रुसी सेनामा नेपाली

काठमाडौं । युद्धमा मारिएका नेपालीका परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिन रुस तयार भएको छ । युक्रेनसँगको युद्धमा मारिएका नेपालीका परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिन रुस तयार भएको हो । मस्कोस्थित नेपाली दूतावासमार्फत क्षतिपूर्ति पठाउन रुस तयार भएको परराष्ट्र मन्त्रालयले जनाएको छ । त्यसअघि क्षतिपूर्ति रकम दाबी गर्न सम्बन्धित परिवार नै मस्को आउनुपर्ने रुसको सर्त थियो । सरकारले परिवार नै रुस गएर क्षतिपूर्ति लिन सम्भव नहुने भन्दै नेपालमै दिन आग्रह गरेको थियो ।
अब हालसम्म रुसी सेनामा भर्ती भएर युद्धमा मारिएको पुष्टि भएका १० जना नेपाली नागरिकका परिवारले क्षतिपूर्ति पाउनेछन् । मन्त्रालयका प्रवक्ता अमृतबहादुर राईका अनुसार रुसी सेनामा भर्ती हुने बेला भएको करारअनुसार नेपाली नागरिकले क्षतिपूर्ति दिन रुस सहमत भएको छ । तर, करारमा के कति कुरा लेखिएका छन् भन्ने विवरण भने आइसकेको छैन ।
क्षतिपूर्तिका लागि नेपाली दूतावासले नेपालमा मृतकका परिवारसँग समन्वय गरेर मृतकको पहिचान र सम्बन्ध खुलाउने कागजात पठाउने भएको छ । प्रक्रियाअनुसार मस्कोस्थित नेपाली दूतावासले कागज प्रमाणित गरेर क्षतिपूर्ति रकम बुझेपछि त्यो रकम परराष्ट्र मन्त्रालयमा आउने उहाँले बताउनुभयो । त्यसपछि सम्बन्धित जिल्ला प्रशासन कार्यालयमार्फत पीडितका परिवारलाई क्षतिपूर्तिबापतको रकम हस्तान्तरण गरिने मन्त्रालयले जनाएको छ । तर, कति रकम बराबरको क्षतिपूर्ति पाउँछन् भन्ने विषय रुस सरकारले खुलाएको छैन ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा रुसी सेनामा नेपाली नागरिकको भर्तीको नीति सरकारको नरहेको बताउँदै आउनुभएको छ । परराष्ट्रमन्त्री नारायणप्रकाश साउदले माघ पहिलो साता युगाण्डा भ्रमणमा रहँदा रुसका उपविदेशमन्त्री सर्गेई बर्सिनिनसँगको भेटमा युद्धमा मारिएका नेपाली नागरिकका परिवारलाई क्षतिपूर्ति उपलब्ध गराउन अनुरोध गर्नुभएको थियो । मन्त्रालयका अनुसार नेपालले रुससित मृतक नेपालीको थप विवरण माग्नेछ भने क्षतिपूर्तिका लागि पनि छलफल गर्नेछ ।

शव ल्याइदिन सरकारसँग आग्रह
क्षतिपूर्ति पठाउन तयार भए पनि युद्धमा मारिएका नेपालीहरूको शव नेपाल पठाउन भने रुस तयार भएको छैन । १० मृतकको शव सुरक्षित रहेको उल्लेख गर्दै रुसले सैनिक सम्मानका साथ उतै अन्त्येष्टि गर्ने प्रस्ताव गर्दै आएको छ । नेपालले भने सकभर शव नेपाल पठाउने व्यवस्था मिलाउन आग्रह गरेको छ ।
हालसम्म रुस सरकारले रुसी सेनाका कार्यरतमध्ये १० जनाको मृत्यु भएको जानकारी विवरण परराष्ट्र मन्त्रालयलाई पठाएको छ ।
मन्त्रालयका अनुसार स्याङ्जाका हरिप्रसाद अर्याल र प्रितम कार्की, कैलालीका भरतबहादुर शाह, धादिङका राजकुमार गिरी, गोरखाका सन्दीप थपलिया, कपिलवस्तुका रूपक कार्की, कास्कीका देवान राई, दोलखाका राजकुमार रोका, इलामका गंगाराज मोक्तान र ठेगानालगायत विवरण सार्वजनिक नगरिएका कुन्दनसिंह नागलको मृत्यु भएको छ ।

पछिल्लो केही समययता सयौँ नेपाली रुसी सेनामा भर्ना भएका छन् । उनीहरूमध्ये केहीले ज्यान गुमाएका छन् भने केही घाइते भएका छन् । रुसी सेनामा भर्ती भएका नेपालीबारे यकिन तथ्यांक सरकारसँग पनि छैन । हालसम्म आधिकारिक रूपमा नेपालबाट कति नेपाली रुस गएका छन् भन्ने यकिन तथ्यांक नभए पनि हजारौँ नेपाली रुसी सेनामा भर्ती भएको अनुमान छ । नेपालसहित १५ मुलुकका नागरिक भर्ना भएको त्यहाँबाट फर्किएका नेपालीहरूको भनाइ छ । युद्धमा मोबाइल ‘एल्लो जोन’ मा राखेर जाँदा अहिले धेरै नेपाली सम्पर्कविहीन अवस्थामा रहेको रुसी सेनामा कार्यरत नेपाली डायमण्ड सी म्याग्देलीले सामाजिक सञ्जालमार्फत जानकारी दिनुभएको छ । उहाँले आफ्नो सम्पर्कमा आएका ७० जनाको परिवारले अवस्था पत्ता लगाइदिन आग्रह गरेको बताउनुभएको छ । तर, रुसी सेनामा कार्यरतमध्ये दुई दर्जनभन्दा बढीको मृत्यु भएको भन्दै शव ल्याइदिन माग गर्दै परिवारका सदस्यले सरकारसँग अनुरोध गरेका छन् । रुसमा रहेका परिवारका सदस्यलाई स्वदेश फर्काउन पहलका लागि माग गर्दै २५० भन्दा बढी परिवारले कन्सुलर सेवा विभागमा निवेदन दिएका छन् ।