एक कर्मचारीको भरमा यारी भन्सार

सुर्खेत । नेपाल र चीनको सिमाना हिल्सामा स्थापना भएको यारी नाका भन्सार सञ्चालनमा सकस परेको छ । हुम्लासँग सिमाना जोडिएको हिल्सामा २०७५ मा अध्यागमन कार्यालय स्थापना गरी भन्सार सञ्चालन गरिएको थियो । तर, एकजना कर्मचारीको भरमा मात्रै भन्सार संचालन भएपछि नियमित सेवा प्रवाह हुन सकेको छैन । हाल भन्सार कार्यालयका सबै शाखा ठप्प छन् । हाल भन्सार कार्यालय प्रमुखको रूपमा नायब सुब्बा रामराज जैशी मात्रै कार्यरत हुनुहुन्छ । अन्य सबै दरबन्दी रिक्त छन् ।

हाल चारजना स्थायी कर्मचारीको दरबन्दी रहेको यारी भन्सारमा कर्मचारी नै जान मान्दैनन् । प्रदेश र संघीय दुवै तहका सरकारको ध्यान नजाँदा यारी नाका भन्सार ओझेलमा छ । दुवै तहका सरकारले आवश्यक बजेट व्यवस्थापन गरी भन्सार सञ्चालनमा जोड दिन नसक्दा स्थापना भएको भन्सार कार्यालयसमेत बन्द हुने अवस्थामा छ । यारी भन्सार नियमित सञ्चालन हुनसके हुम्लावासीलाई समान ढुवानीमा निकै सहज हुनेछ । हाल हुम्लामा सामान आयातका लागि यारी नाका एक मात्रै विकल्प पनि हो । तर, हुम्ला सदरमुकाम सिमीकोटबाट भन्सार कार्यालयसम्म पुग्न न त सहज सडक छ । न त यातायात सेवा नै ।

साँघुरो कच्ची सडकमा गुड्ने जिपमार्फत यो भन्सारबाट हुम्लामा लत्ताकपडासहित व्यावसायिक सामग्री, खाद्यान्न तथा निर्माण सामग्री आयात हुने गर्दछन् । यारी भन्सार नेपालमा सामान आयात निर्यातका लागि ठूलो सम्भावना बोकेको नाका पनि हो । तर, भन्सारसम्म पुग्न तथा भन्सार सञ्चालनका लागि आवश्यक पूर्वाधार विकासमा सरकारले जोड दिन सकेको छैन ।

हालसम्म प्रदेश तथा संघीय सरकारको लगानीमा यारी भन्सार कार्यालयको आफ्नै भवनसमेत निर्माण हुन सकेको छैन । भन्सार कार्यालयसँगै सीमा प्रहरी बलको कार्यालय लगायतका अन्य मातहतका कार्यालय स्थापना गर्न पूर्वाधार विकासमा सरकारको ध्यान गएको छैन । कार्यालय प्रमुख जैशी सरकारको उदासीनताका कारण आफूलाई काम गर्ने जोस हराएको भन्दै भन्सार कार्यालय छोड्ने बताउनुहुन्छ । ‘गत वर्ष २२ लाख बढी राजस्व संकलन गरेको भन्सारले यस वर्ष चैत्र महिनाभित्रै ११ लाख बढी राजस्व संकलन गरिसकेको छ’ उहाँले भन्नुभयो, ‘तर अनलाइन सिष्टममा काम गर्नुपर्ने भए पनि भन्सार कार्यालयमा इन्टरनेटसमेत छैन, यसबारे विभागमा भन्दा पनि सुनुवाइ भएन ।’

कार्यालय प्रमुख जैशीका अनुसार इन्टरनेट चलाउन चीनको सिम प्रयोग गरेर चीनको सीमाक्षेत्र जानुपर्छ, त्यो पनि निकै महँगो छ । यसवर्ष भन्सार विभागले यारी भन्सारलाई पाँच लाख राजस्व संकलन गर्ने लक्ष्य दिएको थियो । तर, असार नलाग्दै त्यसको दोब्बर राजस्व संकलन भइसकेको छ । भन्सार नियमित सञ्चालन हुने हो भने करोडौँ राजस्व संकलन हुने देखिन्छ ।

