कोशीको ‘घात’ले गठबन्धनमा खटपट

काठमाडौं । राष्ट्रियसभा निर्वाचनको परिणाम पूर्वानुमानयोग्य थियो । पार्टीका निर्वाचित जनप्रतिनिधिले मतदान गर्ने हुँदा आँकलन स्वाभाविक थियो । पार्टीका मतदाताको मतभारका आधारमा सातै प्रदेशमा सत्ता गठबन्धनले ‘क्लिनस्विप’ गर्ने पूर्वानुमान थियो । तर, बिहीबार सम्पन्न निर्वाचनमा कोशी प्रदेशमा ‘सरप्राइज’ नतिजा आयो । कोशीको नतिजाले गठबन्धनलाई ‘क्लिनस्विप’ गर्न मात्रै रोकेन, गठबन्धनमै खटपट ल्याउने संकेत गरेको छ ।

राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा कोशीमा कांग्रेस पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला विजयी हुँदा माओवादीकी चम्पादेवी कार्की भने पराजित हुनुभएको थियो । कार्कीको ठाउँमा एमालेकी रुक्मिणी कोइराला विजयी हुनुभयो । जुन अप्रत्यासित थियो । गठबन्धनको स्पष्ट बहुमत हुँदाहुँदै कांग्रेसका केही जनप्रतिनिधिले माओवादीलाई भोट नदिई एमालेलाई सघाउँदा कार्की पराजित हुनुभएको हो । कोशीमा गठबन्धनकै मतदाताले क्रस भोट गरेका थिए । सत्ता गठबन्धनसँग जित्ने पर्याप्त मत हुँदाहुँदै तीनजना प्रदेश सांसदको मत कार्कीले पाउन नसकेपछि हार्नुभएको हो ।

कोशीमा घात भएको भन्दै नेकपा माओवादी असन्तुष्ट बनेको छ । कांग्रेसको एउटा समूहले योजनबद्ध आफ्ना उम्मेदवार हराएको भन्दै माओवादी नेताहरूले असन्तुष्टि जनाएका हुन् । चुनावको परिणाम आएकै दिन माओवादी केन्द्रका कोशी प्रदेश अध्यक्ष हर्कबहादुर नेम्वाङले कांग्रेसले पटक–पटक अन्तर्घात गरेको आरोप लगाउनुभएको थियो । नेम्वाङले कांग्रेससँग सहकार्य तोड्ने चेतावनीसमेत दिनुभएको थियो । अहिले माओवादीकै अन्य नेताहरूले समेत चेतावनीको भाषा बोल्न थालेका छन् । आफूहरूले इमानदार साथ दिँदासमेत कांग्रेसले बारम्बार धोका दिएको माओवादी नेताहरूको आरोप छ ।

कोशीमा माओवादी उम्मेदवार कार्कीले हारेपछि गठबन्धनमा त्यसको गम्भीर समीक्षा हुनुपर्ने माग माओवादीमा उठेको छ । उनीहरूले यही अवस्थामा कांग्रेससँगको गठबन्धनबारे समेत पुनर्विचार गर्नुपर्ने बताउन थालेका छन् । गत वर्ष भएको आम चुनावमा पनि कांग्रेसले धोका दिएको माओवादी नेताहरूले बताएका थिए । यसअघि कोशी मुख्यमन्त्रीमा गठबन्धनबाट माओवादीका इन्द्र आङ्बोलाई निर्णय गरे पनि शेखर कोइराला पक्षले एमालेको समर्थनमा केदार कार्कीलाई उम्मेदवार बनाएको थियो । त्यसपछि आङ्बोको उम्मेदवारी फिर्ता गरी गठबन्धनले कार्कीलाई समर्थन गरेको थियो । यसबारे माओवादी केन्द्रले भने आधिकारिक धारणा बाहिर आएको छैन ।

यद्यपि, माओवादी कोशी प्रदेशले भने कांग्रेसले बेइमानी गरेको निष्कर्ष निकालेको छ । माओवादी केन्द्रीय सदस्य तथा कोशी प्रदेश माओवादी संसदीय दलका नेता इन्द्र आङ्बोले राष्ट्रियसभा चुनावमा कांग्रेसले बेइमानी गरेर धोका दिएको बताउनुभयो । ‘कोशीको परिणामलाई हामीले गम्भीर रूपमा लिएका छौँ,’ हिमालय टाइम्ससँग आङ्बोले भन्नुभयो, ‘यो हामीमाथि गरिएको बेइमानी र धोका हो भन्ने होम्रो निष्कर्ष छ ।’

निस्सासिएर सधैँ सँगै बस्न सकिँदैन : आङ्बो
माओवादी कोशी प्रदेश माओवादी संसदीय दलका नेता इन्द्र आङ्बोले कांग्रेससँगको सत्ता सहयात्रा पुनर्विचार गर्नुपर्ने ठाउँमा पुगेको बताउनुभयो । कांग्रेसले विगतदेखि नै पटक-पटक धोका दिएको भन्दै धेरै सहन नसकिने उहाँले बताउनुभयो । ‘कांग्रेसबाट हामीले विगतदेखि नै धोका पाइरहेका छौँ । हामीले सधैँ इमानदार भएर सहयोग गर्ने तर, उहाँहरूले बारम्बार धोका दिनुभएको छ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘अब हामी कांग्रेसको संस्थागत धारणा पर्खिरहेका छौँ । यो सामान्य परिघटना हुँदै होइन । एउटा समूहलाई देखाएर हुँदैन । हामीले चिन्ने कांग्रेस मात्रै हो । कांग्रेसले प्रष्ट भन्नुपर्छ । समाजवादी मोर्चासँग गठबन्धन चाहेको हो कि होइन ?’ कांग्रेसको स्पष्ट धारणा नआए माओवादीले भावी सहकार्यबारे पुनर्विचार गर्ने उहाँले बताउनुभयो । ‘यही स्थितिमा उकुसमुकुस भएर बस्न सकिँदैन । निस्सासिएर धेरै बस्न सकिँदैन,’ उहाँले भन्नुभयो ।

