कांग्रेसको निष्कर्ष : प्रचण्डलाई दिएको समर्थन फिर्ता, सशक्त प्रतिपक्षकोे भूमिका निर्वाह गर्ने

काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसले प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ नेतृत्वको सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिएको छ । मंगलबार पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवानिवास बूढानीलकण्ठमा बसेको केन्द्रीय कार्यसम्पादन समितिको बैठकले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने निर्णय गरेको हो । पार्टी उपसभापति धनराज गुरुङले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने निर्णय भएको जानकारी दिँदै भन्नुभयो, ‘प्रधानमन्त्री प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने निर्णय भएको छ । अब कांग्रेसले रचनात्मक प्रतिपक्षको भूमिका निर्वाह गर्छ ।’ नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्षसमेत रहनुभएका प्रधानमन्त्री प्रचण्डले सोमबार कांग्रेससँगको सहकार्य तोडेर नयाँ समीकरण बनाउनुभएको थियो । उपसभापति गुरुङले कांग्रेसका मन्त्रीहरूबाट प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई असहयोग नगरेको स्पष्ट पार्दै भन्नुभयो, ‘मन्त्रीका कारणभन्दा पनि राजनीतिक चलखेल र प्रवृत्तिले गर्दा गठबन्धन परिवर्तन भयो । मन्त्री त फेर्न सकिन्थ्यो नि ।’ कांग्रेसले समर्थन फिर्ता लिएपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्डले अबको ३० दिनभित्र विश्वासको मत लिनुपर्ने संवैधानिक बाध्यता छ । कांग्रेसले अब प्रतिपक्षमा बस्नेसमेत निर्णय गरेको छ । आइतबार साँझदेखि प्रधानमन्त्री प्रचण्डले कांग्रेस नेतृत्वको गठबन्धन भत्काएर एमाले नेतृत्वको गठबन्धनमा फर्किनुभएको छ ।

एमाले, माओवादी, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी र जसपा सम्मिलित नयाँ गठबन्धन बनेको छ । एमाले, माओवादी र रास्वपा एक वर्षपछि एक ठाउँमा भएपछि कांग्रेस सरकारबाट बाहिरिएको हो । अघिल्लो वर्ष १० पुसमा बनेको गठबन्धन भत्किएपछि २५ फागुनको राष्ट्रपति निर्वाचनसँगै कांग्रेस र माओवादीबीच नयाँ गठबन्धन बनेको थियो । एमाले-माओवादीका दोस्रो तहका नेताहरूका अनुसार प्रधानमन्त्रीमा आलोपालो गर्ने र २०८४ को चुनावमा चुनावी गठबन्धन वा पार्टी एकतासम्म गर्ने विषयमा समझदारी भएपछि नयाँ राजनीतिक ‘कोर्स’ सुरु भएको हो । यही सहमतिअनुसार प्रधानमन्त्री प्रचण्डले आफ्ना सबै मन्त्रीलाई बिदा गरेर सोमबार एमाले, माओवादी र रास्वपाका एक/एकजना मन्त्री नियुक्त गर्नुभएको छ ।

एमालेका पदम गिरी, माओवादीका हितबहादुर तामाङ र रास्वपाबाट डोलप्रसाद अर्यालले बिनाविभागीय मन्त्रीको हैसियतमा शपथ लिनुभएको छ । केन्द्र र प्रदेशका नेतृत्वसहित सबै विषय टुंगो लगाएपछि एमाले, रास्वपा र जसपाका वरिष्ठ नेताहरूलाई उपप्रधानमन्त्रीसहित मन्त्रालय दिएर सरकारमा सहभागी गराउने तयारी छ । जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र यादव आफैँ सरकारमा सहभागी हुन खोजेकाले पहिलो चरणमा कसैलाई मन्त्री तोक्नुभएको छैन । यादवले उपप्रधानसहित परराष्ट्रमन्त्री लिने समझदारी भएको छ । रास्वपा सभापति रवि लामिछानेले उपप्रधानसहित गृहमन्त्रीमा दाबी गर्दै आउनुभएको छ । तर, सहमति जुटिनसकेकाले उहाँले अहिले उपसभापति अर्याललाई मात्र सरकारमा पठाउनुभएको छ । उपप्रधानसहित गृहमा एमालेको दाबी छ । एमालेको नेतृत्व कसले गर्ने ? भन्ने टुंगो लाग्न सकेको छैन । गृह मन्त्रालयको विषय टुंगो लागेपछि अन्य मन्त्रालयको भागबण्डा टुंगिने नेताहरूको भनाइ छ ।

कांग्रेसले असहयोग गरेर गठबन्धन तोडिएको होइन : महत
नेपाली कांग्रेस प्रवक्ता डा. प्रकाशशरण महतले कांग्रेसले असहयोग गरेर गठबन्धन तोड्नुपरेको भन्ने प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालको भनाइमा कुनै सत्यता नरहेको बताउनुभएको छ । मंगलबार पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाको निवासमा बसेको पार्टी केन्द्रीय कार्य समिति बैठकलगत्तै सञ्चारकर्मीमाझ उहाँले सो प्रतिक्रिया दिनुभएको हो । प्रवक्ता महतले कांग्रेस र कांग्रेसका मन्त्रीहरूले असहयोग गरेर गठबन्धन परिवर्तन गर्नुपरेको भन्ने प्रधानमन्त्री दाहालको भनाइलाई आफ्नो पार्टीले ठाडै अस्वीकार गर्ने बताउनुभयो । आफूहरूलाई बहाना बनाएर प्रधानमन्त्री दाहालले गठबन्धन परिवर्तन गरेको उहाँको बुझाइ थियो । प्रवक्ता महतले आफूले प्रधानमन्त्री दाहालकै निर्देशनअनुसार आगामी आर्थिक वर्षको बजेटका सिलिङ तोकेको पनि बताउनुभयो । प्रवक्ता महतले सत्तारूढ गठबन्धन परिवर्तन गर्ने मक्सद अरू नै केही भएको पनि दोहोर्‍याउनु भयो ।

गठबन्धन कांग्रेसलाई महँगो भयो : कोइराला
नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले सत्ताका लागि जे पनि गर्ने पार्टीसँगको गठबन्धन पार्टीका लागि महँगो परेको टिप्पणी गर्नुभएको छ । नेकपा माओवादी केन्द्रले कांग्रेससँग सहकार्य तोडेर नयाँ समीकरण बनाएको प्रति लक्षित गर्दै कोइरालाले भन्नुभयो, ‘राजनीतिमा गठबन्धन बन्नु, तोडिनु र फेरि बन्नु सामान्य हो, हिजोको घटना सामान्य होइन ।’ माओवादीको नाम नलिई कमजोर, अस्थिर र सत्ताका लागि जे पनि गर्न तयार पार्टीसँगको गठबन्धन कांग्रेसका लागि महँगो सावित भएको उहाँको भनाइ छ । कोइरालाले भन्नुभयो, ‘यस घटनामा कतै हाम्रा व्यक्तिगत हठ पनि केही हदसम्म जिम्मेवार भए कि ? भविष्यको लागि सजग बनौँ ।’

नयाँ सत्ता गठबन्धनमा गृह मन्त्रालयको लागि रस्साकस्सी
गृह मन्त्रालय कसलाई दिने ? भन्नेमा नवगठबन्धनभित्र रस्साकस्सी बढेको छ । रास्वपा सभापति रवि लामिछानेलाई गृहमन्त्री बनाउने प्रारम्भिक समझदारी भए पनि अहिले जटिलता देखिएको हो । प्रधानमन्त्री माओवादीले पाएपछि सबैभन्दा महत्वपूर्ण मन्त्रालयका रूपमा रहेको गृह ठूलो दल एमालेको भागमा परेको थियो । तर, रविले विगतमा यही गठबन्धनमा आफूले गृह पाएकाले अहिले पनि पाउनुपर्ने दाबी गर्नुभएको छ । प्रधानमन्त्रीले यस विषयमा सहमति गर्ने जिम्मेवारी ओली र लामिछानेलाई नै दिनुभएको थियो । तर, अहिले माओवादीले समेत गृह दाबी गर्न थालेको छ । निवर्तमान गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठले आफैँ दोहोरिन दौडधुप गर्नुभएको छ । गृह मन्त्रालयमा आफूले थुप्रै काम गरेको भन्दै श्रेष्ठले प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई दबाब दिइरहनु भएको छ भने एमाले अध्यक्ष ओलीसँग पनि लबिङ गर्नुभएको छ । श्रेष्ठ आफू नभए पनि कुनै हालतमा रविलाई रोक्ने रणनीतिमा हुनुहुन्छ ।

अर्थ मन्त्रालय माओवादीको भागमा परेको थियो । तर, अहिले माओवादीले अर्थभन्दा गृहमा जोड दिन थालेको छ । माओवादीले गृहलाई बटमलाइन नै बनाएको स्रोतको दाबी छ । गृहमा वर्षमान पुनको बलियो सम्भावना छ । पुन यसअघि अर्थमन्त्रीका रूपमा चर्चामा हुनुहुन्थ्यो । तर, अर्थ एमालेलाई दिएर पुनलाई गृहमा पठाउने सम्भावना बढी छ । एमालेले अर्थ पाएमा विष्णु पौडेल लगभग निश्चित नै हो । तर, माओवादीले दाबी गरे पनि रास्वपा गृह मन्त्रालय छोड्ने पक्षमा छैन । रास्वपाले गृहसहित चारवटा मन्त्रालय दाबी गरिरहेको छ ।

गृह र अर्थ आफैँसँग राख्ने प्रधानमन्त्रीको प्रस्ताव
प्रधानमन्त्री प्रचण्डले काम गर्न सहजताको लागि गृह र अर्थ राख्नुपर्ने प्रस्ताव गर्नुभएको छ । एमाले अध्यक्ष ओली, जसपा अध्यक्ष यादव सहितका नेतासँग प्रचण्डले सो प्रस्ताव राखेको जानकारी दिँदै माओवादी केन्द्रका एक नेताले भने, ‘पछि जो प्रधानमन्त्री हुन्छ, त्यसबेला पनि गृह र अर्थ उनैले राख्दा काम गर्न सहज हुन्छ । यसलाई अडान र बटमलाइन नै बनाएको होइन व्यावहारिक पाटो सोचिएको हो ।’

गठबन्धन टिकाउन ओलीले व्यवहार सुधार्नुपर्छ : गौतम
राष्ट्रियसभा सदस्य वामदेव गौतमले एमाले र माओवादी केन्द्रसहितको गठबन्धन बन्नु सुखद भएको बताउनुभएको छ । यसलाई टिकाउन एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले आफ्नो व्यवहार सुधार गर्नुपर्ने उहाँको भनाइ छ । विगतमा पनि ओलीले अपमान गरेका कारण प्रधानमन्त्री प्रचण्डले कांग्रेससँग सहकार्य गरेको दाबी गर्दै गौतमले भन्नुभयो, ‘उहाँले (प्रचण्ड) पहिला पनि केपी ओलीलाई छोड्न चाहनुभएको होइन, केपी ओलीको व्यवहारका कारणले उहाँ जानुभयो । संसद्को क्याबिनमा प्रधानमन्त्रीको कुर्सीमा गएर बसिदिएर प्रधानमन्त्रीलाई ऊ पर राख्ने, आफू प्रधानमन्त्री बस्ने कुर्सीमा बसेको छ । गल्ती गरिएछ पनि नभन्ने । भाषण गर्दा पुरानो अवस्थाका कुराहरू कोट्याउने, मैले गरेको ठिकै थियो भन्ने । आफूबाट आफैँ हट्ने स्थिति भयो । अहिले पनि त्यस्तै भयो भने स्थिति फरक हुन्छ ।’

औपचारिक प्रस्ताव आए हाम्रो पार्टी सरकारमा जान्छ : खनाल
नेकपा एकीकृत समाजवादीका सम्मानित नेता झलनाथ खनालले नयाँ गठबन्धनबाट औपचारिक प्रस्ताव आए पार्टी सरकारमा सामेल हुनसक्ने बताउनुभएको छ । गठबन्धनले एकीकृत समाजवादीसँग सम्मानजनक ढंगले वार्ता गर्नुपर्ने उहाँको भनाइ छ । नीतिगत कार्यक्रम, योजना र भिजनमा गठबन्धनले खाका प्रस्तुत गरे सरकारमा जान कुनै समस्या नरहेको स्पष्ट पार्दै खनालले भन्नुभयो, ‘हामीसँग पनि वार्ता भयो र एउटा सम्मानजनक ढंगले सहमतिमा जाऔँ भन्ने खालका कुरा आयो भने त्यसलाई हामीले अस्वीकार गर्दैनौँ । यसलाई सकारात्मक ढंगले नै लिन्छाँै । तर, हामीलाई संलग्न गरिदिनोस् भनेर त्यो याचना गर्न जाँदैनौँ ।’

गठबन्धन फेरबदल गर्ने प्रधानमन्त्रीको कदम गलत : जनमोर्चा
राष्ट्रिय जनमोर्चाले गठबन्धन फेरबदल गर्ने प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको कदम गलत भएको बताएको छ । पूर्व-गठबन्धन विघटन हुँदा प्रतिगमनलाई बल पुग्ने सम्भावना रहेको जनमोर्चाको ठहर छ । अध्यक्ष चित्रबहादुर केसीले मंगलबार एक विज्ञप्ति जारी गरी देशमा बहुदलीय व्यवस्था, गणतन्त्र र धर्म निरपेक्षताका विरुद्ध खतरा बढ्दै गएको आशंका व्यक्त गर्नुभएको छ । जनमोर्चाले २०६२-६३ सालको ऐतिहासिक आन्दोलनका उपलब्धिको रक्षामा जोड दिने नीति लिएको स्पष्ट पार्दै केसीद्वारा जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘आज देशमा बहुदलीय व्यवस्था, गणतन्त्र, धर्म निरपेक्षताविरुद्ध खतरा बढ्दै गएको हुनाले २०६२-६३ सालको ऐतिहासिक आन्दोलनका उपलब्धिको रक्षामा हाम्रो जोड हुनेछ । त्यसका साथै देशको राष्ट्रियताको अगाडि पनि गम्भीर रूपले खतरा बढ्दै गएको छ । यी सबै प्रश्नका साथै जनजीविकाको सवालमा हाम्रो पार्टीले दृढतापूर्वक संघर्ष गर्दै जाने प्रतिबद्धतासमेत व्यक्त गर्दछौँ ।’