चौथो राष्ट्रिय लघुवित्त सदस्य सम्मेलन

काठमाडौं । स्वस्थ लघुवित्त, समृद्ध सदस्य भन्ने नाराका साथ चौथो राष्ट्रिय लघुवित्त सदस्य सम्मेलन शनिबारदेखि काठमाडौंमा सुरु भएको छ । सम्मेलन उद्घाटन गर्दै अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले लघुवित्तकै कारण नेपालका दूरदराजका नागरिकमा वित्तीय पहुँच पुग्न सफल भएको बताउनुभयो । नेपालका विपन्न वर्ग, गरिब र महिलामा लघुवित्त क्षेत्रले ठूलो उत्साह भरेको भन्दै उहाँले जीविकोपार्जनमा समेत लघुवित्तले महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको बताउनुभयो । ७७ वटै जिल्लामा फैलिएका लघुवित्तले गाउँ-गाउँका नागरिकमा बचत र ऋण परिचालनको ज्ञान दिएको उहाँको भनाइ थियो ।

धेरै पक्ष सकारात्मक हुँदाहुँदै पनि लघुवित्तमा समस्यासँगै निस्क्रिय कर्जा बढेर छ प्रतिशतभन्दा माथि जाँदा जोखिम देखिएको भन्दै राष्ट्र बैंककी कामु गभर्नर ढुंगानाले लघुवित्तकर्मीलाई गम्भीर हुन सचेत गराउनुभएको छ ।

प्रजातन्त्र र लोकतन्त्रपछि नेपालमा लघुवित्त र सहकारीमा धेरै विकास भएको भन्दै अर्थमन्त्री महतले गरिबी शूून्यमा झार्ने, स्थानीयस्तरमा लघु उद्यम र स्वरोजगार बनाउने तथा स्थानीय अर्थतन्त्र राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा जोड्न धेरै सहयोग पुगेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘अहिले लघुवित्तमा केही समस्या देखिएको छ, यसलाई कसरी स्वस्थ बनाउने भन्ने सबैको चिन्ताको विषय हो । केही समस्या देखाएर स्वार्थ समूहले खेल्ने प्रयास गरेको देखिएको छ, यस्तो राम्रो क्षेत्रलाई लिएर राजनीतीकरण गर्न खोज्नेलाई कदापि सफल हुन दिने छैनौँ, ऋण नतिर्न उस्काउने खतरनाक प्रवृत्ति हो । सरकार चुप लाग्दैन, सरकारको साथमा लघुवित्तकै सदस्य र बचतकर्ता मिलेर गलत प्रवृत्ति हराउनुपर्छ ।’

उहाँले ऋण तिर्नुपर्दैन भन्ने भ्रममा नबस्न पनि ऋणीलाई आग्रह गर्नुभएको छ । अर्थमन्त्री महतले भन्नुभयो, ‘लिएको ऋण तिर्नुपर्दैन, हामी माफी गरिदिन्छौँ भन्दै आशा जगाएर स्वार्थ समूह खेल्न खोज्दैछ । बचतकर्ताको बचतबाट लगेको ऋण कदापि मिनाहा हुँदैन । बरु सरकारले विभिन्न सहजीकरण गरेको छ । ऋण त तिर्नैपर्छ । तिर्नुपर्दैन भन्ने प्रवृति परास्त हुन्छ ।’ साथै उहाँले लघुवित्तलाई नाफा कमाउने औजारका रूपमा नलिएर ग्रामीण विकास, लघु उद्यम र स्वरोजगारलाई केन्द्रमा राखेर काम गर्न पनि लघुवित्तकर्मीलाई सचेत गराउनुभयो ।

नेपाल राष्ट्र बैंकका कायममुकायम गभर्नर डा. निलम ढुंगाना तिम्सिनाले २१ प्रतिशत जनसंख्या औपचारिक वित्तीय पहुँचमा नरहेको अवस्थामा लघुवित्तले खेलेको भूमिकाको प्रशंसा गर्नुभयो । समावेशी विकासका लागि सरकारले विभिन्न कार्यक्रम ल्याउँदा पनि अपेक्षित सफलता हात नपरेको अवस्थामा लघुवित्तमार्फत् मात्रै समावेशी विकास भएको उहाँले जिकिर गर्नुभयो । ढुंगानाले भन्नुभयो, ‘आर्थिक असमानता हटाउन, विपन्नलाई सम्पन्न बनाउन, गरिबी निवारण गर्न, स्थानीय विकासलगायतमा लघुवित्तले खेलेको भूमिका निकै महत्वपूर्ण छ, हामी सबैले यसको प्रशंसा गर्नुपर्छ, आयआर्जन तथा रोजगारी सिर्जनामा लघुवित्तले राज्यलाई ठूलो गुन लगाएको छ ।’ धेरै विषय सकारात्मक हुँदाहुँदै पनि लघुवित्तमा समस्या र निस्क्रिय कर्जा बढेर छ प्रतिशतभन्दा माथि जाँदा जोखिम देखिएको भन्दै उहाँले लघुवित्तकर्मीलाई गम्भीर हुन सचेत गराउनुभयो ।

