप्रपाका अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले फागुनदेखि देखिने गरी आन्दोलन गर्ने र प्रमुख दलहरूलाई कोर्स करेक्सन गर्न बाध्य बनाउने दाबी गर्नुभएको छ । पृथ्वी जन्यतीको अवसरमा राप्रपाले गरेको चियापान कार्यक्रममा सञ्चारकर्मीहरूसँग कुरा गर्दै लिङ्देनले ठूलठूला प्रदर्शन गर्ने जानकारी दिँदै भन्नुभयो, ‘मेरो विश्वास छ, त्यो व्यापक हुनेछ । त्यसले देशमा परिवर्तन ल्याउनेछ । देश निरन्तर ओरालो लागेको र यसलाई रोक्ने कुनै प्रयत्न नभएकोले ०८४ को चुनाव पर्खिन सकिने अवस्था छैन । योे असामान्य स्थितिमा ठूला दलहरूले देशका सबै राजनीतिक शक्तिहरूलाई मिलाएर नयाँ सम्झौतामा लगेर थप क्षति हुन रोक्नुपर्ने हो । तर, दलहरूले एकपछि अर्को देशहित विपरीतका काम गरेकाले राप्रपाले जनदबाब सृजनाका लागि नेतृत्व गर्नुपरेको छ । मेरो पूर्ण विश्वास छ, हामीले दलहरूलाई कोर्स करेक्सन गर्न बाध्य बनाउनेछौँ ।’ राप्रपाले राजसंस्था, हिन्दुराष्ट्र र संघीयताबारे फरक दृष्टिकोण राख्दा पछाडि फर्किन खोजेको भनिएकोमा समेत असन्तुष्टि जनाउँदै अध्यक्ष लिङ्देनले भन्नुभयो, ‘हामीले पछाडि फर्किने कुरा गरेको होइन, पुरानो व्यवस्थामा जाने भनेको पनि होइन । अब नयाँ सम्झौतामा जानुप¥यो, नयाँ व्यवस्थामा जानुप¥यो ।’

राप्रपा नेपालको चियापान
कमल थापा नेतृत्वको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपाल (राप्रपा नेपाल) ले पनि ३०२औँ पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसका अवसरमा शुक्रबार चियापान कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । चियापान कार्यक्रममा पार्टी अध्यक्ष कमल थापासहितका पार्टी पदाधिकारीले आमन्त्रित पाहुनालाई स्वागत गरेका थिए । कार्यक्रममा नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसहित राजनीतिक दलका नेताहरू, सभामुख देवराज घिमिरे, उपसभामुख इन्दिरा राना, मन्त्रीहरू, मन्त्रिपरिषद्का पूर्वअध्यक्ष, विभिन्न राजनीति दलका नेता तथा कार्यकर्ता, पूर्वप्रशासक, पूर्वसुरक्षाकर्मी, उद्योगी, व्यापारी, नेपालस्थित विभिन्न कूटनीतिक नियोगका प्रमुख एवं प्रतिनिधि तथा समाजका विभिन्न क्षेत्रका व्यक्ति र सर्वसाधारण उपस्थित भएका थिए । राप्रपा नेपालले पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसका अवसरमा प्रत्येक वर्ष पुस २७ गते चियापान कार्यक्रम गर्दै आएको छ ।

चन्द्रागिरिस्थित पृथ्वी नारायणको सालिकमा नगरा
राष्ट्रनिर्माता पृथ्वी नारायणलाई सम्झँदा बिर्सन नहुने नाम बिसे नगर्चीको हो । अरूले बिर्से पनि बिसे नगर्चीका सन्ततिले भने आफ्ना पुर्खालाई सम्झिएका छन् । गोरखाको माझकोट नजिकै बस्दै आएका नगर्ची परिवारका सदस्यहरूले चन्द्रागिरि डाँडामा शुक्रबार दमाह सहनाईका साथ सम्झिए । पृथ्वी नारायणका सारथि बिसे नगर्चीका सन्ततिले परम्परागत बाजा बजाउँदै सम्मान व्यक्त गरेका हुन् । बिसे नगर्चीले पृथ्वी नारायणलाई बौद्धिक, आर्थिक र सैन्य सहयोग गर्नुभएको थियो । त्यस समयमा सल्लाह लिन पृथ्वीनारायण शाह आफैँ बिसे नगर्चीकहाँ पुगेको इतिहास पाइन्छ । गोरखाबाट आउनुभएकी बिसेकी सन्तति तिलकुमारीले बिसे नगर्चीको योगदानको कदर हुन नसकेको गुनासो गर्दै पृथ्वीनारायण शाहको सालिकसँगै बिसे नगर्चीको सालिक राखेर सम्मान गर्न माग गर्नुभएको छ । बिसे नगर्चीले एक रुपैयाँ निकालेर पृथ्वीनारायणतिर अर्पण गर्दै गोरखा राज्यको १२ हजार घरधुरीबाट एक/एक रुपैयाँ उठाउने जुक्ति बताएको इतिहासमा उल्लेख छ । त्यतिबेला गोरखाको वार्षिक आय ६ देखि ८ हजारसम्म इतिहासमा उल्लेख छ । सोही संकलित रकमबाट बनारसबाट हातहतियार किनी ल्याएको इतिहासमा छ ।

