
काठमाडौं । नेपाल प्रज्ञा-प्रतिष्ठानको साहित्य (काव्य र पद्य) विभागले सोमबार ‘बदलिँदो परिवेशमा तीज र तीजगीतको सान्दर्भिकता’ विषयक अन्तर्क्रिया कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले कार्यक्रमको उद्घाटन गर्दै पितृसत्ताबाट उत्पीडनमा परेका महिलाहरू एकआपसमा भेला भएर सात/आठ हजार वर्षदेखि तीज मनाउँदै आएको बताउनुभयो । ‘पितृसत्ताविरुद्ध महिलाहरू तीज पर्वमा गीतसंगीतको माध्यमबाट प्रस्तुत भएर विद्रोह गर्दै आएका छन् । यसलाई नारी मुक्तिको विद्रोहसँग जोडेर हेर्नुपर्दछ । सांस्कृतिक पर्व तीजको मौलिकता अहिले दलाल पुँजीवादको प्रभावमा फसेकोले चिन्ता लागेको छ’, उहाँले भन्नुभयो ।
यस्तै प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका सदस्य सचिव डा.धनप्रसाद सुवेदीले महिलाहरूको महान् पर्व तीजले नारीबीच एकाआपसमा भेला भई सुख दुःख, अभाव र उत्पीडनलाई व्यक्त गर्ने पर्व तीज भएको बताउनुभयो । प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका प्राज्ञ परिषद् सदस्य तथा साहित्य (काव्य र पद्य) विभाग प्रमुख बाबा बस्नेतले तीज पुरातन संस्कृति र परम्परामा आधारित भए पनि समयसापेक्ष नवीन शैली देखापरेको जिकिर गर्नुभयो ।
कार्यक्रममा अवधारणापत्र प्रस्तोता सुधा मैनानीले ‘बदलिँदो परिवेशमा तीज र तीज गीतको सान्दर्भिकता’ विषयक कार्यपत्र प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । उहाँले तीज र तीजगीतको परिचय, स्वरूप, समावेशीकरण, समाजशास्त्रीय दृष्टिकोण र तीजको भाषिक दृष्टिकोणलगायत विषयमा अवधारणापत्र केन्द्रत गर्नुभएको थियो ।
उहाँले अवधारणापत्र प्रस्तुत गर्दै महिलाको भाषिक आवाज आफ्नै भाषामा बुलन्द बनाउने विषय तीजगीतमा समावेश हुनुपर्ने उल्लेख गर्नुभयो । ‘तीज गीत जीवनको वास्तविक अर्थ खोज्ने र महिला स्वतन्त्रता, विकास र समृद्धिका लागि चेतना छरी, महिला र पुरुषको समान सत्ता निर्माण गर्न सक्ने हुनुपर्छ । जसले महिलालाई हेर्ने हेपाहा दृष्टिकोण र घृणित सामाजिक अपराधले भरिएको कठघराबाट बाहिरी स्वतन्त्र दुनियाँमा ल्याउन सक्नुपर्छ ।’
उक्त अवधारणा पत्रमाथि पूरक टिप्पणी राख्दै प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका पूर्वप्राज्ञ परिषद् सदस्य प्राडा.ज्ञानु पाण्डेले विद्यमान विश्वास र परम्पराले गाँजेको तीज पर्वलाई अब महिलाले मौलिक संस्कृतिप्रति सचेत रहँदै विद्रोही स्वर दिनुपर्ने बताउनुभएको थियो ।
अर्का पूरक टिप्पणीकार सोमप्रसाद गड्तौलाले तीज पर्वलाई राम्रोसँग बुझ्न शिव महापुराणको अध्ययन गर्नुपर्ने र तीजका नाममा देखापरेका विकृत पक्ष चिन्ताको विषय भएको बताउनुभयो । कार्यक्रममा सहभागीका तर्फबाट नाछिरिङ, प्रभा बराल, देवकी तिमल्सिना र तारा बरालले आआफ्नो जिज्ञासा राख्नुभएको थियो ।
बिक्रीमा विद्यावारिधि ?
युवा जनशक्ति निर्यात गर्ने देश
गल्तीलाई आत्मसात गर्ने कि अझै
योगचौतारी नेपाल स्वस्थ समाज निर्माणमा
हिमालय टाइम्स र नियमित लेखनका
प्राकृतिक चिकित्सालय र योग चौतारीबीच