गठबन्धनबारे गम्भीर समीक्षा गर्नुपर्ने अवस्थामा पुगेका छौँ : पुन
नेकपा (माओवादी केन्द्र)का उपमहासचिव वर्षमान पुनले कांग्रेससँगको गठबन्धनबारे गम्भीर समीक्षा गर्नुपर्ने अवस्था आएको बताउनुभएको छ । कोशी प्रदेशको राष्ट्रियसभा निर्वाचन परिणामपछि आइतबार गृहजिल्ला रोल्पामा माओवादी जनप्रतिनिधि र जिल्लास्तरीय नेताहरूलाई प्रशिक्षण दिँदै पुनले कांग्रेसले आफूहरूको विश्वास गुमाएको टिप्पणी गर्नुभयो । हरेक पटकका निर्वाचनमा आफूहरूले कांग्रेसलाई इमानदारीपूवर्क मत दिने तर कांग्रेसबाट धोका खाने क्रम दोहोरिँदै आएको उहाँले बताउनुभयो । ‘कोशी प्रदेशको राष्ट्रियसभा निर्वाचन परिणामले राष्ट्रिय राजनीतिमा नयाँ मोड आएको छ । कांग्रेससँगको गठबन्धनबारे गम्भीर समीक्षा गर्नुपर्ने अवस्थामा हामी पुगेका छौँ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘कांग्रेससँगको गठबन्धनले राजनीतिक रूपमा हामीलाई घाटा या नाफा के छ ? हामी हरेक चुनावमा इमानदारपूर्वक कांग्रेसलाई मत दिइराख्ने अनि कांग्रेसले हाम्रा उम्मेदवार हराइराख्ने कहिलेसम्म चल्छ ?’

पुनले दुई वर्षअघि पनि कोशीबाट राष्ट्रियसभामा जसपा उम्मेदवारलाई कांग्रेसले भोट नदिएर बेइमानी गरेको स्मरण उहाँले स्मरण गर्नुभयो । शीर्ष नेतृत्व तहमा भएको समझदारीविपरीत एमालेसँगको गठजोडमा केदार कार्कीलाई कोशीको मुख्यमन्त्री बनाएर पनि कांग्रेसले धोका दिएको पुनले बताउनुभयो । ‘दुई वर्षअघि पनि जसपाको राष्ट्रियसभामा उम्मेदवारलाई हराउने काम कांग्रेसबाट कोशीमै भयो । केदार कार्कीलाई मुख्यमन्त्री बनाउँदा पनि त्यही प्रवृत्ति देखियो । कांग्रेसले एकपछि अर्को गर्दै घात गर्ने र हामीभित्र समस्या छ भनेर माफी पाउने अवस्था रहँदैन,’ उहाँले भन्नुभयो । कांग्रेसबाट कोशीमा भएको धोकाबारे सत्ता गठबन्धनको बैठकमा छलफल हुने पनि उहाँले बताउनुभयो ।

गठबन्धनका नाममा कांग्रेसको लोकतान्त्रिक चरित्र गुम्दै छ : महर
नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य नैनसिंह महरले गठबन्धनका नाममा भइरहेको राजनीतिक अभ्यासले दलीय र लोकतान्त्रिक अभ्यास कमजोर हुँदै गएको बताउनुभएको छ । कांग्रेस चितवनका नेताहरूसँग शनिबार भएको भेटघाटमा नेता महरले गठबन्धनका नाममा भइरहेको राजनीतिक अभ्यासले दलीय र लोकतान्त्रिक अभ्यासलाई कमजोर बनाइरहेको टिप्पणी गर्नुभयो । कांग्रेसले आफ्नो लोकतान्त्रिक चरित्र गुम्न दिन नहुने उहाँको भनाइ थियो । ‘कांग्रेस मुलुकको सबैभन्दा ठूलो लोकतान्त्रिक पार्टी हो । लोकतान्त्रिक चरित्रकै कारण मुलुक अप्ठ्यारोमा पर्दा सधैँ कांग्रेसले नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरेको छ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘तर, गठबन्धनका नाममा भइरहेको राजनीतिक अभ्यासले दलीय र लोकतान्त्रिक अभ्यास कमजोर हुन्छ । यसतर्फ कांग्रेस चनाखो बन्नैपर्छ ।’ गठबन्धनले जनतामा आशाभन्दा पनि निराशा बढेको उहाँले बताउनुभयो । ‘गठबन्धन दल होइन, यो दलहरू मिलेर बनेको अलाइन्स हो । गठबन्धनको काम र यो खालको राजनीतिक अभ्यासप्रति जनता सन्तुष्ट छैनन्,’ उहाँले भनुुभयो, ‘हामीले देश र जनताका लागि राजनीति गर्ने हो । त्यसैले जनभावनाअनुरूप दलहरू अगाडि बढ्नुपर्छ ।’ सबैखाले घटनाक्रमलाई मध्यनजर गर्दै कांग्रेसले गठबन्धन गर्न नहुने उहाँले बताउनुभयो ।