यता, भन्सार विभागका निर्देशक पुण्य विक्रम खड्काले यारी भन्सारमा पूर्वाधार विकासका लागि चीनसँग कूटनीतिक पहल भइरहेको बताउनुभयो । यारी भन्सार सञ्चालनका लागि सडक, यातायात सेवा, पुल निर्माण, अन्य कार्यालय स्थापना लगायतका धेरै समस्या रहेको भन्दै समस्या समाधानका लागि कूटनीतिक पहल भइरहेको उहाँको भनाइ छ । उहाँका अनुसार हिल्सामा भन्सारका लागि मौसमअनुकूल पूर्वाधार निर्माण गर्न आवश्यक छ । सोहीअनुसार मन्त्रिपरिषद्को बैठकमा छलफल गर्दै पूर्वाधार विकासका लागि चीनसँग कूटनीतिक पहल भइरहेको हो ।

बन्द भन्सार १५ गतेपछि खुल्ने
हिमपात र चिसो मौसमका कारण बन्द भएको यारी भन्सार अब वैशाख १५ गतेपछि मात्रै खुल्ने भएको छ । मौसमका कारण वर्षमा ६ महिना मात्रै खुल्ने भन्सार गत मंसिर अन्तिमयता बन्द रहेको छ । त्यसैमा पनि चीनले आफूखुसी खोल्ने र बन्द गर्ने गर्दा थप सकस छ ।

कार्यालयमा कर्मचारीलाई मौसमअनुसार बन्दोबस्तको व्यवस्था छैन । हिमपातसँगै अत्यधिक चिसो बढेपछि भन्सार बन्द गरेर कर्मचारी सदरमुकाम झर्नुपर्ने बाध्यता छ । भन्सार सञ्चालन हुने अन्य महिनामा पनि ठूलो हावाहुरी चल्दा काम गर्न सकस हुन्छ ।

मौसमका कारण भन्सार सञ्चालन भएको समयमा बिहान ९ देखि ११ र दिउँसो २ देखि ४ बजेसम्म दुईपटक मात्रै नाका खुल्ने गरेको कार्यालय प्रमुख जैशीले बताउनुभयो । ‘चिसोले हिल्साबाट फिर्ता भएका कार्यालय प्रमुख अझै हिल्सा नफर्किएको भन्दै स्थानीयले दबाब दिएका छन्’ उहाँले भन्नुभयो, ‘म एक्लै छु, त्यसैमा पनि कहिलेकाहीँ काम विशेष जिल्ला छोड्नुपर्ने हुन्छ, सधैँ कार्यालयमा बस्न सकिँदैन ।’

सीमा सुरक्षा चौकीका सशस्त्र प्रहरी निरीक्षक प्रमोद विष्टले यसवर्ष यारी नाकाबाट चीन जाने व्यापारी छिट्टै आउन थाले पनि कार्यालय प्रमुख जैशी नआएको जानकारी दिनुभयो । बाक्लो हिउँका कारण हुम्लाको नारा लेकसम्म यातायातका साधनमार्फत र त्यसबाट उता, हिल्सासम्म पैदल हिँडेरै भए पनि दैनिक पाँच–सातजना व्यापारी नाका पुग्ने गरेका छन् । उनीहरू चीनको ताक्लाकोटबाट सामान ल्याउँछन् ।

हिमपात कारण भन्सार बन्द हुनुअघि चीनबाट आएको सामानको राजस्व सशस्त्र प्रहरीले उठाउँदै आएको थियो । बाक्लो हिमपातका कारण सकस परेपछि सशस्त्र प्रहरी, नेपाल प्रहरी, सात जना हिल्साका होटेल कुरुवा र केही व्यापारीहरू समेत हिल्सा छोडेर सिमिकोट बस्दै आएका थिए ।