कृषि यान्त्रीकरण प्रदर्शनी सुरु

पोखरा । कृषि यान्त्रीकरणको अवलम्बन, कृषि कार्यमा परिवर्तन भन्ने नाराका साथ शुक्रबारदेखि पोखरामा प्रथम प्रादेशिक कृषि यान्त्रीकरण प्रदर्शनी २०८० सुरु भएको छ । नेपाल कृषि मेसिनरी व्यवसायी संघद्वारा पोखरा नयाँ बजारस्थित पोखरा प्रदर्शनी केन्द्रमा आयोजित प्रदर्शनीमा १० भन्दा बढी मुलुकका एक हजारभन्दा बढी प्रकारका कृषियन्त्र, औजार, उपकरण तथा प्रविधि राखिएका छन् ।

प्रदर्शनी उद्घाटन गर्दै गण्डकी प्रदेशका कृषि तथा भूमी व्यवस्थापनमन्त्री महेन्द्रध्वज जिसीले भौगोलिक स्थिति अनुसार कृषि यान्त्रीकरण योजना तयार गरिनुपर्ने बताउनुभयो । कृषि यान्त्रीकरणका नाममा मेसिन अनुदानमा दिइने भए पनि त्यसको सही सहुपयोग हुन नसकेको उहाँको भनाइ थियो । मन्त्री जिसीले भन्नुभयो‘मेसिनहरू बिक्री भइरहेका छन् तर बिक्री भइसकेपछिको सेवामा पनि हामीले ध्यान दिनुपर्ने आवश्यक छ ।’ पहाडमा किसानले मेसिन बिग्रिँदा मर्मत गर्ने सुविधा नपाएको भन्दै उहाँले समस्या समाधानका लागि निजी क्षेत्रले पनि पहल गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।

सरकारले दिने कृषि अनुदानमा पनि धेरै राजनीतीकरण भएको स्वीकार्दै मन्त्री जिसीले नीतिगत रूपमै कृषि क्षेत्रमा परिवर्तनको आवश्यकता औल्याउनुभयो । उहाँले भन्नुयो, ‘देशको कृषि क्षेत्र अहिले संकटमा छ । सरकारले दिने अनुदानसमेतमा राजनीतीकरण हुँदा किसान मारमा परेका हुन्, तर यो स्थिति अब लामो समय रहने छैन । तीनै तहका सरकारले मिलेर नीतिगत परिवर्तन ल्याउन काम गरिरहेका छन् ।’ कृषि क्षेत्रका लागि विनियोजित बजेट पनि राम्रोसँग उपयोग हुन नसकेको भन्दै उहाँले प्रदेशको दोस्रो पञ्चवर्षीय योजना उत्पादन, भण्डारण र बजारीकरणमा केन्द्रित नीति बनाउने तयारी भइरहेको जानकारी दिनुभयो । आयोजक संस्थाका अध्यक्ष कृष्ण शर्माले निजी क्षेत्रले मात्र नभई मेसिन प्रयोग तथा मर्मतको विषयलाई सरकारले पनि प्राथमिकतामा राख्नुपर्ने बताउनु्भयो ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘देशमा यस्ता मेसिन प्रयोग तथा मर्मतको विषयमा कृषकलगायत अन्य सरोकारवालालाई तालिम दिने उद्देश्यसहितको राष्ट्रिय तालिम केन्द्रको स्थापना गर्नु आवश्यक छ । सरकारकै पहलमा मेसिन अनुदानमा वितरण भइरहेका छन् । बिक्रीपछि मर्मतका लागि पनि सरकारले सहकार्य गर्नु आवश्यक छ । कृषि क्षेत्रमा सरकारले पर्याप्त बजेट विनियोजन गर्नुपर्छ ।’ संघका महासचिव अर्जुनप्रसाद लुइँटेलले कृषि यान्त्रीकरणको विषयमा नेपाल १० वर्षपछि रहेको बताउनुभयो ।

