खराब कर्जा बढेसँगै संकटमा एनआइसी एसिया

काठमाडौं । एनआइसी एसिया बैंकको स्लोगन छ, ‘बैंक पनि साथी पनि, राम्रो पनि हाम्रो पनि ।’ तर, बैंक न सबैको हुन सकेको छ न सेवा नै राम्रो छ । ऋणीहरूबाट पैसा असुल्न गुण्डा परिचालन गरेर धम्क्याउने र कहिले ऋणीलाई घरभित्रै थुन्ने लगायतका गम्भीर आरोपसमेत बैंकले खेपेको छ । पटक-पटक विभिन्न विवादमा फसिरहने बैंक पछिल्लो समय भने आफैँ संकटमा परेको छ । कुनै समय आफूलाई नम्बर वान दाबी गर्ने बैंकमा खराब कर्जा बढेसँगै संकटमा परेको हो । संकट यतिसम्म गहिरिएको छ कि निक्षेप संकलनमा समेत गम्भीर धक्का लागेकाले केही शाखासमेत बन्द गर्नुपरेको विवरणहरू आएका छन् ।

सञ्चालन खर्च उच्च भएकाले भएका शाखा र कर्मचारीको भार थेग्न बैंकलाई हम्मेहम्मे परेको बताइएको छ । शाखा संख्याअनुसार व्यापार नभएपछि करिब ५० वटा शाखा र एक्सटेन्सन काउण्टर बन्द गर्ने तयारीमा लागेको स्रोत बताउँछ । बन्द हुने शाखामा केही काठमाडौं उपत्यकाभित्रका र केही ग्रामीण क्षेत्रका रहेका छन् । हाल ७७ वटै जिल्लामा बैंकले ३६० वटा शाखा ११० वटा एक्सटेन्सन काउण्टर, ६१ वटा शाखारहित काउण्टर र ६४५ वटा एटिएम रहेका छन् ।

बैंक नियामकीयहरूको निर्देशन उल्लंघन गर्दै अगाडि बढिरहेको पाइएपछि राष्ट्र बैंकले पनि निगरानी बढाएको थियो । राष्ट्र बैंकले एनआइसी एसिया बैंकले बढी नाफा आर्जन गर्ने उद्देश्यले अनुत्पादकत्व क्षेत्र घर-जग्गामा बढी लगानी गरेको र त्यो पनि राष्ट्र बैंकले तोकेको सीमाभन्दा बढी रहेको पाइएपछि सचेतसमेत गराउँदै आएको थियो । राष्ट्र बैंकले गरेको सुपरीवेक्षणमा बैंकले कर्जा प्रवाहका लागि प्राथमिकतामा राखेको क्षेत्रहरूमा भने कम लगानी गरेको पाइएको थियो ।

बैंकले ऋणीहरूको प्राइम लोकेसनका धितोहरूमा कर्जा दिएसँगै धितो जबरजस्ती हडप्ने नियत राख्दै एनपिए गरेका त्यस्ता धितोहरूसमेत लिलामी नगरी आफैँ राख्ने गरेको पाइएको छ । बैंकको पुससम्ममा १९ वटा वाणिज्य बैंकहरूमध्ये सबैभन्दा बढी करिब तीन अर्ब ४१ करोड रुपैयाँको गैर बैंकिङ सम्पत्ति पुगेको छ । बैंकको गत आवको पुससम्ममा १७४.५८ प्रतिशत रहेको प्रोभिजन अहिले बढेर २२७.०४ प्रतिशत पुगेको छ ।

बैंकको गत आवको दोस्रो त्रैमासको तुलानामा चालु आवको दोस्रो त्रैमाससम्ममा प्रतिसेयर आम्दानी ३१.१८ रुपैयाँले घट्नुको साथै गत वर्षको पुससम्ममा ५६.७७ रुपैयाँ रहेको प्रतिसेयर आम्दानी चालु आवको पुससम्ममा २५.५९ रुपैयाँ मात्र रहेको छ । बैंकको गत आवको दोस्रो त्रैमासमा ०.६१ प्रतिशत रहेको खराब कर्जा चालु आवको सोही अवधिमा १.१९ प्रतिशत पुगेको छ ।

बैंकका सिइओ रोशनकुमार न्यौपाने र उच्च तहका कर्मचारी अर्जुन खनियाको मिलेमतोमा आकर्षक नारामा सुपर बम्पर भन्दै आम जनतामा भ्रम फैलाएर आकर्षित गर्ने र एउटा निक्षेपकर्ताहरू आइसकेपछि पहिलेको बम्पर उपहारलाई बिर्सिएर फेरि नयाँ बम्पर अफर भन्दै अर्को अफर ल्याउने र सोझा जनताहरूलाई झुक्याउने कार्य गर्दै आउँदासमेत राष्ट्र बैंक मूकदर्शक भएर बसेको पाइएको छ र यस्तो कार्यको साक्षी बस्न नसकिने भन्दै डेपुटी सिइओ असन्तुष्ट रहँदै आउनुभएको थियो भने त्यसैको परिणाम उहाँको राजीनामा भएको स्रोतको दाबी छ ।

डेपुटी सिइओको राजीनामा
बैंकका डेपुटी सिइओ सुधीर पाण्डेले राजीनामा दिनुभएको छ । पाण्डेले बैंकभित्र अनियमितता हुन थालेको र त्यसलाई छल्न राष्ट्र बैंकको नियम तथा निर्देशनलाई समेत मान्न नसकिने अवस्था आएकाले राजीनामा दिएको स्रोतले दाबी छ । स्रोतका अनुसार पाण्डेले गत बुधबार बैंकका सिइओ रोशनकुमार न्यौपानेसमक्ष राजीनामा बुझाउनुभएको थियो । बैंकभित्र नियमसंगत काम गर्नुपर्ने र राष्ट्र बैंकको नियम तथा निर्देशनलाई पालना बढ्नुपर्नेमा सिइओ न्यौपाने बढी प्रचारमुखी भएर अगाडि बढेपछि उहाँले राजीनामा दिनुभएको हो । यद्यपि, पाण्डेको राजीनामा सञ्चालक समितिले भने स्वीकृत गरेको छैन ।

विभिन्न काण्डहरूले आमजनतामा नकरात्मक सन्देश प्रवाहहुँदै आएको समयमा बैंकभित्रको असन्तुष्टिकै कारण उच्च तहका कर्मचारीको राजीनामा आएसँगै यसले थप आम लगानीकर्ताको साथै निक्षेपकर्तालगायत जनतामा नकारात्मक सन्देश जाँदा बैंक नै समस्यामा जाने भन्दै समितिले पाण्डेलाई राजीनामा फिर्ता लिन आग्रह गरेको छ ।

कारबाही गर्ने राष्ट्र बैंकको तयारी
नेपाल राष्ट्र बैंकले एनआइसी एसिया बैंकमाथि कारबाही गर्ने तयारी गरेको छ । बैंकमाथिको अध्ययन अन्तिम चरणमा पुगेकाले कारबाहीको तयारी भएको केन्द्रीय बैंक स्रोतले जानकारी दिएको छ । राष्ट्र बैंकको सुपरीवेक्षण विभागले एनआइसी एसिया बैंकको वित्तीय अवस्थाबारे अनुसन्धान गरिरहेको छ । विभागले अनुसन्धानको अन्तिम प्रतिवेदन गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीसमक्ष पेस गरेपछि एनआइसी एसिया बैंकमाथि कस्तो कारबाही गर्ने भन्ने निर्णय हुने स्रोतको भनाइ छ । एनआइसी एसिया बैंकले प्रवाह गरेको कर्जाको स्थिति र बैंकले पेस गरेको वित्तीय विवरणमाथि राष्ट्र बैंकको अध्ययन करिब सकिएको छ ।

स्रोतका अनुसार केन्द्रीय बैंकको नीतिभन्दा विपरीत गएर बैंकले कर्जा प्रवाह गरेको र आफ्ना वासेल रिपोर्टमा गलत तथ्य पेस गरेको प्रारम्भिक अध्ययन देखिएको छ । ‘एनआइसी एसिया बैंकले राष्ट्र बैंकले तोकेका धेरै प्यारामिटरहरू नाघेको स्थिति छ । अब उसलाई कस्तो कारबाही गर्ने भन्ने मात्रै निर्णय हुन बाँकी हो,’ स्रोतले भन्यो ।

स्रोतका अनुसार बैंकले पुँजीकोष मिलान गर्न वासेल रिपोर्टमा एक खर्ब ३४ अर्ब फर्जी कर्जा देखाएको छ । बैंकको दुई खर्ब ९३ अर्ब कुल कर्जा प्रवाहमध्ये आवासीय कर्जामा करिब ४७ प्रतिशत देखाइएको छ । जबकी आवासीय कर्जामा अधिकतम् २५ प्रतिशत प्रवाह गर्ने व्यवस्था राष्ट्र बैंकको छ । एनआइसी एसिया बैंकले करिब ३२ अर्ब कर्जाको जोखिमभार कम देखाएर प्राथमिक पुँजीकोष पुगेको देखाइएको स्रोतले भन्यो । बैंकले असोज र पुसको वित्तीय विवरणमा ऋणको जोखिमभार मिलाउन ‘क्रेडिट रिस्क’ कम देखाउने गरी वासेल प्रतिवेदनमा तोडमोड गरेको पाइएको हो । बैंकको प्राथमिक पुँजीकोष अनुपात एउटा महिनामा पनि नपुगेमा राष्ट्र बैंकले लाभांश वितरणमा रोक लगाउने भएकाले लाभांशकै लागि वासेल रिपोर्ट तोडमोड गरिएको स्रोतको दाबी छ । यसअघि पनि दुई आर्थिक वर्षसम्म एनआइसी एसियाले लगानीकर्तालाई लाभांश दिन सकेको थिएन ।

बैंकिङ सुशासनमा कमजोर मानिए पनि ‘बैंक पनि साथी पनि’ भन्ने नारा बोकेर आक्रमक बजार विस्तारमा एनआइसी एसिया लागेको थियो । बैंकिङ सुशासन, बैकिङ प्रणालीभन्दा पनि साहुकारिताको व्यवहार गर्न थालेपछि ठूला र व्यावसायिक समूहले एनआइसीसँगको कारोबारलाई अन्यत्र सार्दै गएका छन् । बैंकभित्रको अनियमिततालाई ढाकछोप गर्नकै लागि अनियमितताको साक्षी नबस्ने भन्दै राजीनामा दिएका कर्मचारीलाई जबरजस्ती बैंकमा राख्नु अर्को अर्थपूर्ण रहेको छ ।

बैंकको ध्यानाकर्षण
यस बैंकका विषयमा समाचार आइरहेका बेला बैंकले आफ्नो ध्यानाकर्षण भएको जनाएको छ । बैंकले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै ‘बैंकले शाखा कार्यालयहरू बन्द गर्न लागेको’ भन्ने कपोलकल्पित समाचारप्रति गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको जनाएको हो । बैंकले विगत २६ वर्षदेखि देशको अर्थतन्त्रलाई चलायमान राख्नका निमित्त आफ्नो स्थानबाट अग्रणी योगदान दिइरहेको दाबी गरेको छ । ‘वाणिज्य बैंकहरूमध्ये सबैभन्दा धेरै शाखा सञ्जाल भएको यस बैंकले हाल मुलुकभर सञ्चालन गरिरहेका ३६० शाखा कार्यालयहरू, ६७० एटिएम, ११५ वटा विस्तारित काउण्टर एवं ५१ वटा शाखारहित बैंकिङ सञ्जालद्वारा ४१ लाखभन्दा बढी ग्राहक महानुभावहरूमा सहज एवं सरल बैंकिङ सेवा प्रदान गरिरहेको व्यहोरा सबैमा अवगत नै रहेको छ’, बैंकद्वारा जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।