आयोजक समिति अध्यक्ष शंकरमान श्रेष्ठले गरिब र विपन्नलाई नै लक्षित गरेर लघुवित्तको सुरुवात भएकाले बाटो बिराएकाहरू सही बाटोमा आउनु अहिलेको आवश्यकता रहेको बताउनुभयो । नेपालमा तीन दशकअघिदेखि सेवा थालेका लघुवित्तले महिला, गरिब र विपन्नलाई एउटा युगबाट अर्कै युगमा लगेको उहाँको दाबी थियो । लघुवित्तमा पछिल्लो समय समस्या आउनुमा सहकारी संस्थाकै कमजोरी रहेको पनि उहाँले आरोप लगाउनुभयो ।

अध्यक्ष श्रेष्ठले भन्नुभयो, ‘यो बीचमा लघुवित्तमा केही समस्या देखियो । लघुवित्तलाई कम्पनी ऐनअनुसार चलाउन थालियो, सेयरधनीले बढी नाफामा लैजाने खालका क्रियाकलाप गरे, लाभांश बाँड्ने क्रम बढ्यो, लघुवित्त त धेरै नाफा पाउने थलो रहेछ भनेर लगानी गर्नेहरूको बाढी आयो । लघुवित्तका सदस्यलाई हामीले सेयरहोल्डर बनाएनौँ, त्यहाँ ठूलो गल्ती भयो । ऋण प्रवाह गर्दा पनि लापरबाही भयो, सरकारले नयाँ लाइसेन्स खुलायो, झन् विकृति र विचलन आयो । अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा भयो ।’ विगतका गल्तीबाट अब लघुवित्त सुधारको बाटोमा लागेको भन्दै उहाँले सम्मेलनलाई नवयुगको सुरुवात मानेर अघि बढ्न आग्रह गर्नुभयो ।

नेपाल लघुवित्त बैकर्स संघका अध्यक्ष रामबहादुर यादवले लघुवित्तको क्षेत्र विषम परिस्थितिबाट गुज्रिएको समयमा भएको सम्मेलनले ठूलो महत्व राख्ने बताउनुभयो । विश्वका धेरै देशमा लघुवित्त सम्मेलन हुने गरेको तर लघुवित्त सदस्य सम्मेलन भने नेपालमा मात्रै हुने गरेको भन्दै यादवले नेपालमा लघुवित्तले कसरी आफूलाई सुधार गर्दैछन् भन्ने राम्रो प्रमाण सम्मेलनलाई पनि लिन सकिने जिकिर गर्नुभयो । झण्डै ६० लाख सदस्यमार्फत् गाउँ-गाउँमा वित्तीय सचेतनासँगै लगानी र उद्यमलाई बढावा दिएको लघुवित्त क्षेत्रलाई सरकारले उपेक्षा गरेको उहाँको गुनासो थियो ।

लघुवित्त अभियन्ता तथा सांसद योगेन्द्र मण्डलले आफू सांसद बन्नुमा लघुवित्तकर्मी महिला र गरिबको योगदान भन्दै सरकारले लघुवित्त सुधारका लागि विभिन्न नीति र भाषण गरे पनि व्यवहारमा लागू नभएको बताउनुभयो ।

आइतबारसम्म सञ्चालन हुने सम्मेलनमा लघुवित्त क्षेत्रका नियामक, नीतिगत र सरकारी निकायका प्रतिनिधि, लघुवित्त संस्थाका नेतृत्वकर्ता, सञ्चालक, लघुवित्तकर्मी, लघुवित्त सदस्य, विज्ञ, सरोकारवालालगायत आठ सयभन्दा बढीको सहभागिता रहेको आयोजकले जनाएको छ ।