गण्डकी प्रदेशको कृषि तथा भूमि व्यवस्थापन मन्त्रालयअन्तर्गतको कृषि विकास निर्देशनालयका महानिर्देशक वासुदेव रेग्मीले पहाडी क्षेत्रलाई लक्षित गरी फरक किसिमको मेसिनरी उत्पादन गरिनुपर्ने कुरामा जोड दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘गण्डकी प्रदेशजस्तो पहाडी क्षेत्रमा फरक किसिमका प्रविधि आवश्यक छन्, स्थान विशेषमात्र नभई हामीले महिलामैत्री प्रविधिमा पनि ध्यान दिनु उत्तिकै आवश्यक छ । पहाडी क्षेत्रका महिलालाई ध्यानमा राखेर कृषि मसिनहरू उत्पादन गरिनुपर्छ ।’ पोखरा महानगरपालिकाका कृषि प्रमुख मनोहर कडरियाले पनि प्रदेशमा धेरै टुक्रे जमिन र भिरालो जमिन भएका कारण सोही प्रकारको मेसिन आवश्यक भएको बताउनुभयो । उहाँले प्रदर्शनीमा राखिएका ६० वटा कम्पनीको कुनै पनि मेसिन किसानले खरिद गर्दा महानगरपालिकाले अनुदान उपलब्ध गराउने घोषणासमेत गर्नुभयो ।

उहाँले स्वदेशी तथा विदेशी कृषि मेसिनरी खरिद गर्दा किसानलाई ५० प्रतिशत अनुदान दिने घोषणा गर्नुभएको हो । महिला उद्यमी संघ कास्कीकी अध्यक्ष शारदा बरालले महिलाका नाममा आएको यान्त्रीकरण अनुदान आवश्यक किसानलेभन्दा पनि अन्य पहुँचवालाले पाउने गरेको गुनासो गर्नुभयो ।

संघका निवर्तमान अध्यक्ष खोजराज कटुवालले स्वेदशमै उत्पादित कृषि मेसिनरी सामग्रीले बजार नपाउँदा कृषि मेसिनरी उद्योग संकटमा परेको बताउनुभयो । महँगो भन्सार तिरेर कच्चा पदार्थ ल्याइ देशमै उत्पादन गरेको सामग्रीभन्दा कम भन्सार करमा आयात गरेको सामग्रीले सस्तोमा बजार पाउँदा स्वदेशी उत्पादन संकटमा परेको उहाँको गुनासो थियो ।

कृषक समूह महासंघ कास्कीका प्रतिनिधि चित्रनाथ पौडेलले कृषि क्षेत्रमा पुरुषको तुलनामा महिलाको सक्रियता धेरै रहेकाले महिलालाई लक्षित गरेर नै प्रविधि तयार गरिनुपर्ने बताउनुभयो । खेतीयोग्य जमिन बाझै भएको र काम गर्ने जनशक्ति विदेश पलायन भएका कारण पनि मेसिनरीमा जोड दिनुपर्ने उहाँको भनाइ थियो । नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघअन्तर्गतको कृषि उद्यम केन्द्रका सभापति डिबी बस्नेतले कृषि यान्त्रीकरण थप व्यवस्थित हुनुपर्ने बताउनुभयो ।

पोखरा महानगरपालिकाका द्रोणबहादुर कार्कीले कृषि क्षेत्रको प्रवद्र्धन तथा विकासका लागि महानगरले गरिरहेको गतिविधिबारे चर्चा गर्नुभएको थियो । सो अवसरमा पोखरा उद्योग वाणिज्य संघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका उपाध्यक्ष हेमराज ढकाललगायतले पनि कृषि क्षेत्र यान्त्रिकीकरणमा जोड दिएनु भएको थियो ।

गण्डकी प्रदेशको कृषि तथा भूमि व्यवस्था मन्त्रालयका सचिव सहदेवप्रसाद हुमागाईंले सरकारले कृषि क्षेत्रमा युवापुस्तालाई आकर्षित गर्न नसक्दा खाद्यान्न आयात बढ्दै गएको बताउनुभयो भने कृषि विभागका महानिर्देशक डा.हरिबहादुर केसीले बाँझो खेत र व्यावसायिक अवसरबीचको खाडल पुर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘एकातिर हाम्रा खेतबारीहरू बाझैँ छन्, अर्कोतिर हामीले कृषि उपकरणको सदुपयोग गरेर व्यावसायिक कृषिमा भएका अवसरको फाइदा उठाउन गर्न सकिरहेका छैनौ, यी दुईबीचको खाडल पुर्न कृषि यान्त्रीकरणले ठूलो भूमिका खेल्न सक्छ ।’