युद्धका समयमा सैनिकलाई आवश्यक कपडा, युद्ध विजयपछि बजाउने बाजामा नगर्ची परिवारको योगदान रहेको थियो । चन्द्रागिरि डाँडाबाट नेपाल एकीकरणकर्ता पृथ्वीनारायण शाहले विशाल नेपाल बनाउने कल्पना गरेको इतिहास छ । पृथ्वी जयन्तीको दिन चन्द्रागिरिमा उहाँप्रति श्रद्धासुमन अर्पण गर्न आम सर्वसाधारणको उल्लेख्य उपस्थिति रहेको थियो । चन्द्रागिरि डाँडामा रहेको पृथ्वीनारायण शाहको सालिकमा माल्यार्पण र उहाँप्रति श्रद्धाभाव प्रकट गर्न बिहानैबाट सर्वसाधारण चन्द्रागिरि पुगेका थिए ।

नेपाली सेनाले मनायो पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवस
पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसका अवसरमा शुक्रबार नेपाली सेनाको जंगी अड्डामा आयोजित विशेष समारोहमा प्रधान सेनापति प्रभुराम शर्माले राष्ट्रनिर्माता श्री ५ बडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाहको सालिकमा पुष्पहार अर्पण गर्नुभएको छ । सोही सिलसिलामा पुस २१ गते गोरखा दरबारबाट राष्ट्रिय झण्डा तथा नेपाली सेनाका आरम्भकालीन पाँचवटा पल्टन (श्रीनाथ, पुरानो गोरख, कालीबक्स, बर्दवाणी–हाल बर्दबहादुर तथा सबुज) को झण्डा र दीपज्योतिसहित सुरु भएको एकीकरण मार्ग पदयात्रा गोरखा, धादिङ, नुवाकोट हुँदै हनुमानढोका पुगेर शुक्रबार बिहान पृथ्वीनारायण शाहको फोटो बग्गीमा राखी नगर परिक्रमापश्चात् जंगी अड्डामा आयोजित विशेष कार्यक्रमका साथ टुंगिएको छ । एकीकरण मार्ग पदयात्राको समापनसँगै जंगी अड्डामा आयोजित कार्यक्रममा प्रधान सेनापतिले वि.सं.२०७६ सालदेखि पृथ्वीजयन्ती तथा राष्ट्रिय एकता दिवसका अवसरमा नेपाली सेनाले आयोजना गर्दै आएको कविता प्रतियोगिताहरूबाट छानिएका कविताहरूको संगालो वीरताका गाथाहरू विमोचन गर्नुभएको छ । समारोहमा इतिहासविद् प्राडा.त्रिरत्न मानन्धरले पृथ्वीनारायण शाहको योगदान र दिव्योपदेशको सैनिक पक्षका बारेमा प्रवचन दिनुभएको थियो ।

राष्ट्रपतिद्वारा समसामयिक विषयमा तीन शीर्ष नेतृत्वको ध्यानाकर्षण
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले मुलुकका जल्दाबल्दा समस्या समाधान गरेर लोकतान्त्रिक व्यवस्थालाई सुदृढ बनाउन मिलेर अघि बढ्न प्रमुख तीन राजनीतिक दलका शीर्ष नेताहरूलाई आग्रह गर्नुभएको छ । राष्ट्रपति पौडेलले प्रधानमन्त्री तथा नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई शुक्रबार शीतलनिवासमा बोलाएर यस्तो आग्रह गर्नुभएको हो ।

राष्ट्रपति पौडेलले मुलुकमा देखिएका महत्वपूर्ण विषयहरू संघीयता कार्यान्वयन, सुशासन र विश्वविद्यालयमा सुधार गर्न ध्यानाकर्षण गराएको राष्ट्रपतिका प्रेस सल्लाहकार किरण पोखरेलले जानकारी गराउनुभयो । उहाँका अनुसार राष्ट्रपति पौडेलले दलहरूले मिलेर ल्याएको संघीयता कार्यान्वयन गर्न प्रदेशलाई अधिकार दिने गरी तत्काल कानुनहरू मिलेर बनाउन आग्रह गर्नुभएको थियो । त्यसैगरी, उक्त भेटका क्रममा निमुखाले न्याय पाउने गरी सुशासन कायम गर्न पौडेलले नेताहरूको ध्यानाकर्षण गराएको प्रेस सल्लाहकार पोखरेलले बताउनुभयो । पौडेलले त्रिभुवन विश्वविद्यालयको उपकुलपतिमा मेरो तेरो नभनी क्षमतावान प्राज्ञ ल्याएर विश्वविद्यालय सुधार अभियान थाल्न पनि नेताहरूलाई आग्रह गर्नुभएको थियो ।