शुभाकर विश्वकर्मा/हिटा
नेपालगञ्ज । बाँकेका आठ स्थानीय तहमध्ये बैजनाथ गाउँपालिकाले पहिलोपटक ‘बरघर’ ऐन ल्याएको छ । गाउँपालिकाको १४औँ सभाले उक्त ऐन सर्वसम्मतरूपमा पारित गरेको हो । योसँगै बाँके जिल्लामा बरघर ऐन ल्याउने पालिका बनेको हो । बैजनाथ थारु समुदायको बाहुल्य भएको पालिका हो । नेपालभर रहेका गाउँपालिकामध्ये सबैभन्दा बढी जनसंख्या भएको गाउँपालिकाका रूपमा बैजनाथ रहेको छ । थारू समुदायमा हरेक वर्ष माघी पर्वमा गाउँ वा टोलको नेतृत्व गर्न ‘बरघर’ चयन गर्ने प्रथा छ । यो प्रथालाई स्थानीय सरकारले संस्थागत गरेको छ । सोही प्रथालाई व्यवस्थितरूपमा निरन्तरता दिन कानुन बनाउनुपर्ने आवश्यकता देखिएकाले ऐन बनाइएको गाउँपालिका अध्यक्ष प्रकाशबहादुर शाहीले बताउनुभयो । स्थानीय सरकारको अधिकार क्षेत्रभित्र रही ल्याइएको उक्त ऐनमा बरघरका काम, कर्तव्य र अधिकारलाई व्यवस्थित गरिएको उहाँको भनाइ छ ।
बैजनाथमा थारू समुदायको उल्लेख्यरूपमा बसोबास छ । उक्त गाउँपालिकामा सदियौंदेखि बरघरको प्रचलन रहेको र बरघरले गाउँघरमा हुने झै–झगडालाई मेलमिलापका माध्यमबाट सुल्झाएर शान्ति कायम गर्ने हुँदा ऐन ल्याउनु मनासिब देखिएको अध्यक्ष शाहीले बताउनुभयो । ‘परम्परागतरूपमा चलेको बरघर प्रथा अहिले पनि हाम्रो गाउँपालिकाभित्र थारू बस्तीहरूमा यथावत् छ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘बरघरका काम, कर्तव्य र अधिकारलाई व्यवस्थित गर्न हामीले यो ऐन बनाएका हौँ ।’ स्थानीय तह सञ्चालन ऐन, संविधान र कानुनसँग नबाझिने गरी बरघरका काम, कर्तव्य अधिकारलाई उक्त ऐनमा समावेश गरिएको अध्यक्ष शाहीले जानकारी दिनुभयो ।
गाउँसभाबाट ऐन पारित भएसँगै अब कार्यान्वयनमा जानेमा उहाँले विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । आदिवासी थारू समुदायको परम्परागत बरघर प्रणालीलाई अभिलेखीकरण गरेर संरक्षण, प्रवद्र्धन, विकास र अभ्यासमा टेवा पु¥याउन आवश्यक भएकाले ऐन बनाइएको गाउँपालिका उपाध्यक्ष निर्मला रोकायले बताउनुभएको छ । ‘नेपालको संविधान, नेपाल पक्ष रहेको अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनको महासन्धि नं. १६९, आदिवासीहरूको अधिकारसम्बन्धी संयुक्त राष्ट्रसंघीय घोषणापत्र २००७, स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन, २०७४ लगायत प्रचलित ऐन कानुनबमोजिमका अधिकारको प्रत्याभूति गराउन बरघर ऐन ल्याएका हौँ,’ उहाँले भन्नुभयो । बरघर ऐन ल्याउनेमा बैजनाथ सम्भवतः बाँकेकै पहिलो स्थानीय तह हो । केही महिनाअघि बैजनाथमा रहेका थारू समुदायका अगुवाले ज्ञापनपत्र बुझाउने क्रममा गाउँपालिकाले बरघर ऐन चाँडै ल्याउने प्रतिबद्धता जनाएको थियो । बरघर ऐन आएसँगै बैजनाथमा थारू संग्रहालय निर्माणका लागि गुरुयोजना बनाउने गाउँपालिकाले जनाएको छ । ‘संग्रहालयको गुरुयोजना बनेपछि बजेट पाउने सुनिश्चितता हुन्छ,’ अध्यक्ष शाही भन्नुभयो ।
प्रजातन्त्र प्राप्तिको लडाइँमा मारिएका स्वर्गीय बैजनाथ थारूको नामबाट गाउँपालिकाको नामाकरण गरिएको हो । बैजनाथ गाउँपालिकाका स्थानीय एवं थारू कल्याणकारिणी सभा बाँकेका अध्यक्ष विनोद थारूले ‘बरघर’ ऐन आउनु सकारात्मक भएको प्रतिक्रिया दिनुभयो । ‘बैजनाथ गाउँपालिकाले बरघर ऐन ल्याएको छ । यो राम्रो कुरा हो । यसलाई दिगोरूपमा कार्यान्वयन गर्नु झनै महत्वपूर्ण कुरा हो,’ कांग्रेस बाँकेका जिल्ला सहसचिवसमेत रहनुभएका थारूले भन्नुभयो ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच