बुटवल-नारायणगढ सडक विस्तार निराशाजनक

काठमाडौं । पूर्वपश्चिम राजमार्गअन्तर्गत नारायणगढ-बुटवल सडकखण्ड विस्तारको शिलान्यास भएको पाँच वर्ष पूरा हुँदा ४५ प्रतिशत मात्र काम भएको छ । विसं २०७५ चैत ८ गते तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले रुपन्देहीबाट सडक विस्तारको शिलान्यास गर्नुभएको थियो । सडक विस्तारको काम सम्झौता भएको मितिले ४२ महिनाभित्र सम्पन्न गर्नेगरी सम्झौता गरिएको थियो । पहिलो पटकको समयावधि सकिएर पटक–पटक म्याद थप्दा पनि सडक पुनर्निर्माणको प्रगति भने निराशाजनक छ । ११४ किलोमिटरको यो सडकखण्ड पार गर्न अहिले ६ घण्टासम्म लाग्ने भएकाले सवारी चालक र सेवाग्राहीलाई निकै सकस छ ।

पछिल्लोपटक थपिएको म्याद सकिन जम्मा ६ महिना मात्र बाँकी रहँदा पनि ५५ प्रतिशत काम बाँकी रहनुले अझै दुई वर्षभन्दा बढी यो सडक सम्पन्न हुने सम्भावना देखिँदैन । पछिल्लोपटक असार वि.सं.२०८१ सम्मलाई सडक निर्माणको म्याद दिइएको छ । ठेकेदार कम्पनीको ढिलासुस्तीका कारण अपेक्षित प्रगति हुन सकेको छैन । परियोजनाका लागि राज्यका तर्फबाट निर्माण सामग्री आपूर्ति रोकिएर झञ्झटसमेत बेहोर्दै आएको छ ।

बुटवल-नारायणगढ सडक आयोजना पश्चिम खण्डका प्रमुख शशांक मिश्रले नदीजन्य पदार्थको अभावले गर्दा कालोपत्र गर्ने अवस्थामा पुगेको खण्डमा पनि काम हुन नसकेको दाबी गर्नुहुन्छ । ‘हामीलाई अहिले नौ लाख घनमिटर नदीजन्य पदार्थ (ढुंगा, बालुवा र मिस्कट) आवश्यक छ,’ प्रमुख मिश्रले हिमालय टाम्इससँग भन्नुभयो, ‘जम्मा ५० हजार घनमिटर मात्र सुनिश्चित भएको छ । धेरै पालिकासँग कुराकानी भए पनि निकाल्न पाइएको छैन । अब कालोपत्रे गर्ने तयारी अवस्था धेरै ठाउँमा पुगेका छन् ।’ ‘पछिल्लो समय काम तीव्र रूपमा अघि बढेको छ । काम पनि भइरहेको छ । पुलहरू धेरै बनिसके कालोपत्रे नहुँदासम्म काम भएको नदेखिएर मात्रै हो । रुपन्देही खण्डमा कालोपत्रे अझै सुरु भएको छैन । बर्दघाट, हर्कपुललगायत धेरै ठाउँमा कालोपत्रे पनि भइरहेको छ,’ मिश्रले भन्नुभयो ।

सरकारले तीन जिल्लामा पर्ने नारायणगढ-बुटवल खण्डलाई गैँडाकोट-दाउन्ने र दाउन्ने-बुटवल गरी दुई खण्डमा विभाजन गरेर ठेक्का लगाइएको थियो । गैँडाकोट-दाउन्ने ६५ किमी सडकलाई खण्ड १ (पूर्वी खण्ड) र दाउन्ने-बुटवल ४९ किमी सडकलाई खण्ड २ (पश्चिम खण्ड)मा छुट्टाएर सँगसँगै दुवैतर्फ काम भइरहेको छ । दुवैतर्फ कामको सुस्तता उस्तै छ ।

विसं २०१८ मा तत्कालीन राजा महेन्द्रले गैँडाकोटमा शिलान्यास गरेको सडक ५७ वर्षपछि फराकिलो हुने क्रमको सुरुआत गरिएको थियो । एसियाली विकास बैंक (एडिबी)को ऋण सहयोगमा विस्तार सुरु भएको सडक निर्माणको लागत १६ अर्ब ९९ करोड ५२ लाख छ । लागतको ८५ प्रतिशत एडिबीले ऋण उपलब्ध गराएको छ भने बाँकी थप नेपाल सरकारले नै जुटाउनेछ । चाइना स्टेट कन्स्ट्रक्सन इञ्जिनियरिङ कर्पोरेसनले दुवै खण्डको ठेक्का पाएर काम अगाडि बढाइरहेको छ । यस खण्डको सहरी क्षेत्रमा चारलेन सडकको अतिरिक्त १७.४ किलोमिटर सडकमा सर्भिस लेन निर्माण गरिनेछ भने दाउन्नेको ४.१ किलोमिटर उकालोमा तीन लेनको सडक विस्तार हुनेछ ।

यात्रुहरू वाक्कदिक्क
सडक भत्किएका ठाउँमा मर्मत नहुँदा यात्रु मात्रै नभएर स्थानीयवासीले समेत सास्ती खेप्दै आएका छन् । यस खण्डमा दैनिक सवारीसाधन चलाउने चालक तथा साना व्यवसायी बाटाको कारण दिक्क भएको स्थानीय व्यवसायी विवेक थापाले बताउनुभयो । नारायणगढबाट अटोमा सामान ल्याएर मुकुन्दपुरमा व्यवसाय गर्दै आउनुभएका उहाँले सो सडकका कारण दैनिक आवतजावतमा निकै समस्या परेको गुनासो गर्नुभयोे । ‘यो सडक दैनिक हिँड्नुपर्छ, सामान सहितको अटो डाइभर्सनमा बिग्रिँदा समस्या पनि हुने गरेको छ’, थापाले भन्नुभयो, ‘सडकको दुरावस्थाका कारण मेरो अटोसमेत पटक-पटक बिग्रिन थालेको छ ।’ बुटवल- नारायणगढ सडक खण्डको वन क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी समस्या भएको उहाँको भनाइ छ । खाल्डाखुल्डीमा सवारीसाधन गुडाउँदा चाँडै बिग्रिने तथा सवारीसाधनमा समस्या आइरहने थापाले बताउनुभयो ।

कामका लागि मोटरसाइकलमा यात्रा गर्न नै अप्ठ्यारो हुने गरेको स्थानीयवासी शंकर आचार्यले गुनासो गर्नुभयो । ‘नजिकै नारायणगढ बजार भएका कारण किनमेलमा निस्कन तथा कार्यालय जानका लागि सधैँ मोटरसाइकल प्रयोग गर्ने गरेको छु’, आचार्यले भन्नुभयोे, ‘धुलाका कारण मोटरसाइकलमा यात्रा गर्नै समस्या हुने गरेको छ ।’ विस्तारको क्रममा रहेको सडक चाँडै निर्माण भएर सहज यात्रा गर्न पाउने दिन आशामा आफूहरूको दिन बित्ने गरेको आचार्यले बताउनुभयो ।

‘यो सडक भएर दैनिक हिँड्नुपर्छ, जंगल क्षेत्रमा त बिग्रिएको सडकमा पानीसमेत हाल्दैनन्’, आचार्यले भन्नुभयोे, ‘जसकारण धुलो उडेर मोटरसाइकल चलाउनै समस्या हुन्छ भने लगाइएको लुगा पनि मैलो हुन्छ ।’ निर्माणाधीन सडक भएर यात्रा गर्ने यात्रुका साथै स्थानीयवासी धुवाँ र धुलोका कारण आजित भएका छन् ।

सडक विस्तारका क्रममा केही स्थानमा पानी हालेर धुलो उड्न नदिइने गरेको भए पनि सबै ठाउँमा पानी नहाल्दा समस्या हुँदै आएको छ । पानी पर्दा हिलो हुने र घाम लाग्दा धुलो उड्ने समस्याले राजमार्ग नजिक घर हुने बासिन्दा तथा व्यापारीलाई धेरै असर गर्ने गरेको गैँडाकोट–१० का व्यवसायी विष्णुप्रसाद पौडेलले बताउनुभयो । सडकबाट उडेको धुलो पसलमा गएर थुप्रिँदा व्यापार व्यवसायमा समेत प्रत्यक्ष रूपमा असर परेको पौडेलको भनाइ छ ।

सडक निर्माण पूरा भएपछि बुटवलबाट नारायणगढ डेढ घण्टामै पुग्न सकिने छ । विस्तारित सडक बस्तीमा छ लेन र जंगलमा चार लेनको हुनेछ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठ, भौतिक पूर्वधारमन्त्री प्रकाश ज्वालाले निरीक्षण र कामलाई तीव्रता दिन निर्देशन दिए पनि प्रभावकारी रूपमा काम भएको छैन । त्यस्तै, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेले सडक विस्तारलाई दबाब दिन केही दिन अघि मात्रै नारायणगढबाट बुटवलसम्म तीन दिन पैदलयात्रासमेत गर्नुभएको थियो ।