काठमाडौं । नवीकरणीय ऊर्जाको विस्तार दुर्गम गाउँसम्म पुगे पनि समतामूलक पहुँच र दिगो हुन नसकेको विज्ञहरूले बताएका छन् । ललितपुरमा आयोजित नवीकरणीय ऊर्जामार्फत् नेपालको ऊर्जा, पानी र खाद्य सुरक्षामा आइरहेका चुनौती समाधानको सम्भावना विषयक कार्यशालाका सहभागीले यस्तो बताएका हुन् । उनीहरूले नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादन गर्ने सक्ने क्षमता अधिक भएकाले ऊर्जामार्फत् खाद्य सुरक्षा बढाउन सकिने बताएका छन् ।
ब्रिटिस दूतावासकी ऊर्जा सल्लाहकार रेशा पियाले ग्रामीण विद्युतीकरणका लागि अफग्रिड ऊर्जा महत्वपूर्ण रहेको भन्दै लघु जलविद्युत् तथा सौर्य ऊर्जामार्फत् दुर्गम क्षेत्रमा विद्युत् पहुँच वृद्धि गर्न र खाना पकाउनेलगायतका काममा उपयोग गर्न सहयोग पुगेको बताउनुभयो । सरकारले दक्षिण एसियाका अन्य देशको तुलनामा उत्कृष्ट नीतिगत व्यवस्था गरेको भए पनि कार्यान्वयनमा समस्या रहेको उहाँको भनाइ थियो । पियाले भन्नुभयो, ‘सरकारले नेट मिटरिङ, भायबिलिटी ग्याप फण्डिङलगायतका व्यवस्था गरेको भए पनि कार्यान्वयन प्रभावकारी छैन ।’
नेपाल रिन्युयबल इनर्जी प्रोग्रामका डेपुटी टिम लिडर प्रेमसागर सुवेदीले भायबिलिटी ग्याप फण्डिङ संयन्त्रमा रहेर काम गर्दा योजना प्रभावकारी भएको दाबी गर्नुभयो । तथापि ग्रामीण क्षेत्रमा विद्युत् पहुँच वृद्धि गर्नुका साथै दिगो प्रणाली निर्माणमा ध्यान दिनुपर्नेमा उहाँले जोड दिनुभयो । जसका लागि निजी क्षेत्रलाई व्यावसायिकरूपमा नाफा हुने प्रणालीगत व्यवस्था आवश्यक हुने उहाँको भनाइ थियो । सुवेदीले भन्नुभयो, ‘यसले वित्तीय निकायलाई पनि ग्रामीण विद्युतीकरण र नवीकरणीय ऊर्जाका परियोजनामा लगानी गर्न आकर्षित गर्नेछ ।’ घाम ऊर्जाका चिफ अपरेटिङ अफिसर सुदीपवीर तुलाधरले सौर्य ऊर्जा परियोजनाका लागि वित्तीय संस्थाले लगानी गर्न आनाकानी गर्दै आएको बताउनुभयो । स्थानीयस्तरमा नयाँ प्रविधि सहज अपनाउने ज्ञान र अनुभवको कमीका साथै सौर्य ऊर्जा उत्पादन र सञ्चालनमा आउने चुनौती सहजीकरण गर्न नीतिगत सुधारमा पनि उहाँले जोड दिनुभयो ।
ग्रामीण प्रविधि केन्द्रकी निर्देशक डा. अञ्जु शर्माले प्रविधि उपलब्ध हुँदैमा प्रयोगकर्ताले प्रभावकारी उपयोग नगर्ने भन्दै प्रविधिबारे व्यापार चेतना विस्तारमा जोड दिनुभयो ।
वैकल्पिक उर्जा प्रवद्र्धन केन्द्रका कार्यकारी निर्देशक डा. नवराज ढकालले देशका कुनै पनि क्षेत्रमा सौर्य वा विद्युत् ऊर्जाको प्रयोगले पेट्रोलियम खपत विस्थापन गर्न सहयोग पुग्नुका साथै दिगो विकास लक्ष्य हासिल गर्न सहयोग पुग्ने बताउनुभयो ।
इन्टरनेसनल वाटर म्यानेजमेन्ट इस्टिच्युटका सिनियर रिसर्च फेलो डा. अविनाश किशोरले भारत, बंगलादेश र नेपालमा भइरहेको विद्युतीय पम्प प्रयोगबाट सिँचाइ गर्ने प्रणालीबारे चर्चा गर्नुभएको थियो भने अध्येता शिशिर श्रेष्ठले मध्य पहाडमा सोलार लिफ्ट इरिगेसनबारे चर्चा गर्नुभएको थियो ।
कार्यक्रम वैकल्पिक ऊर्जा प्रवद्र्धन केन्द्र, इन्टरनेसनल वाटर म्यानेजमेन्ट इस्टिच्युट, इन्टरनेसनल फुड पोलिसी इस्टिच्युट, सिजिआइएआर, नेक्कस गेन्स इनिसिएटिभलगायतले संयुक्तरूपमा आयोजना गरेका हुन् ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच