दशैँ मनाउन उपत्यका छाड्नेको घुइँचो

काठमाडौं । दशैँका लागि गाउँघर जानेको संख्या बढ्न थालेको छ । घटस्थापनापछि काठमाडौं उपत्यका छाडेर गाउँघर फर्कनेको संख्या हृवात्तै बढेको हो । दशैँ आउन एक साता बाँकी हुँदा उपत्यकाबाट बाहिर जाने यात्रुहरूको चाप काठमाडौंका नाकाहरूमा देखिन थालेको छ भने उपत्यका सुनसान बन्न थालेको छ । नयाँबसपार्क, कंलकी, कोटेश्वारलगायत राजधानीको विभिन्न बसपार्कमा बिहानैदेखि बेलुकासम्म झोला र कुम्लो-कुटुरो बोकेर दशैँ मनाउन घर फर्किनेहरूको लामबद्ध बसेका देख्न सकिन्छ । २२ असोजयता मात्रै काठमाडौंबाट करिब साढे दुई लाख जना विभिन्न नाका हुँदै दशैँ मनाउन घर फर्किसकेको उपत्यका ट्राफिक कार्यालयले जनाएको छ । सोमबार साँझसम्म करिब साढे दुई लाखले उपत्यका छाडेको र मंगलबारबाट दैनिक ७०-८० हजारले उपत्यका छाड्न थालेको कार्यालयले जनाएको छ ।

असोज २७ बिहान ६ बजेसम्म ४७ हजार ६४३, असोज २८ गते बिहान ६ बजेसम्म ५१ हजार २७९ र २९ गते बिहान ६ बजेसम्म ५१ हजार ३८७ यात्रु बाहिरिएका छन् । यात्रुहरूको चाप बढेपछि यातायात व्यवसायीले गाडी थप्न थालेका छन् । हवाईमार्गबाट पनि बाहिरिनेको संख्या दैनिक पाँच हजारभन्दा बढी रहेको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल कार्यालयले जनाएको छ । उपत्यका ट्राफिक कार्यालय प्रमुख डिआइजी पोषराज पोखरेलले उपत्यकाबाट बाहिरिनेको चाप बढेको बताउनुभयो । घटस्थापनादेखि नै अधिकांश कलेज, विद्यालय र संघसंस्था बन्द भएसँगै सवसाधारण घर फर्किन थालेको पोखरेलले जानकारी दिनुभयो । मंगलबारबाट दैनिक ७०-८० हजार जनाको संख्यामा दशैँ मनाउन घर फर्किने उहाँले बताउनुभयो ।

ट्राफिक प्रहरीले उपत्यकाबाट बाहिरिने चारवटै नाकामा यात्रु सहायता कक्ष र चेकजाँच गर्ने ठाँउ राखेको छ । काठमाडौं उपत्यकाभित्रका १५ स्थानमा यात्रु सहायता कक्ष सञ्चालन गरिएको छ । भने, हरेक नाकामा सुरक्षा व्यवस्था मिलाइएको छ । सवारी छुटेपछि हरेक प्रहरी पोष्टले सुरक्षा लिने र रातिसमेत प्रहरी सुरक्षामा खटाइने कार्यालय प्रमुख डिआइजी पोखरेलले बताउनुभयो । दशैँमा यात्रुको सहजताका लागि हाल काठमाडौंबाट बस छुट्ने स्थान गोंगबु क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी यात्रुको भिडभाड हुनेगरेको छ । ट्राफिकको तथ्यांकअनुसार उपत्यका हुँदै बाहिरिने विभिन्न रुटमा गरी हालसम्म ९१ हजारभन्दा बढीले अग्रिम बुकिङ गरिसकेका छन् । उनीहरूले यही साताभित्र उपत्यकाबाट बाहिरिँदैछन् ।

दशैँमा आफ्नो निजी सवारीसाधन, मोटरसाइकल र अन्य सवारीमार्फत घर फर्किनेको नाकाहरूमा भिडभाड भएको कार्यालयले जनाएको छ । प्रहरीका अनुसार विभिन्न माध्यमबाट यो दशैँमा २० लाखभन्दा बढी सर्वसाधारण घर फर्किन्छन् । गतवर्षको दशैँमा १७ लाखभन्दा बढी उपत्यका छाडेका थिए । दशैँको समयमा दैनिक ५० हजार सवारीसाधन यात्रु बोकेर बाहिरिने गरेको प्रहरीले जनाएको छ । दशैँमा समयमा देशभरबाट २० हजारभन्दा बढी प्रहरी परिचालन गरिने प्रहरीले जनाएको छ ।

उपत्यकामा रोजगारी, वैदेशिक रोजगारीमा जान आएका, अध्ययनका लागि बस्दै आएकाहरू धेरैजसो अरू बेलाभन्दा दशैँमा बढी घर फर्किने गरेका छन् । कतिपय घरजाने रहर हुँदाहुँदै पनि टिकट नपाएर फर्किनु परेको बताउँछन् । कतिपय टिकट नपाएर बसेका छन् भने, कतिपय ब्लकमा टिकट किनेर घर जान्न बाध्य छन् । सरकारले अग्रिम टिकट गतसाता खुलाए पनि बसपार्कमा टिकट नपाएर यात्रुहरू रिजर्भ गाडीमा जान्न बाध्य छन् । अहिले बसपार्कभन्दा बाहिर यात्रुलाई होटल, काउन्टर र अन्य स्थानबाट महँगो टिकट लिएर फकिनुपरेको यात्रुहरू नै बताउँछन् ।

समयमा यात्रा गर्न मुश्किल
दशैँ लागेपछि घर फर्किने यात्रुलाई मध्यनजर गर्दै सवारीसाधन र अन्य सुविधालाई बढाएको नेपाल यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष सरोज सिटौलाले जानकारी दिनुभयो । घर फर्किने यात्रुको चाप बढेसँगै राजमार्गमा पनि सवारी जाम बढेको छ । राजमार्गका अधिकांश स्थानमा निर्माणका काम भइरहेको र खाल्टाखुल्टी नपुरिँदा यात्रा गर्न समस्या भइरहेको सिटौलाले बताउनुभयो । ‘विगत वर्षभन्दा यो वर्ष धेरै दशैँ मनाउन घर फर्किएका छन् । अहिले अधिकांश सडक, राजमार्ग र साना सडकहरू भत्किएका छन् । दशैँ सुरु भएपछि कत्तै बाटो निर्माण हुँदैछ । जसका कारण यात्रामा समस्या छ’, उहाँले भन्नुभयो, ‘सरकारले यातायात सुविधामात्र अहिलेसम्म हेरिरहेको छ । तर, सडक, बाटो र अन्य अतिआवश्यक समस्या चाँहि हरेको छैन । जसका कारण यातायात विकास भनेजति भएको छैन ।’ दशैँमा घर फर्कनेहरूले लत्ताकपडालगायत सामान बोकेर जाने हुँदा गाडी धेरै लोड हुने गरेको र सडकमा खाल्टाखुल्टी हुँदा चालकलाई धेरै मुिश्कल हुने गरेको उहाँको भनाइ छ ।

‘टिकटको समस्या छैन’
यता, यात्रुहरूले पनि टिकट पाउन समस्या भएको गुनासो गर्दै आएका छन् तर यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष सिटौलाले सहज रूपमै टिकट उपलब्ध गराउँदै आएको दाबी गर्नुभयो । ‘यात्रुहरूलाई सहज रूपमै टिकटको व्यवस्था गर्दै आएका छौं, आज नै जान चाहनेले टिकट काट्दा पनि हामीले उपलब्ध गराएका छौं, टिकट नपाएको भन्ने सामाजिक सञ्जालमा आएका कुरा साँचो होइन,’ उहाँले भन्नुभयो । उहाँले जति छिटो सवारीसाधन फर्किन्छन् त्यति नै यात्रुहरूलाई सहज हुने बताउनुभयो ।

सरकारले दशैँकोे यातायात व्यवस्थापनलाई सहज बनाउन असोज २६ गते देशैभरका सार्वजनिक सवारीसाधनमा रूट परमिटसमेत खुला गरिसकेको छ । यातायात व्यवसायीहरूले बढी भाडा लिने गरेको गुनासो आएको छ । यातायात व्यवस्था विभागले त्यसरी भाडा लिएमा सम्बन्धित निकायमा जानकारी गराए कारबाही गर्ने जनाएको छ । यातायात व्यवस्था विभागका सूचना अधिकारी ईश्वरीदत्त पनेरूले भन्नुभयो, ‘यातायात व्यवसायीहरूले बढी भाडा लियो भन्ने हामी कहाँ अहिलेसम्म जानकारी आएको छैन, यदि त्यसरी लिएको खण्डमा प्रमाणसहित सम्बन्धित निकायमा जानकारी गराउनू, कारबाही हुन्छ ।’

विमानस्थलमा पनि भिडभाड
यस्तै, दशैँ सुरु भएसँगै त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पनि भिडभाड बढेको छ । २२ असोजयता हवाईमार्गबाट दशैँ मनाउन दैनिक पाँचदेखि सात हजारको संख्यामा जाने गरेको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल कार्यालयले जनाएको छ । कार्यालयका अनुसार यो साताबाट दैनिक १० हजार हवाईमार्ग हुँदै दशैँ मनाउन घर फर्किँदै छन् । वैदेशिक रोजगारीमा गएका पनि दशैँ मनाउन फर्किने गरेका छन् । जसका कारण त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भिडभाड छ ।

प्रहरीको चाडपर्वलक्षित सुरक्षा योजना
काठमाडौं उपत्यका प्रहरी कार्यालयले सर्वसाधारणमा १० बुँदे अपील जारी गर्दै सचेत हुन अनुरोध गरेको छ । चाडबाडका बेलामा सुरक्षा सतर्कता अपनाई आफू, आफ्नो परिवार, छिमेक र समाजसहित सुरक्षित उपत्यका बनाउने अभियानमा हातेमालो गर्न प्रहरीले आग्रह गरेको छ । कार्यालयका प्रवक्ता एसएसपी दिनेशराज मैनालीले सर्वसाधारणमा सचेतना र चनाखो हुन अपील जारी गरिएको जानकारी दिनुभयो ।

बाटोमा हिँड्दा वा अन्य ठाउँमा अपरिचित व्यक्तिले दिएको खानेकुरा नखान प्रहरीको अनुरोध छ । जारी अपीलमा नगद, बहुमूल्य सामान, गरगहना, महँगा मोबाइल फोनसहित भिडभाडमा सकेसम्म नजान, घर तथा पसलबाहिर जानुपरेमा घरको झ्यालढोका राम्रोसँग बन्द गरेको छ÷छैन यकिन गर्न र सकेसम्म साइरन जडित ताल्चा जडान गर्न, लामो समय घर, पसल छोडी बाहिर जानुपरेमा छिमेकी तथा स्थानीय प्रहरीलाई खबर गर्न भनिएको छ ।

यसैगरी, सकेसम्म डिजिटल प्रविधिमार्फत रकमको कारोबार गर्न, आफ्नो मोबाइल बैंकिङको पासवर्डलगायत हरदम गोप्य राख्न, चेकबाट कारोबार गर्नुपर्ने अवस्थामा आफ्नो रकमले भ्याउने अंकको मात्र चेक जारी गर्न तथा सामाजिक सञ्जालमा आफ्नो व्यक्तिगत तथा यात्राको विवरण अद्यावधिक नगर्नसमेत प्रहरीले अनुरोध गरेको छ । लंगुरबुर्जा, तास, जुवालगायत हारजित हुने खेल खेल्दा उठिबास हुनसक्नेतर्फ सचेत बन्न, मादक पदार्थ सेवन (मापसे), लागूपदार्थ सेवन (लापसे) गरी सवारी नचलाउन, ट्राफिक नियमको पालना गर्न प्रहरीले अनुरोध गरेको छ । उपत्यका प्रहरीले तालिम प्राप्त कुकुर र ड्रोनकोसमेत प्रयोग गरेर सुरक्षा निगरानी बढाएकाले ढुक्कसँग चाडपर्व मनाउन अनुरोध गरेको छ ।